FILM
Al sinds het einde van de jaren '30 maakt hij criminelen en ander gespuis het leven zuur. Al sinds de jaren '30 zijn zowel jong als oud geboeid door die mysterieuze vreemdeling van de planeet Krypton. De man van staal, sneller dan een kogel, sterker dan een locomotief en in staat om over de hoogste gebouwen te springen... SUPERMAN !

Indien de koude rillingen u nu al over de rug lopen dan bent u ongetwijfeld een groot liefhebber van het personage, een gevoel dat we maar al te goed kennen. Superman heeft er al een lange en succesvolle carrière opzitten, succes waaraan blijkbaar de eerstkomende tijd geen einde zal komen. Het begon allemaal met een zeer bescheiden stripverhaal en anno 2006 zitten we al aan een film die zo maar even meer dan 250 miljoen dollar kostte. Hoeveel zouden Jerry Siegel en Joe Shuster verdiend hebben aan Action Comics #1, waarin Superman voor het eerst op papier verscheen? Twee dollar? Veel zal het in vergelijking alvast niet geweest zijn. In de jaren '30 en '40 was er ook echte behoefte aan dergelijke helden. Het dagelijkse leven van de gemiddelde Amerikaan of Europeaan was niet bepaald rozengeur en maneschijn. Erger nog, het was simpelweg afzien en toch maar proberen de eindjes aan elkaar te knopen. Spotgoedkope comics en filmvoorstellingen waren veelal de enige ontspanning waarvan de mensen nog konden genieten. Het hoeft dus niet te verbazen dat een ware superheld insloeg als een bom.



Na de comics volgden de cartoons (daarover later meer... ja, we zijn echt slecht) en de serials (tv-series voor de bioscoop als het ware). Met de uitvinding van de TV verscheen de man van staal voor het eerst wekelijks op de buis in avonturen van een klein half uurtje. Na de jaren '50 werden de superhelden eigenlijk een beetje gemarginaliseerd en alles wat er rond geproduceerd werd, kreeg al snel een B-film gevoel. Goedkope productie, erg simpele en niet bijster originele verhaaltjes, het zag er niet bepaald rooskleurig uit voor de superhelden. Veel dingen uit die tijd zouden tegenwoordig als "melig" omschreven worden en spreken veelal enkel nog aan omwille van nostalgie. In de jaren '70 waren er echter een aantal producenten en filmmakers die vinden dat dit een echte schande was en die vergane glorie in alle eer wilden herstellen. Eerste in lijn was Superman en degene die dat zou mogen weten tot een goed einde brengen was regisseur Richard Donner.

In 1978 werd de nieuwe Superman-film op het publiek losgelaten, Star Wars liep op dat moment nog steeds in de bioscoop. Het was een succes, een groot succes. Dat was ook nodig, want alleen al de main titles van de film hadden meer gekost dan het gros van de films tot dan toe. Een groot deel van het succes van de film is simpelweg te verklaren door 1 naam: Christopher Reeve. De tot dan toe onbekende acteur wist de rol zo overtuigend neer te zetten dat zelfs de grootste ongelovige vol bewondering buitenkwam uit de bioscoop. Superman, alias Clark Kent, was tegelijkertijd een uiterst realistisch personage en een erg nobele superheld. Maar de makers van de film namen toch liever het zekere voor het onzekere en dus werden er ook 2 grote namen aan het project verbonden. Superman's vader Jor-El werd vertolkt door niemand minder dan Marlon Brando, die voor slechts een paar dagen op de set een recordbedrag betaald werd. Naast Marlon Brando werd ook Gene Hackman ingelijfd, dan wel voor een iets grotere rol, namelijk crimineel meester-genie eerste categorie Lex Luthor.



