FILM
Carandiru vertelt het waargebeurde verhaal over de gelijknamige gevangenis in São Paulo (Brazilië) die plaats biedt aan zo’n 4000 gevangenen, maar tijdens de laatste jaren van haar bestaan zitten er maar liefst 7500 moordenaars, verkrachters en drugdealers opgesloten. Eind jaren tachtig arriveert de jonge dokter Varella in Carandiru met de opdracht een AIDS-preventiecampagne op te starten. Bij zijn eerste rondleiding is hij zwaar onder de indruk van de slechte hygiënische omstandigheden waarin de gevangenen moeten leven. De opkomst van allerlei ziektes zoals tuberculose en AIDS steken de laatste jaren steeds meer de kop op. Varella besluit om wekelijks terug te keren. Zijn praktijk kent veel succes en na verloop van tijd wordt hij door de gevangenen als een vertrouwenspersoon behandeld. Tijdens de consultaties vertellen ze hem ronduit over hun privéleven en hoe ze in Carandiru zijn terechtgekomen. De dokter leert al gauw dat de gevangenen binnen deze vier muren hun eigen wetten toepassen en dat de directie en de cipiers nauwelijks of niet in beeld komen. De oudere gevangenen worden meer gerespecteerd en hun oordeel of advies bij een vete of ruzie is bindend. Dat de gevangenen de plak zwaaien merk je duidelijk als de familie op bezoek komt. Dan wordt er op het binnenplein een heuse pick-nick of een optreden gehouden, terwijl de bezoekers vrij in en uit de cellen lopen. Controle is er niet. Het dagdagelijks leven van de gevangenen kabbelt rustig door met de gekende schermutselingen onderling. Echter in oktober 2002 leidt een kleine ruzie tot een heuse opstand waarop de politie hardhandig tussenkomt, ook al laten de gevangenen verstaan dat ze zich overgeven. Er vallen onder hen 111 doden, allen neergeschoten door de politie. Carandiru wordt herleid tot een bloedbad. De gevangenis sluit nadien haar deuren en wordt in december 2002 door middel van explosieven met de grond gelijkgemaakt…


Met de verfilming van een waargebeurde verhaal moet je altijd uit je doppen kijken. Meestal krijg je een (eenzijdige) visie van de regisseur of auteur te zien en bijgevolg kan zo’n film moeilijk 100% objectief blijven. Zo hebben de filmmakers geen officiële medewerking gekregen van alle instanties die bij dit voorval betrokken waren. Zo weet je niet precies wat de aanleiding van de opstand nu geweest is, noch weet je met zekerheid of de politie werkelijk zo brutaal te keer is gegaan. Een slotzin van dokter Varella aan het einde van de film, op wiens boek deze film trouwens gebaseerd is, maakt dit duidelijk: "De enigen die echt weten wat er gebeurd is zijn God, de politie en de gevangenen. Ik heb enkel de versie van de gevangenen gehoord".

Laat ons nu terugkeren naar de inhoud van de film. Regisseur Babenco heeft een prent afgeleverd die 145 min. duurt en dat is één van de punten waar voor ons het schoentje wringt. De eigenlijke opstand en de interventie van de politie komen pas aan bod in het laatste half uur. Daarvoor neemt Babenco ruimschoots de tijd om verschillende karakters aan de kijker voor te stellen en door middel van flashbacks komen we telkens te weten waarom ze in de gevangenis verzeild zijn geraakt. Het nadeel is dat er in de film te veel zogenaamde hoofdpersonages rondlopen en als je telkens opnieuw flashbacks voorgeschoteld krijgt, werkt dat na een tijdje op de zenuwen. Het nieuwe is er al gauw af en het wordt langdradig. Men zou er beter aan gedaan hebben om te focussen op 1 of 2 hoofdpersonages die je dan extra in de verf zet. Zo komen we over dokter Varella nauwelijks iets te weten, hij is "gewoon" de observator die zijn ervaringen achteraf zal neerpennen in een boek. Vermits te veel personages op de voorgrond treden, raak je emotioneel minder gehecht aan iemand, als dat al mogelijk is met al dat misdadig gespuis. De regisseur tracht het blazoen van de gevangenen op te poetsen door hun misdaden met een snufje humor en de nodige ironie te tonen. Jammer genoeg lukt hij niet altijd in zijn opzet. De acteerprestaties zijn wel een stevig pluspunt. De (voor ons) quasi onbekende acteurs acteren op hoog niveau. Het laatste half uur is met de opstand en de interventie van de politie echter wel beklemmende cinema, maar je hebt er tot dan veel geduld voor moeten hebben. De sfeer tijdens deze scènes is grimmig, ruw en brutaal. En dat hebben we gedurende de film te veel gemist. In tegenstelling tot City Of God waar de film je van bij het begin naar de keel grijpt, ervaar je datzelfde gevoel bij Carandiru pas in het laatste half uur, en dat is jammer.


