DOCUMENTAIRE
Al jaren houdt men er in Berlijn van om de Gouden Beer te schenken aan films die het publiek dreigt te vergeten of die net dat tikkeltje meer aandacht nodig. Precies wat een filmfestival hoort te doen dus, ook al komt dit bij de modale filmliefhebber soms wat hautain over. Dit jaar veroverde Matt Diop de Gouden Beer met Mahoney, en een jaar daarvoor was het Nicolas Philibert voor zijn documentaire Sur L'Adamant. Een vreemde keuze voor sommigen, maar ook het Filmfestival van Venetië koos voor een documentaire door All The Beauty And The Bloodshed naar huis te sturen met de Gouden Leeuw. Sommige dingen moeten nu eenmaal verteld worden, en daardoor moet realiteit soms op de voorgrond worden geduwd ten nadele van de fictie.




De Adamant is een binnenschip dat aangemeerd ligt in Parijs aan de Quai de la Rapée, waar ook het ministerie van Economie en Financiën is gevestigd, en oogt als een typisch statisch gebouw dat je in Parijs op elke hoek van de straat aantreft. In de Adamant kan het contrast met de drukke stad niet groter, want de boot doet dienst als opvangcentrum voor mensen met psychische stoornissen. Bij een psychiatrische instelling denk je natuurlijk doorgaans aan de terreur die we kennen uit films als One Flew Over The Cuckoo’s Nest, maar op de Adamant zorgen de verzorgers en dokters ervoor dat de patiënten door middel van allerlei workshops (gaande van piano spelen tot tekeningen maken in het atelier) zich toch nog nuttig kunnen voelen. Dit is een wereld die ver af ligt van hun eigen muizenissen en hun het nodige weerwerk biedt, een oord vol liefde en respect en mijlenver af ligt van de immense, bijna onmenselijke drukte die zich afspeelt in de straten van de Franse hoofdstad.




Nicolas Philibert mocht zeven maand aan boord van de Adamant alles filmen. Het resultaat is er één van ongeziene openhartigheid. Vanzelfsprekend zie je de patiënten, maar ook de psychiaters, psychologen, verpleegkundigen en ander personeel komen uitgebreid aan bod. Hoewel je met dit onderwerp gevaarlijk in de buurt van voyeurisme kan geraken, kiest de Franse documentairemaker voor een aanpak die getuigt van liefde en respect voor de zieken. De gesprekken zijn zo intens en ontroerend, dat je als kijker vaak vergeet dat het om mensen gaat die een ziekte met zich meesleuren. Het verhaal is uniek omdat de psychiatrie in Frankrijk, net zoals in alle andere landen, kampt met heel wat problemen, gaande van geld tot personeelstekort. Op de Adamant merk je daar maar weinig van, ook al deinst Nicolas Philibert er niet voor terug om de angsten van de bewoners te tonen.




Dat Nicolas Philibert zoiets kon, wisten we al via Être Et Avoir uit 2002, waarin de Franse filmmaker het wel en wee van een éénklasschooltje op het Franse platteland volgt. Op dezelfde ingetogen manier doet hij dat met Sur L'Adamant door echte verhalen te schetsten die doordrenkt zijn van liefde zonder te vervallen in goedkope smartlapperij. Dat Sur L'Adamant niet meteen het soort cinema is waar iedereen zit op te wachten is duidelijk, maar daarom niet minder belangrijk.

BEELD EN GELUID
Een documentaire die zich op een binnenschip afspeelt, moet je natuurlijk op zo’n manier vergelijken als je het over de technische aspecten hebt. Verwacht dus niks spectaculairs op je scherm, wel een zeer degelijke transfer met naturelle kleuren en een geluidsbanden die vooral uit veel gesprekken bestaat. Daarom hebben we als quotering twee keer voor een objectieve 7 op 10 gekozen.




EXTRA’S
Er staan geen extra’s op deze disk.

CONCLUSIE
Na het innemende Être Et Avoir toot de Franse filmmaker Nicolas Philibert in Sur L'Adamant dat psychiatrie ook anders kan. Het resultaat is een ontroerende, eerlijke en openhartige documentaire over mensen die nog volop geloven in de kracht van menselijke liefde.