Daarbovenop is de door John Williams geschreven muziek voor de film tot op de dag van vandaag één van de meest herkenbare muziekstukken ter wereld. Tijdens de main titles ligt het woord Superman gewoon op je lippen en wanneer je het overbekende logo dan ook eindelijk ziet schreeuwt de muziek dat ene woord ook uit. Weinig componisten weten dergelijke prestaties te evenaren, Williams lijkt er bijna een patent op te hebben wanneer we denken aan bv. Star Wars of Indiana Jones, andere films die ook door Williams van muziek voorzien werden en minstens even herkenbaar zijn. In de afgelopen jaren werd een dergelijke kunstige compositie door weinig mensen geëvenaard. Willen we er toch eentje noemen, dan denken we onverbiddelijk aan Howard Shore en Lord Of The Rings. Dergelijke muziek bewijst meer dan ooit wat voor meerwaarde muziek heeft binnen een film, vaak wordt dat onderschat met alle gevolgen vandien.

Wat kunnen we nog meer vertellen over deze klassieker? Erg veel eigenlijk, maar of dat veel nut zou hebben, dat is maar de vraag. Superman is een film die je gewoon minstens één keer gezien moet hebben, zelfs als je geen liefhebber bent van het soort films. Hedendaagse films als daar zijn Spider-Man en X-Men zijn ook niet direct een referentie. Die laatstgenoemden zijn zeker niet slecht, maar de nadruk ligt er toch net weer wat meer op de actie. In deze film wordt er echter ook nog meer dan voldoende aandacht besteedt aan het personage Superman / Clark Kent en alle moeilijkheden die zijn dubbele bestaan met zich meebrengen.



BEELD EN GELUID
De vorige dvd-release van Superman is ondertussen ook alweer 5 jaar oud. Op het gebied van dvd's komt dat zo ongeveer overeen met de oudheid in onze eigen geschiedenis. Met andere woorden: er zitten meer dan genoeg pareltjes tussen, maar aan de meesten is toch wel te zien dat ze uit een ander tijdperk komen. In 2001 was men nog lang niet zo allergisch aan grain en printbeschadigingen, iets dat in de transfer van toen goed te zien is. Tegenwoordig zijn grain en beschadigingen persona non grata, blijft enkel de vraag of dat wel zo'n goede zaak is? Films worden spijtig genoeg soms ook iets te grondig gerestaureerd, waardoor een deel van de originele charme verloren gaat. Grain en vuiltjes zijn nu eenmaal eigen aan het filmproces en ze tot het laatste gaan verwijderen levert wel een kraakhelder beeld op, maar veelal ook een beeld dat er ietwat kunstmatig uitziet. Gelukkig zijn er op die regel tal van uitzonderingen, transfers waarbij gekozen werd voor het verwijderen van de artefacten die zich door de loop van de jaren opstapelden. Bij dergelijke transfers is het dus best mogelijk dat je hier en daar nog fouten tegenkomt, simpelweg omdat ze ook al op de originele negatieven aanwezig waren wanneer de film net afgewerkt was. Restaureren van films wordt zo herleidt tot het herstellen van vervagende kleuren en het herstellen van serieuze schade aan de negatieven of prints. Een mooi voorbeeld van dergelijke restauraties zijn de Looney Tunes Golden Collection dvd-boxsets. Op één van de schijven uit die sets is zelfs een korte featurette terug te vinden waarin dieper wordt ingegaan op het soort opkuiswerk dat men toepast en welk soort fouten men bewust wel laat staan.



Zoals reeds eerder vermeld vinden we op deze nieuwe release 2 versies van Superman terug. Enerzijds op het eerste schijfje de versie uit 1978 en anderzijds op het tweede schijfje de director's cut uit 2000 (op DVD uitgebracht in 2001). De release uit 2001 had wel een aantal gebreken. Zo was er toch serieus wat grain aanwezig in verschillende scènes, vooral de special effects shots gingen geplaagd van een serieuze portie grain. Naast die grain waren er hier en daar nog wat beschadigingen te zien, al was dit uiterst beperkt en zeker niet abnormaal voor een film uit 1978. Grootste "probleem" waren echter de kleuren die bij momenten erg flets overkwamen, het leek wel alsof er over de hele film een grijze waas hing, al waren er ook hier uitzonderingen en zagen bepaalde scènes eruit alsof ze eergisteren geschoten waren voor Superman Returns.

