FILM
The War Of The Worlds is oorspronkelijk een roman van H.G. Wells, één van de founding fathers van het Science Fiction-genre. SF was sinds de jaren '20 populair in de bioscoop met als eerste hoogtepunt Le Voyage Dans La Lune van de Franse regisseur Georges Méliès, een film van 14 minuten naar het gelijknamige boek van die andere SF-reus Jules Vernes. Byron Haskin slaagt er in tegenstelling tot zijn voorgangers als eerste in om de onaardse elementen in zijn film op een visueel aanvaardbare, bijna realistische manier voor te stellen en de nodige technische trucs te bedenken om de kijker een geloofwaardig beeld te geven van de invasie die een ramp betekent voor de aarde en haar bewoners.

De film begint op het moment dat de aarde en Mars het dichtst bij elkaar staan, een situatie die zich om de 20 jaar voordoet. Blijkt dat de Marsbewoners een technisch vergevorderde beschaving hebben en op zoek zijn naar een andere bewoonbare planeet. Ze hebben de omgeving onderzocht, maar alleen de aarde, op 210 miljoen kilometer, voldoet aan alle voorwaarden: relatieve temperatuur, lucht, water en wolken die wijzen op een vluchtbaar en leefbaar milieu. Op een avond zien de bewoners van een plaatsje in Californië een komeet neerstorten en nader onderzoek wijst uit dat er sprake is van een bijzonder fenomeen. Al binnen de 24 uur geeft het ding, dat half begraven ligt in de woestijn, een teken van leven, maar de eerste kennismaking is niet meteen hoopgevend. Ondertussen komen er berichten uit alle continenten over neerstortende kometen, confrontaties met buitenaardsen en een meedogenloze vernietigingen van hele dorpen en steden. De indringers maken geen aanstalten om te onderhandelen of te dialogeren, maar openen op alle fronten een directe aanval. Het Amerikaanse leger komt er aan te pas om weerstand te bieden, doch conventionele, noch nucleaire wapens richten de minste schade aan aan de vreemde van laserkannonnen voorziene tuigen die uit het moederschip opstijgen. De aardbewoners zijn verslagen nog voor er strijd is geleverd. De invasiemacht is zeer agressief en vermorzelt alles wat op menselijke bewoning wijst. Miljoenen mensen gaan op de vlucht en verschuilen zich in bossen en wouden terwijl een team van specialisten een paar dagen de tijd heeft om een antwoord te bieden op een buitenaardse uitdager die over onvoorstelbare middelen beschikt. En dan stort er een vliegende schotel neer.

The War Of The Worlds is een rampenfilm die de mensheid aan de rand van de totale vernietiging brengt. Meer dan 25 jaar later zal Steven Spielberg het verhaal al een keer opnieuw inkleden met Close Encounters Of The Third Kind, maar tegen die tijd zijn er op aarde al een aantal mensen die met meer moed en overtuiging een mogelijk contact tot stand willen brengen met de buitenaardsen nadat ze signalen hebben gekregen dat er ook van de andere kant goede bedoelingen zijn. In het verhaal van H.G. Wells (geschreven eind 19de eeuw) is die mogelijkheid nog niet voorzien. In puur Koude Oorlog-stijl laat Haskin de kijker geen enkele illusie over het doel van de Marsmannetjes: de aarde voor zich en voor zich alleen en dus moet alle menselijke leven verdwijnen, elke aanwijzing dat er ooit andere bewoners zijn geweest wordt uitgewist, weggeveegd. Een naïeve dominee die meent dat er een andere oplossing mogelijk is, die van de dialoog en het wederzijds begrip, vindt in zijn omgeving geen gehoor en zonder mededogen ontbinden de mannen van Mars de structuur die zijn atomen samenhoudt: hij verdwijnt in het niets.

