FILM
Sally Lockhart, een weesmeisje van net geen twintig jaar oud, is een hersenspinsel van de Britse schrijver Philip Pullman wiens fantasytrilogie His Dark Materials in 2007 door de Amerikaanse regisseur Chris Weitz met succes naar het witte doek werd vertaald als The Golden Compass die een Oscar kreeg voor de beste visuele effecten. The Ruby In The Smoke (1987) is Pullmans eerste van vier romans over de belevenissen van Sally Lockhart in het Londen aan het eind van de 19de eeuw, een periode die nog net niet tot de moderne tijd behoort want de gloeilamp was nog niet uitgevonden (Edison deed dat in 1878), auto’s verschenen pas op straat na 1885 en de Londense binnenstad was anno 1872 ’s nachts nog net zo smerig en gevaarlijk als honderd jaar eerder. Sally (Billie Piper) heeft na de dood van haar vader onderdak gevonden bij een verwante, maar de relatie is gespannen en wanneer ze na een anoniem briefje met een cryptische boodschap en een doodsbedreiging met haar tante in conflict komt over een inbraak, verlaat ze zonder direct uitzicht op een onderkomen het huis waar ze nooit welkom is geweest. Gelukkig vindt ze in haar tas het visitekaartje van de jonge fotograaf Frederick Garland (JJ Feild) die ze tijdens een bezoek aan de mysterieuze schrijver van het anonieme briefje (Major Marchbanks) heeft leren kennen. Frederick biedt haar een schuilplaats aan wanneer ze achtervolgd wordt door een zekere Mrs Holland (Julie Walters) die meent dat Sally van Marchbanks een pakje gekregen heeft dat haar toekomt.

Het pakje bevat evenwel weinig meer dan een oud dagboek met aantekeningen over een Indiase Maharadja met een rode robijn van onschatbare waarde, een bloedige moordpartij in de tropen en een cryptische omschrijving van de vindplaats van de edelsteen ergens in Londen. Tijdens een dutje op de trein naar huis wordt Sally evenwel beroofd en blijft alleen de laatste pagina van het versleten dagboek op de bank naast haar tasje liggen. Haar rivale, Mrs Holland, heeft het gekonkelfoes met de jonge fotograaf doorzien en een medeplichtige op de trein gezet om haar doel als nog te bereiken. Sally wendt zich tot Frederick en zijn zus Adelaide Garlands (Chloe Walker) voor onderdak en vertelt hun het verhaal van de brief en het dagboek. Er blijkt ook een verband te zijn met de scheepsfirma waarvoor haar vader werkte vóór zijn schip op terugweg van India naar Engeland in een storm terechtkwam en met man en muis verging. Navraag bij Higgs & Shelby naar "De Zeven Zegeningen" – uit het anonieme briefje – bezorgt directeur Mr Higgs (Trevor Cooper) een hartstilstand waaruit Sally besluit dat ze bij de voormalige scheepsfirma van haar vader ook boter op het hoofd hebben. Tijd om een strategie uit te werken hebben Sally en haar vrienden echter niet, want zowel Mrs Holland en Mr. Shelby (Robert Glenister) als een zekere Mr. Van Eeden (een zakenrelatie van haar vader), een Chinese koelie en een zwarte matroos die de scheepsramp heeft overleefd, zijn naar Sally op zoek en niet iedereen heeft dezelfde goede bedoelingen.

