De Tsjechische immigrante Selma Jeskova (Björk) lijdt aan een erfelijke ziekte, waardoor ze langzaam maar zeker onherroepelijk blind wordt. Haar zoontje Gene lijdt aan dezelfde ziekte, maar kan door zijn jonge leeftijd nog eventueel geholpen worden met een correc­tieve operatie. Alleen is die peperduur, en Selma moet nu al elke dollar bij elkaar schrapen. Ze is feitelijk niet meer in staat om het werk in de plaatslagerij waar ze werkt naar behoren te doen, en toch neemt ze nog overwerk mee naar huis, want als haar zoon niet voor zijn dertiende verjaardag geopereerd wordt, is het te laat. Het enige lichtpuntje in haar leven is haar liefde voor ritme en dans, en haar wekelijkse repetitie van The Sound Of Music in het lokale toneelgezelschap. Ze woont in een caravan in de tuin van een koppel, Bill en Linda, die met deze daad van naastenliefde hun geweten willen sussen, én tegelijkertijd iemand beschikbaar hebben om tegen op te kunnen pochen hoe rijk ze zich wel hebben geërfd. Die erfenis is er echter al bijna doorgedraaid, en Bill ziet geen enkele uitweg meer om zijn spilzuchtige vrouw te sussen dan het geld dat de blinde Selma in een doos in haar caravan bewaart, te stelen. Wanneer Selma haar geld terug wil, gaat Bills dienstwapen af, en Selma wordt gearresteerd voor moord.

Dancer In The Dark is alles behalve een opbeurende film. Net als in Breaking The Waves draait de film rond de sterkte en de opofferingsbereidheid van vrouwen in een hen vijandige wereld, en barst de film van de symboliek en de emoties. Het verhaal, gefilmd in Von Triers welbekende Dogma-stijl, wordt afgewisseld met stukken erg contrasterende, strak geregisseerde musical, die telkens de fantasiewereld van Selma illustreren, waarin ze de ster is van haar muzikale ervaringen. De IJslandse popzangeres Björk, die met haar muziek vaak ook de randen van de industrial wave aftast, was ongetwijfeld de ideale keuze voor de muziek; verbazend is echter dat ze de psycho­logisch loodzware rol van Selma niet alleen speelt, maar met haar ganse wezen beleeft. Het is dan ook begrijpelijk dat de film in het algemeen en Björk in het bijzonder overla­den werden met prijzen enerzijds, en dat de IJslandse nimf tijdens de opnamen zware emotionele problemen kreeg omdat ze zich zo met het personage van Selma vereenzelvig­de. Björk heeft zelfs gezworen na deze film nooit meer te willen acteren. We kunnen alleen hopen dat ze op haar beslissing terugkomt. Over de muziek van Björk zijn de meningen altijd al verdeeld geweest; sommigen vinden haar het einde, anderen vergelijken haar CD's met het geluid van een kat die klem zit tussen een fabrieks­poort; ik behoor persoonlijk overigens tot de eerste groep. Het is wel een feit dat volgens mij niemands muziek zodanig goed in de stijl van deze film thuishoort dan die van Björk; misschien is het voor de niet-Björk fans eens de gelegenheid om net bepaalde facetten van haar muziekstijl te leren kennen, en, wie weet, te appreciëren. Vermeldenswaard is ook de tot in de puntjes verzorgde choreografie; de dansers op het rijdende treinstel zijn een schitterende vondst, en maken de film ook tot een soort ode aan de musical, een genre dat Von Trier met zijn aparte invulling tracht te hernieuwen. Wat eens te meer bewijst dat Dancer In The Dark een zeer veelzijdige prent is. De film start overigens met een ouverture, net als bij films uit de jaren '60 en eerder, en ook dit is een eerbetoon van Von Trier aan de reuzen op wiens schouders hij staat. De film begint en eindigt overigens met dezelfde muziek, in het begin orchestraal, op het einde in de versie van Björk, en is een indrukwekkende apotheose na een rijkgevuld spektakel.

BEELD EN GELUID

Wat bij deze film onmiddellijk opvalt is dat de surround-effecten enkel worden gebruikt in de musical-stukken, waarin overal aanstekelijke ritmes in het rond tokkelen. In het verhaal zelf worden dergelijke effecten opzettelijk niet gebruikt, alleen al omdat geluidseffecten lijnrecht tegen de Dogma-filosofie van Von Trier ingaan. Minpuntje is dat deze stukjes mu­si­cal hierdoor veel luider klinken dan de dialoog, en als je je buren niet de kast op wil jagen, hier en daar het volume moet bijregelen. Over het beeld kan je ongeveer dezelfde opmerking maken: als je het beruchte losse camerawerk van Von Trier niet gewoon bent, dan ben je na een tijdje zeeziek. De muzieknummers zijn dan echter weer allemaal met vaste camera gefilmd, waarmee Von Trier zijn eigen regels negeert. Technisch gezien is deze DVD dus van een goede kwaliteit; wanneer de losse camera-scènes wel soms tedieus en onzuiver lijken, bewijzen de andere stukken film toch dat dit een element van de film zelf is en niet aan de transfer naar DVD ligt. A-Video is meer en meer een serieuze concurrent aan het worden voor de grote studio's.

EXTRA'S
De film wordt vergezeld door een rijke schare aan extra's. Bij een film als deze is een commentaartrack onontbeerlijk, en deze is gelukkig ondertiteld, want Von Triers uitleg is volledig in het Deens! Naast een bioscooptrailer is er verder ook nog de uitsteken­de docu­men­tai­re "Von Trier's 100 Eyes", die een dieper inzicht in het concept achter de film schetst. Voorts is er nog een interview met Von Trier en een zeer uitgebreide biografie van... Von Trier. Twee minpunten echter: ten eerste - U raadde het al - de extra's zijn een beetje een one-man show van Von Trier geworden, en we hadden liever nog wat meer van Björks inbreng gezien, of van de rest van de cast die zich ook uit de naad heeft gewerkt. Verder is de navigatie van de ondertitels soms vermoeiend; voor elke extra moet je apart het Nederlands ondertitelingsspoor kiezen. Maar we mogen al blij zijn dat zelfs een kleinere maatschappij als A-Video hier aandacht aan schenkt. Dan is er nog een reeks productiefoto's, en - en dat is toch wel zeer leuk - naast de klassieke hoofdstukkenselectie is er nog de mogelijkheid om de acht muzikale nummers uit de film te selecteren.

CONCLUSIE

Niet iedereen zal deze film appreciëren, maar ik vind het één van de beklijvendste films van het afgelopen jaar, met enkele scènes is waarbij filmgeschiedenis wordt geschreven. Het verhaal, de muziek,... werkelijk alles aan deze film is ontroe­rend. En ik ben niet gemakkelijk ontroerd!