BEELD EN GELUID
Het 1.85 :1 anamorfische beeldformaat is vrij goed. De kleuren ogen heel solide, het contrast is optimaal en de print is vrijwel gevrijwaard van enige beschadigingen of vuiltjes. Echter merken we bij een aantal (buiten)opnames wel wat grain, en een aantal scènes lijdt onder een overmatig gebruik van edge enhancement. De Dolby Digital 5.1-track klinkt voldoende zonder echt te overdonderden. In hoofdzaak wordt de track gebruikt om de voorste kanalen aan te spreken, maar bij de vele sfeer- en achtergrondgeluiden in de gevangenis treden ook de surrounds in werking. De plaatsing van deze effecten is veeleer subtiel en overstemt nergens de dialogen, en zo hoort het ook. Op het einde van de film bij de interventie van de politie worden de surrounds eveneens correct aangesproken. De lage tonen komen tijdens de film heel miniem aan bod, maar tijdens de actiescènes bieden ze wel voldoende ondersteuning.


EXTRA’S
Audiocommentaar (Nederlands ondertiteld)
Regisseur Hector Babenco is geen vlotte prater en dat is jammer. De audiocommentaar bevat nogal veel pauzes. Uitgezonderd daarvan weet de regisseur wel informatieve weetjes over de film en de personages te vertellen. Naar het einde van de film praat hij gelukkig iets vlotter en zijn er minder pauzes. Echter als je opnieuw 145 minuten moet spenderen, gaat deze track nogal gauw vervelen. Zonder twijfel een gemiste kans. Hier had men meer kunnen uithalen.

Verwijderde scènes (14 min. 30 – Nederlands ondertiteld)
Zeven scènes werden niet weerhouden voor de finale montage. Deze kan je nu bekijken zonder enige uitleg van de regisseur. En volgens ons is die ook niet nodig. Het is al gauw duidelijk dat deze scènes de vaart nog meer uit de film halen.

The Making Of Carandiru (32 min. – Nederlands ondertiteld)
De titel van deze featurette dekt niet helemaal de lading. Een volwaardige making of krijgen we eerlijk gezegd niet voorgeschoteld, maar veeleer een aaneenschakeling van beelden tijdens de opnames afgewisseld met (korte) interviews. We merken wel dat Babenco als regisseur weet wat hij wil. Meermaals dient hij de acteurs er op te wijzen hoe hij een personage wil uitbeelden.

Historische beelden
In deze rubriek krijgen we twee featurettes gepresenteerd: State Penitentiary (7 min. 15) toont opnames uit de gevangenis uit 1928 toen alles nog netjes en ordelijk verliep. Daarnaast krijgen we nog beelden van de afbraak van Carandiru (1 min. 15). Deze beelden heeft Babenco eveneens in de eindscènes van de film verwerkt.


CONCLUSIE
Carandiru mag je beschouwen als een reconstructie van het dagdagelijkse leven en de opstand die in oktober 1992 in deze gevangenis plaatsvond. Wat ons betreft, is voornamelijk het laatste half uur van de film zeker de moeite waard. Al wat daar aan voorafging is zeker niet overbodig, maar de aanpak mocht zeker anders. De technische presentatie op dvd is behoorlijk, de extra’s laten het wel min of meer afweten. Wat ons betreft eerder een huurtip.