Goed nieuws: De director's cut op het 2e schijfje werd niet zomaar gekopieerd van de release uit 2001. Wat een opluchting. Dit uit zich in een transfer waaruit de grijze waas verdwenen is en waaruit ook enorme hoeveelheden grain verdwenen zijn. Wat overblijft geeft een natuurlijkere indruk. Let wel op: grain is nog steeds aanwezig, maar veel minder prominent dan voordien. Ook het contrast werd enigszins opgekrikt, al zijn we er nog niet uit of dit nu al dan niet een goede zaak is. Over het algemeen genomen laat de transfer echter wel een positievere indruk achter dan wat we in 2001 te verteren kregen. Gezien de beperkingen van de technologie in 1978, zou het niet echt fair zijn indien we dezelfde maatstaven gaan hanteren als bij bv. Pirates Of The Caribbean of Lord Of The Rings: The Two Towers.



Op het eerste schijfje dus de originele versie van de film uit 1978, een primeur op DVD. Ook hier is er geen grijze waas meer te bespeuren, maar toch wijkt de transfer aanzienlijk af op het gebied van kleur. Wanneer we vergelijken lijkt het contrast minder te zijn opgekrikt, waardoor we een iets killer kleurenpalet te zien krijgen in vergelijking met de 2e schijf. Gezien de iets helderdere kleuren is er ook marginaal meer grain aanwezig, al is dit nog steeds minder dan bij de release uit 2001. Ook de verzadiging van de kleuren lijkt wat minder vol in vergelijking met schijf 2.

Nu blijft de vraag natuurlijk: welke van de twee is het beste? Uiteindelijk zal dat van kijker tot kijker verschillen. Beide transfers zijn min of meer gelijkwaardig, maar de 1978-versie voelt iets killer aan dan de 2000-versie. In de hierboven en hieronder opgenomen vergelijkende screenshots gaat het respectievelijk om de 1978 versie bovenaan en de 2000 versie onderaan. Vooral de screenshot van Superman tussen de wolken toont het soms hemelsbrede verschil tussen beide transfers aan. We kunnen zelf eigenlijk ook niet beslissen wat we nu het beste vinden, waarschijnlijk ligt de ideale mix voor zowel onszelf als voor ieder van onze lezers ergens middenin. Om het voorbeeld van Superman tussen de wolken nog maar eens aan te halen: de 1978-versie geeft voor ons de indruk mooi verzadigde en heldere kleuren te hebben, maar in vergelijking met de 2000 versie lijkt ze ook kunstmatiger. De 200-versie weet ons beter te overtuigen als zou Superman echt tussen de wolken hangen.

Beide transfers zijn zonder twijfel een enorme verbetering op de 2001-release, want ook op het gebied van scherpte en detail werd enige vooruitgang geboekt. Af en toe zal u merken dat het geheel wat waziger wordt. Dat is echter geen fout in de transfer, director of photograpy Geoffrey Unsworth, maakte veelvuldig gebruik van onder andere rook en allerhande filters om de film bij moment opzettelijk een dergelijke wazige look te geven. Een dergelijk iets werd bv. nog verder doorgedreven in Sky Captain And The World Of Tomorrow waarin alles tegelijk scherp en soft oogt en alles lijkt te gloeien. De technologie die daarvoor gebruikt werd, was in 1978 uiteraard nog niet beschikbaar en het durft er bijgevolg allemaal al eens wat ruwer uitzien.

Superman heeft er simpelweg nog nooit zo goed uitgezien en de enige mogelijke verbetering is een HD-release omwille van het simpele feit dat er dan meer resolutie beschikbaar is.