Pullmans The Ruby In The Smoke is een coproductie van de Britse openbare omroep BBC en de Amerikaanse zender WGBH Boston en kreeg z’n tv-première tijdens de kerstweek van 2007. Het is een kostuumdrama voor jong en oud vol spanning en avontuur dat helemaal past in de donkere eindejaarssfeer die zich uitstekend leent voor nostalgische verhalen over hulpbehoevende Oliver Twistachtige kinderen op zoek naar wat menselijke warmte en onschuldige jonge dames uit de betere klasse die worden belaagd door het hebzuchtige gepeupel uit de groezige achterbuurten. Sally Lockhart is uiteraard de jonge detective die met behulp van Jim (Matt Smith) en Frederick (JJ Feild) het raadsel oplost. Haar tegenstander is Mrs Holland, een feeksachtige vrouw die betere tijden heeft gekend en meent recht te hebben op de rode robijn van de Maharadja. Uiteraard heeft Mrs. Holland en knokploeg of tenminste één handlanger die de vuile werkjes opknapt. Er zijn hebberige zakenmannen met de affaire gemoeid, een mysterieuze Chinees die de opiumhandel naar Engeland controleert en minstens één arm meisje dat op de goodwill van Miss Lockhart is aangewezen om te overleven in een tijdperk toen law and order een andere inhoud had dan vandaag en kinderlijkjes in de tuin, vermoorde gentlemen op straat en neergestoken zwarte matrozen in de tuin van de pastoor tot de gewone dingen van het leven behoorden. Als u niet terugdeinst voor een volle maat spanning en heel veel avontuur, dan zit u goed met The Ruby In The Smoke.

Ondanks een spetterend verloop en een plot vol verrassingen, heeft deze tv-film ook zijn tekortkomingen. Scenarist Adrian Hodges (o.a. Rome (2005) en The Lost World uit 2001) heeft fors de schaar moeten zetten in Pullmans bruisende verhaal om binnen het tijdsbestek van 90 minuten te blijven. Bijgevolg springt het verhaal vaak van de hak op de tak omdat noodzakelijke informatie is wegglaten: Mrs. Holland en haar handlanger verschijnen regelmatig op plekken en in situaties waar de kijker ze niet verwacht. Het normale tijdsverloop wordt niet altijd gerespecteerd want Mrs Holland blijkt nergens en overal tegelijk te kunnen zijn, alsof ze over een heksenbezem beschikt of over gesofistikeerde afluisterapparatuur waardoor ze Sally Lockhart te allen tijden een stap voor is. Mrs. Holland is uiteraard de pispaal in dit verhaal en jammer genoeg is de manier waarop Julie Walters het onaantrekkelijk personage neerzet karikaturaal en overdreven. Ze roept herinneringen op aan de boze koningin uit Sneeuwwitje die ons als kind een beetje onnodig de stuipen op het lijf joeg. Billie Piper, wellicht beter bekend als Rose Tyler uit de serie Doctor Who, heeft het moeilijk om de toeschouwer op haar hand te krijgen en z'n volle sympathie te winnen voor Sally Lockhart. Haar speelstijl is eerder afstandelijk en haar mimiek te weinig veelzeggend om anderhalf uur lang te beklijven.

Gelukkig zit het verhaal – ondanks de hiaten – heel er goed in elkaar. Soms is het moeilijk om de vele personages en namen uit elkaar te houden, maar de prachtige locaties en de kleurrijke nevenfiguren maken veel goed. Bovendien heeft de BBC er alles aan gedaan om de 19de eeuwse interieurs, de veelvuldige stadsgezichten met massa’s figuranten én de uitgebreide kostumering zo getrouw mogelijk te reconstrueren. Het resultaat mag er best zijn.

BEELD EN GELUID
The Ruby In The Smoke is een vrij donkere productie, maar dat geldt voor driekwart van de detective- en thrillerverfilmingen. Naast de vele tinten van bruin is er vooral opvallend veel gebruik gemaakt van blauwe kleuren voor de straatscènes en de nachtelijke taferelen. Het beeld is niet altijd even scherp en vooral de achtergronden moeten het nog al eens ontgelden. Het zwartniveau is in orde, maar in de donkere interieurscènes is er sprake van korrelvorming. Voor de rest is de transfer acceptabel. Het geluid is eenvoudig met een opvallend stereo-effect in een beperkt aantal scènes. De muziek is smaak- en sfeervol met felle uithalen die spanning en gevaar suggereren.

EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Wie van spannende detectiveverhalen houdt kan zich aan deze tv-film geen buil vallen. Het verhaal is in orde, de acteerprestaties zijn overwegend goed, de keuze van de locaties is perfect en de historische reconstructie superbe. Voeg daarbij negentig minuten spanning en avontuur, een heldin die de hele familie uiteindelijk toch zal bekoren en een stel booswichten die u de haren beslist te berge doen rijzen en wat meer heeft u dan nog nodig om van een regenachtige zondagmiddag toch iets leuks te maken?