FILM
The Young Schiller is het biografische verhaal over de Duitse toneelschrijver en dichter Friedrich von Schiller vanaf het moment dat zijn vader hem op zeer jonge leeftijd op de militaire academie doet tot zijn doorbraak halfweg de jaren '80 van de 18de eeuw. Als kind van de barokperiode was hij eigenzinnig en egocentrisch en dat werd hem niet in dank afgenomen door de toenmalige maatschappij. Het theaterpubliek was evenwel vanaf het prille begin enthousiast over zijn toneelstukken – zijn eersteling werd met succes opgevoerd toen hij 22 jaar oud was – en ook zijn naaste omgeving in Mannheim was overtuigd van zijn grote kunnen als schrijvend kunstenaar. Schiller wordt wel eens de James Dean van zijn tijd genoemd, want zijn naam als gekweld kunstenaar en
charmante woesteling ging over ieders lippen en bracht romantische jonge meisjes het hoofd op hol.



De maatschappij van de 18de zag er heel anders uit dan de onze: wie wat betekende was van adel of van de geestelijke stand, de rest van de bevolking was lijfeigen of boer of was als militair, ambtenaar en bediende verbonden aan het hof van een heer van hoge afkomst, een graaf, een hertog, een keurvorst, een prins of een koning. Vrijheid was een vrij nieuw begrip. Vrije beroepen bestonden niet en vooral in de Duitstalige gebieden was de greep van de adel op de steden groot, veel groter dan bij ons. Inwoners hadden geen persoonsbewijs en moest voor elke reis of verplaatsing buiten het eigen gebied om toelating vragen. Wie het hertogdom, het graafschap of het koningrijk verliet zonder toestemming, kreeg problemen bij z'n thuiskomst. Militairen die hun post zonder toestemming verlieten, werden als deserteurs gebrandmerkt, werden gezocht en kregen de doodstraf. Ook schrijvers, dichters, componisten en muzikanten waren verbonden aan een hof als goedgeschoolde ambachtslieden. Men had respect voor hun producties, maar kunstenaar werden ze (nog) niet genoemd. Toch zijn er al tekenen van verandering, in Oostenrijk bijvoorbeeld waar Wolfgang A. Mozart het zich kan permitteren om halfweg de jaren '60 als onafhankelijk componist en muzikant door Europa te reizen. Zijn immense succes vanaf zijn zesde levensjaar zorgde uiteraard voor een stevige financiële steunbeer voor hemzelf en zijn familie. Pas in de laten jaren '80 verdwijnt ook in Duitsland geleidelijk aan (het tempo is niet overal hetzelfde) de feodale maatschappij en wordt het systeem vrijer. Met de hete adem van de omwenteling in Frankrijk in de nek en de daaropvolgende revolutie die definitief afrekent met het Ancien Régime, moet ook de rest van Europa het roer op korte tijd omgooien.



In de jaren '60 van de 18de eeuw is het systeem nog onaangetast. Om zijn zoon een goede toekomst te geven, plaatst Caspar Schiller de nog heel jonge Friedrich onder de hoede van Hertog Carl Eugen van Württemberg. Hij komt er op de militaire school terecht en zal later aan de Karlsschule afstuderen als arts. Hij wordt legerarts, maar wanneer zijn theaterstuk Die Räuber in het Nationaal Theater van het naburige Mannheim furore maakt, wordt de druk groot om het leger vaarwel te zeggen en resoluut te kiezen voor een leven als schrijver en dichter. Hertog Carl Eugen, zijn broodheer, en Caspar Schiller, zijn vader, willen echter van geen wijken weten. Als Friedrichs beste vriend, Andreas Streicher, wél de kans krijgt om bij Carl Philip E. Bach in Hamburg een opleiding te volgen, besluit de jonge Schiller om te deserteren. Onder een valse naam vestigt hij zich in Mannheim, maar zijn ware identiteit raakt uiteraard bekend, waardoor hij het risico loopt te worden gearresteerd in opdracht van zijn oude baas. Het succes van Die Räuber kan Schiller in Mannheim niet op korte termijn herhalen, mede door de manoeuvres van de onderkruiperige amateur-schrijver en steracteur van het Nationaal gezelschap, August Wilhelm Iffland, die een voetje voor heeft bij de keurvorstin van Mannheim. Schillers nieuwe creatie, Fiesco (1783), wordt door de theaterraad afgewezen wegens te duur, te ingewikkeld van structuur en thematiek en boven alles te revolutionair. Het zijn jaren van uitzinnige armoede, eenzaamheid en een zwakke gezondheid voor de jonge Schiller. Als een haveloze landloper struint hij zwalpend door de straten van Mannheim op zoek naar een geldschieter of een uitgever die nog een paar gulden voor zijn gedichten over heeft. Iedereen verwacht zijn vroeger dood, want hij is wekenlang bedlegerig wanneer een kwalijke ziekte de stad treft. Zijn vriend Streicher treft hem bij een tussenstop in Mannheim hallucinerend en ijlend in bed aan en probeert Schiller terug op de been te helpen. De notities voor zijn nieuwe theaterstuk liggen her en der op een stoel en op de grond in de lang niet meer schoongemaakte kamer. Duitslands grootste literaire talent dreigt nog voor z'n dertigste te overlijden aan ondervoeding en geestelijke vermoeidheid. Er is een wonder nodig om zijn naam voor de wereldliteratuurgeschiedenis veilig te stellen.