Voor de 2000-versie werd er een compleet nieuwe audiotrack gemixed. De originele track met geluidseffecten bleek in te slechte staat te zijn voor verder gebruik, de tand des tijds is meestal heel wat minder vergevend voor het geluid van een film. In 2000 kreeg een team van geluidstechnici de opdracht om een compleet nieuwe track te mixen, bestaande uit de originele dialoog en de originele muziek, beide waren immers apart voorhanden. Alle speciale geluidseffecten werden echter opnieuw opgenomen en het resultaat is de Dolby Digital 5.1 track die we nu te horen krijgen. Deze track is, voor zover we hebben kunnen horen, volledig identiek aan de 2001-release, inclusief de lagere Dolby Digital bitrate (384kbps). Het is en blijft spijtig dat er toch niet voor een hogere bitrate gekozen werd, maar eigenlijk is dat muggenzifterij van onze kant. De huidige track is van degelijke hoge kwaliteit en zodanig goed gemixed dat het maar al te gek zou zijn dat daar aan geraakt wordt. Er wordt volop gebruik gemaakt van de surround kanalen en het LFE kanaal, wat zorgt voor een uiterst dynamische track die de kijker werkelijk midden in de film plaatst. Is het nog nodig te zeggen dat het geheel kraakhelder is en vrij van enige vorm van ongeregeldheden?

Naast de Dolby Digital 5.1-track, staat er op het eerste schijfje ook nog een Dolby Surorund 2.0-track. In regio 1 is het de bedoeling dat die 2.0-track de originele stereomix is, in de Benelux wordt er niet specifiek vermeld of het nu om een gewone mixdown van de 5.1-track gaat of om het originele stereo. Na enige vergelijking van referentiepunten lijken we tot de conclusie te moeten komen dat het hier om een mixdown gaat. Zo zou de explosie van Krypton in de originele versie bv. heel anders moeten klinken dan in de remix, ons viel geen verschil op. In regio 1 is dit ook het geval en werd er reeds een vervangingsprogramma opgezet. De vraag blijft echter of het in de Benelux de bedoeling was de originele track toe te voegen of een simpele mixdown?

Het zou spijtig zijn mocht het hier om een vergissing gaan, in dat geval kunnen we enkel hopen dat er alsnog een oplossing voor komt. Langs de andere kant is de stereotrack enkel van nut voor de puristen onder ons. Dit aangezien de 5.1-track toch echt wel een pareltje is dat perfect bij de film past.

EXTRA'S
Deze nieuwe release telt maar liefst 4 schijven, waarvan er 2 integraal gebruikt worden voor bonusmateriaal.

Disc 1 & 2
Het eerste en tweede schijfje worden zo goed als integraal gebruikt door de films zelf en bijgevolg zijn er hier niet direct veel extras terug te vinden. Op het eerste schijfje vinden we naast een aantal trailers & TV-spots enkel nog een audiocommentaar terug. Het commentaar werd ingesproken door executive producer Ilya Salkind en producer Pierre Spengler. Een best interessante track waarin je serieus wat te weten komt over de productie van de film en tal van andere producties die de film vormden en beïnvloedden.

De extra's op het 2e schijfje zijn identiek aan de 2001-release. Dit wil zeggen een audiocommentaar met regisseur Richard Donner en Tom Mankiewicz en een isolated score track die de filmmuziek in 5.0-surround sound bevat. Het audiocommentaar door Donner en Mankiewicz is niet het meest interessante ooit gezien het feit dat er redelijk wat vrij lange pauzes inzitten. Indien je de 2001-release al hebt, dan heb je meteen ook geen enkele reden meer om dit nogmaals te beluisteren. Het is wel lovenswaardig dat zowel de score-track als het commentaar niet zomaar weggelaten werden.



Disc 3
Op het eerste zicht lijkt disc 3 een volledig nieuwe schijf, maar laat je niet vangen! In 2001 bestond de Superman-release uit één dubbelzijdig schijfje. De B-kant van dat schijfje bevatte een mooi aantal extra's. Het is diezelfde B-kant die nu als 3e schijfje dienst doet, hetzij dan wel met nieuwe menu's. Alsnog een overzichtje van wat er in 2001 op dat kantje en nu op schijf 3 terug te vinden is.

De hoofdmoot bestaat uit 3 documentaires van elk een goed half uur. Taking Flight: The Development of Superman behandelt de pre-productie van de film, gaande van het scenario tot de screentests. Logisch vervolg is Making Superman: Filming the Legend, dat de eigenlijke productie behandelt, dit wederom aan de hand van interviews en fragmenten uit de film en behind the scenes. Tot slot was er ook nog The Magic Behind the Cape met, je kan het al raden, de postproductie als onderwerp en specifiek de speciale effecten. Samen goed voor iets minder dan anderhalf uur bonusmateriaal omtrent het tot stand komen van de film, het was in 2001 de moeite en nu dus nog steeds.

