MUZIEK-DVD
Ter gelegenheid van de 30ste verjaardag van de release van Queens derde studio-album A Night At The Opera heeft het Eagle Vision-label in z'n inmiddels beroemde reeks Classic Albums een documentaire gemaakt over de totstandkoming van het album. PIAS, oftewel Play It Again Sam, brengt de dubbele dvd (met als belangrijke extra de compleet geremasterde versie van het album) op de markt tegen een zeer democratische prijs. Voor wie als nog wil kennis maken met de scharnierplaat uit het oeuvre van de Engelse band - of benieuwd is naar hoe het album in zijn deels geremixte, geremasterde en naar 5.1 geüpgrade versie klinkt - is het nu het moment om deze prima verzorgde Two Disc Premium Edition in huis te halen.

Queen is sinds de doorbraak van de band in 1973 een controversieel verschijnsel in de rockmuziek. Meer dan de muziek die de groep op plaat zette, was Freddy Mercury degene die bij het platenkopend en muziekminnend publiek zowel bijval als afkeer en ergernis opwekte, vooral in de tweede periode (na het eerste Live Aid-concert) toen hij zijn vermomming definitief afwierp, openlijk voor zijn seksuele aard uitkwam en zich tot een nooit overtroffen podiumbeest ontwikkelde. Het breekpunt in de carrière van Queen is A Night At The Opera. De plaat is een samenvatting van het kunnen van de band sinds de oprichting en het acht minuten durende nummer Bohemian Rhapsody, een wereldhit van formaat, stuwt de groep van respectabele bekendheid naar beroemdheid. Bohemian Rhapsody is voor Queen de sleutel naar wereldsucces. Hun volgende albums zullen allemaal de wereld als uitstalraam hebben waardoor de rijkdom van hun repertoire wordt beperkt tot wat in grote stadions en op zomerse weiden tot zijn rechtkomt. A Night At The Opera is eind- én beginpunt en de dvd-reportage probeert een beeld te schetsen van een groep die op het toppunt van haar creatieve kunnen met de aangeboden technische mogelijkheden van dat moment alle verwachtingen overtreft.

In verband met A Night At The Opera noemen Freddie Mercury en Brian May The Beatles en Jimmy Hendrix als hun directe voorbeeld en inspiratiebron. De plaat deelt met Rubber Soul en Revolver de veelzijdigheid in de keuze van het repertoire, de drang tot experimenteren en de introductie van nieuwe geluidjes en instrumenten. De gelaagdheid van instrumentarium en stemmen en vooral de unieke vocale geluidsmuur die Mercury, May en Taylor samen optrekken, het zorgt voor een veelzijdig, geproportioneerd en meteen herkenbaar geluid. De Classic Albums-reportage overloopt de belangrijkste songs van A Night At The Opera en laat de groepsleden, invloedrijke journalisten, collega's, producer Roy Thomas Baker en geluidsmonteur Mike Stone aan het woord. Death On Two Legs, Freddie’s protestsong tegen het financiële misbruik van hun management, het rauwe demo-achtige I'm In Love With My Car van Roger Taylor, over diens grote voorliefde voor snelle wagens, het bloedmooie en pompende You're My Best Friend van John Deacon, over zijn eigen vrouw en Brian May’s '39, een eenvoudige en ontwapenende folksong, ze worden ontleed, gedeeltelijk akoestisch uitgevoerd door Brian May, becommentarieerd door Roger Taylor en producer Roy Thomas Baker en in perspectief geplaatst door Mike Stone. Sweet Lady is May's rocksong in 3/4-maat (walstempo), Seaside Rendezvous Mercury’s variété-nummertje als het vervolg op McCartney's When I'm Sixty-four en May's Good Company mét Dixielandband en een hoog jazz-gehalte, ze lijken op een eeneiige tweeling met hun veelzijdige arrangementen en 40'er jaren sfeertje. Het zijn geen rockballades en toch herkenbare Queen-songs, speelse en een beetje stout. Eén van de hoogtepunten op A Night At The Opera is beslist Love Of My Life Freddie's breekbare ode aan Mary Austin, zijn zielsverwante, de vrouw met wie hij een aparte band had, dé vrouw in zijn leven, ondanks alles. De melodie is traag en slepend en wordt gedragen door Mercury’s krachtig en volle stem: Freddie als de ultieme crooner, de laatste romanticus en de gitaar van Brian May, hees jankend op de achtergrond. Vooraleer het grommende God Save The Queen als afsluiter op de kijker/luisteraar wordt losgelaten is er uiteraard nog Bohemian Rhapsody, een compositie die pas na drie weken studiowerk haar definitieve vorm krijgt en door insiders niet als grote rocksong maar gewoonweg kunstwerk wordt omschreven. Het minste wat je van Bohemian Rhapsody kan zeggen is dat het een rijkgeschakeerde aaneenschakeling van een aantal pakkende melodieën is, ontzettend gedetailleerd en gelaagd qua guitaar- en slagwerk, op sommige momenten voorzien van meer dan 80 stemoverdubs en visueel vastgelegd op wat algemeen geldt als de eerste volwassen videoclip in de popmuziek.