The War Of The Worlds is een vreemd verhaal. Nooit eerder en ook nooit nadien werd het lot van de mens in andere handen gelegd dan die van de mens zelf. Wells trekt de logica van zijn verhaal tot in het ultieme door: tot waar er voor de mens geen enkele hoop op zelfredding overblijft. De indringer is gewoon te sterk op alle terreinen. De hulp moet dus van buiten komen. God zou de meest logische helper in nood zijn, maar dat kan uiteraard niet meer, niet eind 19de eeuw, noch halfweg de 20ste. Dus zorgt de maker voor een Deus ex Machina, een derde macht, die als het Zwaard van Damocles verschijnt om de rollen om te keren zodat de mens toch baas op de eigen planeet blijft, zij het onder het wakend oog van zijn schepper himself. Waarmee al meteen aangegeven is dat een eventuele nieuwe verfilming (Steven Spielberg) het in belangrijke mate over een andere boeg behoort te gooien, want in de eerste plaats is een Marsinvasie uiteraard niet meer aan de orde sinds we weten dat op die planeet hoogstens bacteriën en primitieve mossen het voor het zeggen hebben; anderzijds verkoopt men verhaaltjes over god als beschermer van de mensheid tegenwoordig nog uitsluitend aan een kleine minderheid van godsdienstfanatici en conservatieve gelovigen. Naar de normen van vandaag is de oplossing die in deze The War Of The Worlds is bedacht van een ontnuchterend naïef niveau in vergelijking met de spectaculaire wijze waarop de buitenaardse ruimteschepen en zelfs de Amerikaanse superjets zijn voorgesteld. Langs Amerikaanse kant zien we bijvoorbeeld een vleugelvliegtuig, zo waar de voorloper van de Stealth-bommenwerper die de wereld pas in de oorlog tegen Irak voor het eerst te zien zou krijgen en waarvan het bestaan in de jaren '80 nog geheim of in elk geval weinig bekend was. Terwijl aan deze verfilming uit 1952 met andere woorden alle mogelijk technische zorg is besteed, heeft men veel minder aandacht gehad voor en zorg besteed aan de afwikkeling van het verhaal. Een halve eeuw geleden was het wellicht nog normaal om god, zijn goedheid voor de mensheid en zijn almacht in een moderne film te integreren. De tijden zijn veranderd, vooral in West-Europa: Spielberg is gewaarschuwd.

BEELD EN GELUID
The War Of The Worlds heeft een aantrekkelijk kleurenpalet meegekregen, mede door het feit dat binnen- én buitenopnamen gedeeltelijk in een studiodecor zijn gedraaid, een procédé dat in die periode nog algemeen gangbaar was om geld te besparen. De kleuren zijn romig, minder hard dan bij opnamen in de buitenlucht, de contrasten minder scherp, de achtergrond onnatuurlijker, het spel van licht en schaduw beïnvloed door de primitieve belichtingstechnieken. Bij momenten lijkt deze prent op gefilmd toneel, niet altijd en overal, maar vaak genoeg om de film te dateren als een product uit de jaren '50. De pellicule is netjes met alleen af en toe een korte reeks frames die meer dan andere zijn aangetast door niet weggewerkte beschadigingen. De klank is niet bijzonder, maar acceptabel. Leith Stephens gebruikt vooral klassieke thema's van Liszt en Gluck om spanning en suspense te ondersteunen, actie en onheilspellende dreiging te suggereren.

EXTRA'S
Deze dvd bevat de originele bioscooptrailer.

CONCLUSIE
The War Of The Worlds is technisch gesproken een verrassende film. Net zoals bij Jurassic Park en E.T. staat of valt een dergelijke productie met de geloofwaardigheid van de trucage en de mogelijkheid om de toeschouwer waar te bieden voor zijn geld, met andere woorden met de mate waarin men het onbekende, het buitenaardse of het bovennatuurlijke kan laten zien. Daarin slaagt regisseur Haskin zonder meer voor de volle 100 procent. Nooit eerder toonde een film op een dergelijk realistische manier wat we van buitenaards leven kunnen verwachten. De manier waarop het voor het overige zeer spannende verhaal wordt afgewikkeld is een kleine tegenvaller: té veel Deus Ex Machina en te weinig inventiviteit vanwege de bedenker.