FILM
Kate Mundy (Meryl Streep) maant haar vier jongere zussen aan om voor te maken. Anders missen ze de thuiskomst van hun oudere broer Jack (Michael Gambon), zegt ze. Jack keert na een carrière van 25 jaar in Oeganda, terug naar zijn geboortestreek County Donegal in de Ierse Republiek. Een kwarteeuw is hij missionaris geweest in Afrika. Hij is de oudste van de Mundys en z'n vijf zusjes waren nog bakvissen toen hij zich overgaf aan zijn roeping. Vandaag arriveert hij met de trein uit Dublin. Kate, Maragaret, Christina, Agnes en Rose en hun neefje Michael (de bastaardzoon van Christina) hebben hun zondagse pak aangetrokken om Father Jack van het station te halen. Het is een oude man, zegt de 8-jarige Michael terleurgesteld tegen zijn moeder als de puffende zwaarlijvige grijzaard met de romeinse kraag van de trein sukkelt. Het is de zomer van 1936 en niemand van het gezelschap beseft dat met de komst van Jack de rust en vrede in huize Mundy voorgoed tot het verleden behoort.

De komst van Jack is niet meteen de stok in het hoederhok. Zijn verschijning is eerder een teken, een signaal dat het uit is met het zorgvuldig opgebouwde isolement van de Mundy-juffrouwen. Ze zijn van middelbare leeftijd, niet getrouwd en hebben nooit de intentie gehad om het ouderlijke huis te verlaten. Dankzij de rust van hun plattelandsomgeving hebben ze in harmonie met de natuur en met elkaar geleefd volgens een strikte hiërarchie met Kate, als oudste, aan het hoofd van het gezin. Zij vervangt de moederfiguur, zorgt voor de goede gang van zaken en het naleven van de regels van goed fatsoen en christelijk gedrag. Als lerares in de plaatselijke lagere school geniet ze een zeker aanzien en een regelmatig salaris dat het gezin een aantal zekerheden garandeert. Op school wordt ze de droogstoppel genoemd, wegens haar conservatieve en behoudsgezinde aard en haar gebrek aan humor. Margaret, haar jongere zus rookt graag, zingt vaak en houdt van dansen. Op crisismomenten neemt ze de touwtjes in handen om te bemiddelen tussen Kate en de rest. De middelste zus, Christina, is de aantrekkelijkste van het stel. Zij heeft een zoontje van acht, Michael, het resultaat van een vrijage met de blonde Gerry Evans (Rhys Ifans), een praatjesmaker met een motorfiets, die de Mundysin de lopp van de zomer met een bezoek zal vereren - heel erg tegen de zin van Kate overigens - om hun mee te delen dat hij naar Spanje gaat om er mét de communisten tegen de fascisten van Franco te vechten. Agnes en Rose zijn de jongste Mundys. Zij zorgen voor de de maaltijden, werken in de tuin, doen het nodige schilderwerk, de wekelijkse was, de strijk en breien 's avonds sokken en truien waarmee ze een centje bijverdienen. Anges zorgt ook voor haar jongere zus Rose, een simpele en goedgelovige vrouw die zich door een getrouwde man uit het dorp het hoofd op hol laat brengen.

Heel gauw stelt Kate vast dat haar broer Jack niet helemaal in orde is. Hij is vergeetachtig, vertrooid en zijn gezondheid laat te wensen over. Volgens de dorpspastoor is Jack ziek, te veel zon gehad, meent hij, de regen zal hem goed doen. Tegelijk deelt hij Kate mee dat ze wegens te weinig leerlingen in haar klas een ontslagbrief in de bus kan verwachten. Gerry Evans arriveert op z'n nieuwe motor en belooft zijn zoontje een fiets. Een spinster uit het dorp brengt Anges en Rose hun laatste mandje wol: er komt een wolfabriek aan de rand van het dorp, vertelt ze wanhopig, waar het spinnen en de verwerking mechanisch en dus goedkoper gebeuren. Agnes en Rose verliezen hun inkomen. 's Avonds zien de Mundys grote vuren op de heuvels rond het dorp: de heidenen vieren het feest van Lugh, de voorchristelijke god van de oogst. In huize Mundy wordt er gepraat over het komende christelijk oogstfeest waar ze graag naartoe willen. Kate is tegen. Een discussie over Agnes' spaargeld mondt uit in bittere verwijten en heftige oneliners en Rose, de jongste, maakt van de verwarring gebruik om de dag nadien met haar minnaar naar één van de heidense Lugh-feesten te gaan aan de andere kant van het dorp. Bijna toevallig wordt ze door Jack gered uit een gevaarlijke situatie en thuis is Kate uiteraard niet mals voor het gedrag van haar jzus.

