FILM
Sam Dawson (Sean Penn) is een doorbrave, maar op de rand van het autistisch neigende man die eerder uit medelijden een baantje heeft bij een koffie-bar (waar Amerika vol mee is geplant, naam begint met een S). Hij heeft blijkbaar een dakloze vrouw zwanger gemaakt, zelf in de overtuiging zijnde dat ze zijn grote liefde is, en de dag dat het dochtertje, Lucy (Dakota Fanning, Taken) geboren wordt, neemt ze de benen en laat Sam met het kind achter. Dankzij de hulp van de aan agorafobie lijdende buurvrouw Annie (Dianne Wiest) kan Sam de eerste jaren van het vaderschap zonder al te veel kleerscheuren doorkomen. Wanneer Lucy naar school moet, is het moment al snel daar waarop dochterlief slimmer is dan haar vader - waar ze overigens niet veel moeite voor moet doen. De schoolpsychiaters, U weet wel, die altijd het beste met het kind voor hebben - denken ze - menen dat Sams mentale staat van een zevenjarige een onoverkomelijke rem is op de ontwikkeling van Lucy, en ze wordt op haar zevende verjaardag bij hem weggehaald. Sam en zijn vrienden, een al even marginaal stelletje met een Downpatiënt, een dwangneurotische filmkenner (waar kennen we dat van?) en een compleet paranoïde, vinden er dan niet beter op om in de gouden gids de grootste advertentie onder de rubriek Advocaten te raadplegen, en ze komen op het kantoor van Rita Harrison (Michelle Pfeiffer) uit. Normaal gezien is Rita het soort van advocate die je zaak pas in overweging neemt nadat je met haar minstens uit eten bent geweest in de Comme Chez Soi, maar omdat haar collega's haar zitten te jennen, neemt ze Sams zaak pro deo aan, zonder goed te beseffen waar ze aan begint.


Sam krijgt eerst een paar uur per week bezoekrecht, maar hij is emotioneel zo van slag door het gebeurde dat de jeugdrechtbank uiteindelijk zinnens is om Lucy te laten adopteren door een ander gezien. Vooral de pleegmoeder, Randy Carpenter (Laura Dern), probeert zo op slinkse wijze Lucy's liefde af te kopen. Sam heeft op zijn werk intussen promotie gekregen - hij mag koffie tappen - met de bedoeling hem een centje méér te laten verdienen, opdat dat zijn kansen voor de rechter zou verhogen. Maar onder de druk slaat hij tilt, en wanneer Rita probeert Sam klaar te stomen om te getuigen in de rechtbank, draait dat op een fiasco uit. Hij moet een andere job zoeken bij een pizzarestaurant (waar Amerika én Europa vol mee zijn geplant, twee woorden, begint met P en H). Sam is zeer goed bewust van zijn eigen mentale beperkingen, maar kan Rita, wiens huwelijksleven een puinhoop is, nog enkele belangrijke levenslessen leren.


I Am Sam werd duidelijk gedraaid met de bedoeling er een Oscar voor Sean Penn aan over te houden; als dat Dustin Hoffman met Rain Man en Tom Hanks met Forrest Gump was gelukt, dan moest het Sean Penn toch ook zeker lukken? Dat dat uiteindelijk niet is gebeurd, heeft waarschijnlijk veel, zo niet alles te maken met Penns radicale anti-Amerikaanse standpunt inzake de Irak-oorlog; waarbij nogmaals blijkt dat het eigenlijk op een politieke meeting zoals de Oscaruitreiking feitelijk ongepast is om filmprijzen uit te delen. (Ja, dat is sarcastisch bedoeld) Misschien was het oordeel van de jury echter toch niet zo ongepast, want afgezien van het feit dat Sean Penn hier inderdaad briljant acteert, is het geheel nogal aan de doorzichtige en voorspelbare kant. Het contrast tussen de ietwat achterlijke vader die wel tijd te over heeft voor zijn dochter, en de harde zakenvrouw Pfeiffer - laat haar nu toevallig een zoontje van dezelfde leeftijd hebben - die haar kind te weinig aandacht schenkt, en haar huwelijk op de klippen ziet lopen, ook al omdat vaderlief iets te vaak op een ander gaat "eten", ligt er dik als boter op, maar smelt jammer genoeg al even snel. De kinderbescherming wordt ongenuanceerd afgeschilderd als de slechteriken (ze nemen zelfs Richard Schiff, die zuurpruim uit The West Wing aan als advocaat! Kan het nog erger?), terwijl je je als kijker soms toch echt vragen stelt bij het al dan niet bekwaam zijn van Sam als vader, al stroomt hij nog zo over van liefde. Het feit dat de film zelf ook geen antwoord geeft op de vraag wat uiteindelijk het beste is voor Lucy, laat ook geen onvergetelijke indruk na.