Naast die documentaires zijn ook de screen tests, de gerestaureerde scènes en de extra muziek weer van de partij. Voor elk wat wils als het ware: de screen tests voor diegenen die alles wil gezien hebben dat er aan de film voorafging, de extra scènes voor de puristen die de nieuwe versie niet willen zien, maar wel geïnteresseerd zijn in het extra beeldmateriaal en de extra muziek voor de liefhebbers van John Williams' magistrale muziek.

Disc 4
Na de eerste 3 schijfjes zijn we eigenlijk al heel tevreden, het gros van de DVD-releases komt zelfs nog niet in de buurt van die hoeveelheid extra's. Maar, en nu eens een positieve maar, er is nog een 4e schijfje en dat is een schijfje om in te kaderen, ware het niet dat we het liever grijsdraaien.

Eerste item op het galamenu is de originele The Making of Superman: The Movie uit 1980, waarin we bijzonder veel behind-the-scenes materiaal te zien krijgen. Uiteraard is deze ongeveer 1 uur durende documentaire van een iets promotioneler aard, maar desalniettemin is het toch de moeite van het bekijken meer dan waard, al was het maar om Marlon Brando aan het werk te zien. Bovendien maakt z'n documentaire een dvd-release als deze enkel completer, een feit dat we enkel kunnen toejuichen. De echte meerwaarde op het gebied van extra informatie is niet bijster groot, maar dat hoeft niet te verbazen gezien de al zeer knappe making of op het 3e schijfje.

Ten tweede krijgen we de pilootaflevering van The Adventures Of Superman, de televisiereeks uit de jaren '50, met de titel Superman And The Mole-Men. Uniek hieraan is dat deze pilootfilm / aflevering niet op de dvd-release van het eerste seizoen van deze serie staat. Een herbewerkte versie ervan, The Unknown People, werd wel opgenomen. Velen vonden het uitermate spijtig dat The Mole-Men ontbrak, maar niet getreurd dus, via deze release kan je de aflevering alsnog in je bezit krijgen. Bovendien vormt deze aflevering van een kleine 60 minuten de perfecte sampler voor mensen die nog niet met de reeks vertrouwd zijn. Kwalitatief gezien ziet het er allemaal erg goed uit voor een tv-serie uit het begin van de jaren '50. We vinden het enkel erg spijtig dat er voor gekozen werd de aflevering interlaced op DVD te zetten. Een volledig onnodige bewerking want de serie werd, vanzelfsprekend, volledig op film geschoten en bewerkt. Interlacing heeft in dit geval dus enkel een verlies van detail en scherpte tot gevolg en dat is betreurenswaardig. We kunnen eventuele geïnteresseerden wel al geruststellen: de aparte seizoenen staan wel degelijk progressief op DVD.



Tenslotte nog de kers op de taart. Al sinds jaar en dag verkondigen we in tal van onze Superman-gerelateerde reviews dat de Fleischer-cartoons uit de jaren '40 de crème-de-la-crème zijn wanneer het op Superman aankomt. Tot op de dag van vandaag moesten we het echter steeds doen met public domain-uitgaven, veelal van bedenkelijke kwaliteit. Het auteursrecht op de filmpjes is reeds vervallen, waardoor eenieder ze op DVD kan zetten en verkopen, voor grote filmmaatschappijen dus geen financieel interessante zaak. Enkele jaren geleden werden er daarbovenop ook nog eens Technicolor prints (positieven in tegenstelling tot negatieven) teruggevonden die in bijzonder goede staat verkeerden. Deze prints werden op DVD gezet wat resulteerde in de Diamond Anniversary Edition, een schijf die zich ongetwijfeld in de collectie van elke animatieliefhebber bevind. Al die tijd zaten de originele negatieven van deze Paramount-filmpjes veilig in een kluis bij... Warner. Paramount verkocht de negatieven inclusief eventuele rechten op de filmpjes destijds en via een reeks samensmeltingen en overnames kwamen deze in het bezit van Warner Bros. Spijtig genoeg lagen ze daar maar stof te vangen, totdat iemand op het lumineuze idee kwam dat het misschien wel leuk zou zijn om een nieuwe release van Superman in elkaar te steken. Nog iemand anders, het moet een liefhebber geweest zijn, opperde hoogstwaarschijnlijk dat ze dan meteen die cartoons uit de jaren '40 vanonder het stof konden halen en zo miljoenen fans over de hele wereld een plezier konden doen.



