FILM
Ossessione, de eerste film van de Italiaanse regisseur Luchino Visconti, is een bewerking van The Postman Always Rings Twice van de Amerikaanse schrijver James M. Cain. Omdat de rechten niet geregeld waren – Italië was verwikkeld in de Tweede Wereldoorlog aan de kant van Nazi-Duitsland – liet Visconti het scenario een paar keer bewerken en voegde zelf het personage Lo Spagnuolo (Elio Marcuzzo) toe. Toch blijven de overeenkomsten met de roman – die in de USA in 1946 en 1981 opnieuw wordt verfilmd – grotendeels overeind. Bij de première in Rome veroorzaakt de film een schandaal. Vittorio Mussolini, de zoon van Il Duce, loopt kwaad de zaal uit en verklaart dat dàt Italië niet is. De kerk reageert eveneens negatief en menig bioscoopeigenaar ziet zich verplicht om fragmenten te verwijderen. Het commercieel succes van Ossessione valt door tegenwerking uiteindelijk tegen. In de Italiaanse pers heeft men het over een neorealistische film (verwijzend naar een nieuwe vorm van het laat 19de eeuwse Italiaanse realisme) en daarmee is een nieuwe naam geboren voor een nieuwe stroming in de filmkunst: het neorealisme.

Ossessione staat met andere woorden aan de wieg van een zeer creatief hoofdstuk in de Italiaanse cinema. De ellende van de oorlog, de slechte bevoorrading, de armoede op het platteland, ze storten de filmmakers in een pessimistische bui en trekken hun aandacht naar zich toe. De onderwerpen gaan niet meer over de glamour en de luxe van de rijken in de stad, de camera’s worden opgesteld op het platteland en in de achterbuurten voor onderwerpen over de tekorten van de verpauperde bevolking. Visconti engageert nog grote namen om de film te dragen en valt voor het overige op goeie amateurs terug zonder veel ervaring. Film wordt weer naturalistisch en waarheidsgetrouw van inhoud, vorm en toon. Nog af en toe zijn er scènes in de stijl van de stille film, met overdreven gebaren en heftige grimassen, toch ogen de meeste fragmenten zeer realistisch: de taal is rauw en hard, weinig gecultiveerd; de gedragingen zijn lomp en boers; de decors ademen de armoede van de bewoners uit, de straatbeelden zijn leeg, stoffig en mensonvriendelijk.

Vanaf de eerste minuut begint Luchino Visconti aan de karakterschets van zijn personages: Gino (Massimo Girotti) is de vleesgeworden Griekse held. Hij rolt uit de laadbak van een vrachtwagen en stapt het eetcafé van Giovanna Bragana (Clara Calamai) binnen. Z'n kleren zijn smerig, z'n kop bezweet, aantrekkelijk en ongeschoren, z'n torso stevig en z'n blik uitdagend en verleidend. Het moment dat hij de keuken van het café betreedt en Giovanna taxerend opneemt, ontstaat er een seksuele spanning die Visconti heel lang kan volhouden. Giovanna is om te overleven in een vijandige wereld getrouwd met de eigenaar van het eetcafé, een pafferige, luidruchtige oude kerel, joviaal achter de toonbank, maar een dominante puistkop in de huislijke sfeer. Giovanna wil bij hem weg en wordt verliefd op Gino die er uiteraard geen gras laat overgroeien en maar graag ingaat op de wensen van de gewillige jonge vrouw. Gino overtuigt Giovanna ervan om met hem mee te gaan, maar Giovanna kan de beschermende omgeving niet opgeven voor een zwerversbestaan zonder zekerheden. Wanneer ze Gino een tijdje later terug tegen het lijf loopt heeft ze haar plannetje klaar om een definitieve oplossing te forceren.

Clara Calamai (als Giovanna) was een grote ster in Italië toen Visconti haar contracteerde voor zijn film. Ze fungeerde als trekker in glamourfilms à la Hollywood en vond het normaal als een superster te worden behandeld. Visconti verbood Calamai om het haar op te maken of andere kleren te dragen dan de lompen die hij voorzien had. Er wordt verteld dat ze na de première van de film snikkend de zaal verliet. Tegen alle verwachtingen in is niet zij maar Massino Girotti (als Gino) de grote ster van deze film. Dat hoeft niemand te verbazen gezien de homoseksuele interesses van de regisseur. Toch verliest de figuur van Gino in het tweede helft van de film aan kracht ten voordele van een (ondertussen) vrijgevochten en opstandige Giovanna. Van zijn macho-uiterlijk en zijn seksuele uitstraling blijft nog maar weinig over. Nog één keer zien we hem in z’n beste vorm wanneer hij het hoertje Anita (Dhia Cristina) verleidt, maar z’n personage is tegen die tijd definitief over z’n hoogtepunt heen en de ondergang ingezet. De figuur van de kermisartiest Lo Spagnuolo (Elia Marcuzzo) heeft Visconti zoals aangegeven zelf bedacht. Die zorgt voor de homo-erotische klemtoon in deze film, alhoewel Visconti niet echt expliciet durft te zijn zoals in later werk. De productie moest de fascistische censuurcommissie passeren en voorzichtig zijn was dus de boodschap. Het figuurtje van Lo Spagnuolo is niet echt een goede keuze: de rol van dit personage blijft onduidelijk en leidt de kijker af naar een zijlijn zonder interessante consequenties voor het verhaal.

BEELD EN GELUID
Naar verluidt zou er maar één filmkopie de hetze tegen Ossessione hebben overleefd. De versie die op deze dvd staat ziet er in elk geval niet goed uit met zwaar gehavende en onbeschadigde scènes: bij de wedersamenstelling heeft men een beroep kunnen doen op originele weggeknipte fragmenten. De kwaliteit van de pellicule is dus zeer verschillend met quasi onbeschadigde footage en daarnaast heel zwaar toegetakelde scènes met onderbrekingen in het beeld, strepen, vlekken, mist en verbleking. Het geluid heeft vergelijkbare fouten: kraken, tikken, onderbrekingen en veel ruis.

EXTRA'S
Deze dvd bevat alleen Production Notes (tekst).

CONCLUSIE
Ossessione is Visconti's eerste film en meteen een geslaagde prestatie op basis van The Postman Always Rings Twice van James M.Cain. De productie is indrukwekkend qua casting, decors, acteerprestaties, stijl en regie, maar de erotische spanning wordt niet tot het einde volgehouden en de plot is op een bepaald moment té doorzichtig en de afwikkeling te routineus. De tijd heeft sporen nagelaten op de pellicule en de geluidsband. Als tijdsdocument is Ossessione in elk geval een belangwekkende film.