Roy Thomas Baker, de producer van de plaat, laat de kijker fragmenten horen uit demo's en klanksporen van de A Night At The Opera-songs en regisseur Matthew Longfellow snijdt dat materiaal tussen fragmenten van de clips, de live-optredens en de akoestische vingeroefeningen van Brian May tijdens het interview van 2005. Freddie Mercury zien we in nieuwe footage commentaar leveren op zijn songs en de werkwijze van de groep; Brian May en Roger Taylor halen herinneringen op en zetten het grote vakmanschap van hun overleden collega als songsmid en performer in de bloemetjes. John Deacon zien we alleen in de footage. Hij heeft er ondertussen helemaal mee gekapt en leeft teruggetrokken op het Engelse platteland. Hij was altijd al de stille, de man van weinig woorden. Aangevuld met interessante tussenkomsten van muziekjournalisten, dj's, collega Ian Hunter (Mott The Hoople) en Nuno Bettencourt (Extreme) is Matthew Longfellow erin geslaagd om een interessant portret op te hangen van de werkmethoden en de studiosessies van de groepsleden en hun directe entourage ter gelegenheid van de maandenlange nauwe samenwerking aan A Night At The Opera.

PLAYLIST
1. Keep Yourself Alive
2. Seven Seas Of Rhye
3. Killer Queen
4. Death On Two Legs
5. I'm In Love With My Car
6. You're My Best Friend
7. '39
8. Sweet Lady
9. Seaside Rendezvous
10. Love Of My Life
11. Good Company
12. Bohemian Rhapsody

BEELD EN GELUID
De documentaire bevat materiaal van verschillende oorsprong uit de jaren'70 en '80, m. Het materiaal is allemaal door de digitale mangel gehaald en vooral de oudere footage is terug voorzien van mooie kleuren. De beschadingingen zijn helemaal weggehaald, wat af en toe ten koste van de scherpte gaat, maar het materiaal is wél zeer bekijkbaar. De nieuwe opnamen - speciaal voor deze documentaire gedraaid - zijn perfect van kleur (eerder donker) en sfeer (intimiteit van een kleine studio), digitaal geregistreerd en dus vrij van ongerechtigheden. De montage zorgt voor een vlot verloop, een logische opbouw en een makkelijk te volgen verhaal. Het geluid is voor deze Premium Edition helemaal opnieuw gemixt voor 5.1 en het resultaat mag er zijn. De studio-versies van de nummers zijn heel atmosferisch en door de verdeling over de verschillende kanalen onstaat er een veel geprofileerder geluidsbeeld met de stemmen, de gitaren en het slagwerk in verschillende momenten van de surround. Bohemian Rhapsody heeft de grootste schoonmaakbeurt gekregen en er zitten nu geluidjes in de mix die er vroeger niet waren. De hardere passages zijn uit elkaar gehaald en over links en rechts, voor en achter verdeeld. Het resultaat is een palet met veel beter afgelijnde instrumenten, drums en stemmen waardoor vooral de hardrock-fragmenten aan doorzichtigheid en zeggingskracht winnen. De o-o-o-oh-passage in Figaro, Figaro... is veel preciezer geplaatst waardoor de o's nu met het uitwaaierend beeld meebewegen van links naar rechts. Indrukwekkend.