Pat O'Connor maakt voor zijn verfilming van Dancing at Lughnasa gebruik van de originele tekst van auteur Brian Friel, bekroond met een Tony-Award voor Beste Toneelstuk. Op Broadway oogstte de opvoering indertijd grote bijval bij publiek én kritiek wegens de grote authenticiteit van het verhaal, de prachtige enscenering, het grote inlevingsvermogen van de auteur, de perfecte balans tussen ernst en humor en de kracht van het drama dat zich op toneel afspeelt binnen een tijdspanne van 24 uur waarbij Christina's zoon Michael als volwassene de herinneringen voor de toeschouwer oproept. Frank McGuinness, die de toneeltekst van Friel omwerkt tot een filmscenario, brengt twee vrij essentiële veranderingen aan: de actie wordt uitgespreidt over de hele zomer van 1936 en de verteller, de volwassen Michael, doet zijn verhaal vanuit het gezichtpunt van een 8-jarige. Daardoor verandert de perceptie en moet McGuinness Friels scenario vereenvoudigen. Zijn ingreep is rampzalig voor de film: de figuren worden uitgekleed tot sjablonen waarbij de nadruk ligt op de karakterverschillen en de eigenzinnigheden van de Mundy-zusjes eerder dan op datgene wat hun verbindt en motiveert om een aantal natuurlijke aspecten van het vrouw-zijn op te geven ten voordele van een gemeenschappelijk doel, nl. hun samenleven. Father Jack die in het toneelstuk de crisis op gang brengt, is in O'Connors film een oninteressante figuur. Hij is te seniel en te ver weg om voor brokken te zorgen. De Jack van O'Connor is dementerend, een oud mannetje dat geestelijk nog in Oeganda zit. Hetzelfde geldt voor Gerry Evans, een personage dat weinig tot niets toevoegt. Meryl Streep doet haar best om de meubels in Dancing at Lughnasa te redden, jammer genoeg laat haar rol weinig creativiteit toe. Haar personage is opgesloten in een strikt keurslijf met weinig expressiemogelijkheden en een beperkt arsenaal dialogen. Over de motivering van de vier overige zusjes vertelt Pat O'Connor nog net genoeg om de aandacht van de kijker gaande te houden.



Dancing At Lughnasa is als een lappendeken: een compositie van aandoenlijk fragmentenafgewisseld met eerder weinigzeggende sequenties, waarbij de som van het geheel nooit voor enige meerwaarde zorgt. Het verhaal is versplinterd zonder samenhang tussen de onderdelen. Wat op een toneelvloer nog werkt wegens de sfeer, de fysieke aanwezigheid en het enthoesiasme van de acteurs, lijdt in een film makkelijk schipbreuk. Wat overblijft is een productie met bloedmooi gezichten en landschappen, een geslaagde aankleding van de figuren en een historisch correcte reconstructie van de tijdsgeest op straat. Meryl Streep spreekt deze keer geen Engels met een Duits of Pools accent. Voor de gelegenheid is ze in een Iers taalbad ondergedompeld en er is geen twijfel: haar intonatie is perfect. Dat ze een kei is in accenten is bekend sinds haar sublieme prestaties in Holocaust (1978) en vooral Sophie's Choice (1982) naar een roman van William Styron, twee productie die dringend aan een Benelux-release toe zijn.

BEELD EN GELUID
Groen is de overheersende kleur in Dancing At Lughnasa en dat zal niemand verbazen gezien de opnamen in Ierland zijn gemaakt. Voor de mensen en hun omgeving kiest de regisseur donkere tinten: grijs voor de kleding, zwart, donkerbruin en vooral grauw voor de huizen en de interieurs, waarbij hij groen zoveel mogelijk vermijdt om de armoede en het schrale van het dagelijks bestaan te accentueren. De transfer is netjes uitgevoerd zonder storende beschadigingen of vuiltjes. De muziek van Bill Whelan steunt hoofdzakelijk op Ierse folkthema's, afgewisseld met oude opnamen van folkgrootheden uit die periode. Het materiaal klinkt goed met een genuanceerd stereo-effect via de voorste kanalen. Wanneer de muziek uit de radio van de Mundys komt is er sprake van vervorming zoals dat bij ons het geval was toen radio nog via de Middengolf werd uitgezonden: een zekere fluittoon, gekraak, schril en een constante golfbeweging in het geluidsvolume en de zenderafstemming. Pure nostalgie. De stemmen zitten vooraan in het midden. De surround zorgt bij momenten voor een mooi gevuld klankbeeld.

EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Dancing At Lughnasa lost de verwachtingen niet helemaal in. Het is geen slechte film, maar van de oorspronkelijke bedoeling van de auteur blijft niet veel over. Bij de wijzingingen die zijn aangebracht tijdens de vertaling van de theatertekst naar filmscenario is de samenhang van het verhaal grotendeels verloren gegaan en wat overblijft is een serie collages die op zich vaak voor mooie momenten zorgen, maar die samengevoegd een weinig coherent overzicht bieden en nauwelijks tot betrokkenheid en inleving uitnodigen. Het decor wint het met grote voorsprong van de dramatische opbouw, de karakterisering en de dialogen. Het slot van de film is niet echt een climax.