Regisseur Martin Weinhart maakt van The Young Schiller een visueel zeer aantrekkelijk kostuumdrama en filmde zoveel mogelijk op locatie. De interieurs zijn bij momenten indrukwekkend, maar Weinhart heeft evenveel oog voor de minder rijkversierde kamer van Schiller, de aankleding van het theater en de kostumering. Zijn grote aandacht gaat evenwel naar de figuur van Schiller zelf. De camera laat Matthias Schweighöfer geen moment met rust en registreert elke gemoedstoestand en elke driftbui die de jonge acteur met veel inleving en grote overtuigingskracht op pellicule laat vastleggen. Op die manier ontstaat een interessant, veelzijdig en aangrijpend portret van één van de grootste literaire geesten die Europa heeft voortgebracht, over wie vanaf het begin werd gesproken als een groot en uitzonderlijk talent, een rebelse geest, een voorstander van de ideeën van de Franse Revolutie, een man die in het conservatieve Mannheim door de hogere klasse werd geschuwd wegens zijn opruiende taal, zijn wispelturig karakter, zijn koppigheid en zijn weigering om aan de goedkope smaak van het publiek toe te geven. Mannheim was te klein voor Friedrich Schiller, maar door gebrek aan fondsen en steun van buitenaf raakte hij niet verder dan een vochtige en tochtige zolderkamer in een achterbuurt van de stad. Hij leidde er het leven van een heremiet, van een arme verschoppeling, van een kunstenaar die leefde voor zijn kunst en niets anders.

BEELD EN GELUID
Aan deze productie is heel veel zorg besteed en het resultaat is dan ook prachtig. Het kleurenpalet is eerder donker, met warme tinten voor de rijke interieurs en grauwe kleuren voor de armzalige leefwereld van Friedrich Schiller. Het Decor, de aankleding en de kostumering zijn perfect naar de mode van de tijd geconcipieerd en het verhaal wordt met veel vaart verteld zodat er geen ruimte is voor verveling. De transfer naar dvd is okay zonder vuiltjes of beschadigingen. Voor het geluid lag het voor de hand dat er kamermuziek uit de 18de eeuw zou worden gebruikt. Het is de tijd van de zonen van J.S. Bach. De geluidsband staat in een 5.1-versie, maar wellicht gaat het hier pm een geüpgrade stereoversie. Het surroundeffect is niet denderend en de achterste geluidskanalen worden zuinig gebruikt.



EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
De tv-film The Young Schiller is een onderhoudend en fascinerend portret van één van de grootste literaire talenten uit het Duitse taalgebied. Schiller was een kind van de barokperiode, van de Duitse Sturm und Drang, en dat uitte zich in zijn karakter en zijn hele persoonlijkheid: hij stierf liever voor zijn idealen dan ze op te geven. Zijn Leidenschaft betrof alles wat met taal te maken had. Als medegangmaker voor de ideeën van de Franse Revolutie in Duitsland wist hij als geen ander de kracht van het woord op waarde te schatten. Z'n teksten waren pamfletten, zijn vroege theaterstukken geëngageerde acties. Een film over een boeiende persoonlijkheid, kleurrijk en veelzijdig en op een unieke manier in beeld gebracht.