EXTRA'S
Heel veel extra's voor het geld van één dvd. Op Disc 1 het verhaal over How the Album got its Name waaruit mag blijken dat Groucho Marx er voor iets tussen zit, '39, de song die Brian May graag als single had zien verschijnen, maar waarover in de groep geen consensus bestond. Brian May brengt een aangrijpende akoestische versie in de studio. In Half a Sonic Volcano bewierookt Brian May zijn collega's Roger Taylor en John Deacon als twee grote muzikanten en volwaardige leden van de groep die in dezelfde mate als Freddie en hijzelf verantwoordelijk zijn voor de herkenbare Queen-sound. Sweet Lady - Hyde Park 1976 is de live-versie op het Free Concert waarvoor meer dan 100.000 fans naar Londen afzakten. Kort gehouden in de documentaire, maar hier uitgebreid in beeld gebracht, de making ofThe Prophet's Song, met vertraginseffecten waardoor een soort van canon- of contrapunt-effect onstaat naar het voorbeeld van J.S.Bach en zijn tijdgenoten. Door de laagste snaar van zijn gitaar met een volle toon te verlagen bereikte Brian May de speciale bromtoon die de song de hele tijd ondersteunt. Love Of My Life zien we in een versie van Freddie (live) en de studioversie van Brian May, de song die hij sinds de dood van Freddie Mercury als eerbetoon aan zijn overleden maat zelf tijdens de concerten ten gehore brengt. In Bohemian Rhapsody vertelt Brian May dat het nummer niet zo maar uit de lucht is gevallen, want dat Freddie de onderdelen ervan al eerder had uitgetest. The March Of The Black Queen ligt duidelijk mee aan de basis van de song waarmee Queen op A Night At The Opera de wereld verbaasde. God Save The Queen, het volkslied waarmee eertijds theater- en zelfs filmvoorstellingen in Engeland eindigden, staat in laatste positie op deze dvd. Wat klinkt als een heel orkest is een gelaagde opname van May en Taylor, gitaar en drums.

Disc 2 bevat de hele versie van A Night At The Opera, geremasterd en geremixt in 5.1. Het resultaat is fenomenaal. Voor zover er al videoclips bestonden zijn die digitaal hersteld. Voor de album-tracks zonder beschikbare clips zijn met footage van live-uitvoeringen, montages met foto's, affiches, knipsels, etc. nieuwe filmpjes gemaakt. Soms is de lipsynchronisatie even niet helemaal correct - kan ook niet anders - maar het resultaat is meer dan bevredigend. A Night At The Opera kan je vanaf nu niet alleen in de best mogelijk omstandigheden beluisteren maar dus ook bekijken.

PLAYLIST
1. Death On Two Legs
2. Lazing On A Sunday Afternoon
3. I'm In Love With My Car
4. You're My Best Friend
5. '39
6. Sweet Lady
7. Seaside Rendezvous
8. The Prophet's Song
9. Love Of My Life
10. Good Company
11. Bohemian Rhapsody
12. God Save The Queen

CONCLUSIE
A Night At The Opera, Queens derde studio-album, is een sleutelwerk in het oeuvre van de groep. Het is tegelijk de samenvatting van een periode en een nieuw begin, want met Bohemian Rhapsody wekt de groep verwachtingen waardoor een belangrijk deel van hun opgebouwde repertoire niet meer direct in aanmerking komt voor uitvoering. Queen wordt rauwer, harder en massaler. Op A Night At The Opera leveren Mercury, May, Taylor en Deacon voor het laatst uitgebreid en op overtuigende manier het bewijs van hun veelzijdigheid en grote talent. Maar over hun lot is dan al beslist. Gelukkig is er nu deze dubbele dvd-uitgave, een zeer gevarieerde en in het licht van de latere evolutie verrassende en rustige plaat en toch een mijlpaal.