Positief kunnen we ons dan weer uitlaten over de artistieke afwerking: door het gebruik van enorm contrasterende kleurfilters - koel blauwgrijs in alle scènes waar Sam in contact komt met de plaatsingsdiensten tegenover heldere kleuren wanneer hij bij Lucy mag zijn - en van plots afbrekende camerabewegingen, worden we deelachtig aan de wereld van Sam door diens ogen, en dat brengt de kijker op slinkse maar efficiënte manier dichter in zijn leefwereld. Op dat punt geslaagd, dus. Tweede plus is voor het uistekend gebruik van de muziek van de Beatles als motief door de hele film door. Sam is onvoorwaardelijke fan van de Fab Four - Lucy is uiteraard genoemd naar Lucy In The Sky With Diamonds - en naargelang de film verloopt hebben de makers een ris Beatles-songs ingevoegd waarvan de teksten nauw aansluiten bij de inhoud van de film. Alleen hebben ze nergens de originele versies gebruikt, maar coverversies door ondermeer Rufus Wainwright, Eddie Vedder (Pearl Jam), Sarah McLachlan, Ben Harper, The Black Crows, Aimée Mann en Sheryl Crow. Het gerucht doet overigens de ronde dat men voor deze optie heeft gekozen omdat de rechthebbenden op de originele opnames zoveel auteursrechten vroegen als de rest van de film kostte. En derde pluspunt is dat de zware kost regelmatig verlicht wordt door de rake opmerkingen van Sams ietwat geestelijk gestoorde, maar o zo bloedeerlijke vriendenkring. Een paar van die acteurs zijn bovendien échte mentaal gehandicapten; een andere opmerkelijke verschijning is Doug Hutchinson (Eugene Victor Tooms uit The X-Files).


BEELD EN GELUID
De beeldtransfer is bijzonder goed geslaagd, en het reeds eerder uitgelegde spel met verschillende kleurfilters komt goed tot zijn recht: de scènes in het hospitaal en in de rechtbank voelen echt veel kouder aan dan de rest van de film, wat uiteraard intentioneel was. De score voor het beeld verliest dan weer wat punten door de sporadisch aanwezige artefacts en de sporadische grainy achtergronden. Andere printbeschadigingen hebben we niet kunnen vaststellen. De layer change zit op een perfecte plaats - je moet de film zien om te weten wat ik bedoel. Iets beter scoort de zeer heldere soundtrack, die geweldig subtiel maar toch efficiënt de zaak ondersteunt. Wanneer Sam bijvoorbeeld in de rechtbank tilt slaat, klinken de "overruled-", "sustained-" en "objection-" uitspraken van alle kanten tegelijk, en onderstrepen nog eens zijn verwarring; zelfde verhaal voor zijn slecht aflopende promotie in de koffieshop. Voor een film die vooral op dialogen gebaseerd is, is dit wel echt een optimale benutting van het medium. En uiteraard word de muziek enorm veel recht gedaan door deze puike transfer. Alleen jammer dat we verstoken zijn gebleven van de DTS-track, die in andere regio's blijkbaar wel aanwezig was, omdat hier per sé weer eens een Franse track bij moest.


EXTRA'S
Eerst en vooral moet het ons van het hart dat de ellenlange intro's met copyright-wetgeving ons in het bijzonder bij RCV-releases de keel uit beginnen te hangen. De menu's zijn geanimeerd als origami-papiertjes, een belangrijk thema in de film zelf. Al het bonusmateriaal is te vinden via de "all access pass"-optie. Eerst en vooral een groot minpunt aanstippen: Nederlandse ondertiteling is er op de extra's niet te vinden, wat bij andere filmmaatschappijen geen probleem schijnt te zijn (Columbia Tristar anyone?). Regisseur Jessie Nelson levert een redelijke commentaartrack af, waarin ze onder meer het kleurgebruik en de keuze van de Beatles-songs verantwoordt. Voornaamste extra is echter een 43 minuten durende, flink uit de kluiten gewassen documentaire "Becoming Sam", die het niveau van een gewone promotionele bijdrage ruim overstijgt, en ook dieper ingaat op het idee achter de film, de casting, de research die men heeft verricht naar personen met een handicap die toch zelf hun kinderen grootbrengen, en dergelijke. Interessant, dus. Dan vinden we 6 verwijderde of alternatieve scènes terug, volledig afgewerkt maar zonder ondertiteling. Deze zijn bovendien ook desgewenst van commentaar van Jessie Nelson voorzien. De zevende verwijderde scène is eigenlijk een collage van bloopers. In de uitgebreide perskit vinden we onder meer een uitgebreide bijdrage over de produktie, en biografieën van cast en crew. Tot slot krijgen we de bioscooptrailer. In een aparte sectie vinden we ook nog een reclamepagina met drie andere RCV-releases (The Shipping News, Life As A House en The Mighty), zonder trailer echter.


CONCLUSIE
I Am Sam is één van de betere films in zijn genre, toch minstens een kijkbeurt waard. Technisch en qua extra's scoort de disc behoorlijk, alhoewel Nederlandse ondertiteling op de extra's wel had gemogen, zeker bij de goede documentaire.