Zo gezegd, zo gedaan. De negatieven werden uit de kluis gehaald en er werden nieuwe transfers gemaakt van de meer dan 60 jaar oude filmpjes. De vraag was nu natuurlijk in welke staat die originele negatieven zouden verkeren en of het resultaat wel degelijk beter zou zijn dan de vele public domain releases die de markt jarenlang overspoeld hebben. Het antwoord daarop is een volmondige JA. De Technicolor-filmpjes zien er zonder twijfel beter uit dan ooit te voren. Wanneer we vergelijken met de Diamond Collection zijn de kleuren ineens weer verbazingwekkend helder en oogt het geheel haarscherp. Zelfs grain is bij deze transfers geen vaste klant. Veelal is er slechts een heel licht hoeveelheid aanwezig. Waarin uit de ouderdom van de filmpjes zich dan wel? Er zijn nog steeds vuiltjes en beschadigingen te zien, al blijft zelfs dat verbazingwekkend beperkt. Eens te meer wordt bewezen wat voor kwaliteit echte Technicolor kan leveren, er werd immers nooit rechtstreeks in kleur gefilmd, maar wel met behulp van 3 kleurenfilters waardoor je als het ware een rood, blauw en groen negatief kreeg dat nadien gecombineerd werd tot één kleurenfilm. Kleuren kunnen bijgevolg niet vervagen en het resultaat liegt er niet om. Maar zelfs in het geval van gecombineerde technicolor-films (het resultaat van het samenvoegen van de 3 originele negatieven) lijken kleuren zo goed als niet te vervagen tot op de dag van vandaag. Wanneer je dan weet dat veel van de hierin geschoten films en shorts tot 70 jaar oud zijn. Dat doet Eastman-colour toch echt wel niet beter wanneer we weten dat de originele Star Wars-negatieven reeds in 1997 in een vergevorderd stadium van vervaging zaten.

Ook het geluid is vele malen helderder dan wat we tot nu toe op public domain schijven te horen kregen. Veelal ging het om doffe tracks die niet altijd even makkelijk te verstaan waren. Uiteraard blijft de dynamiek van de tracks erg beperkt, het gaat tenslotte om mono geluid, maar alles is nu veel helderder dan ooit tevoren.



Op deze 4e schijf krijgen we volgende filmpjes meegeleverd: Superman, The Mechanical Monsters, Billion Dollar Limited, The Arctic Giant, The Bulleteers, The Magnetic Telescope, Electric Earthquake, Volcano en Terror On Midway. Het gaat hier om de 9 filmpjes die tussen 1941 en 1942 door Max & Dave Fleischer geproduceerd werden voor Paramount. De overige 8, geproduceerd door Famous Studios onder leiding van Max Fleischer, zijn terug te vinden op de Superman II: Deluxe Edition.

Wel nog een kleine opmerking. Bij het filmpje The Mechanical Monsters merken we een verschil met de Diamond Collection. Na de titelkaarten komt normaal gezien de vertrouwde introductie met de locomotief, de kogel en het hoge gebouw, gevolgd door Superman en zijn alter ego Clark Kent. Bij dit filmpje echter wordt de introductie van het eerste filmpje herhaald met de ontploffing van Krypton. We weten niet of het hier om een fout gaat of een noodzakelijke vervanging omwille van serieuze beschadigingen van het negatief of zelfs simpelweg om het voor het eerst zien van het filmpje in de eigenlijke originele vorm. Dit viel ons op door de minder vloeiende overgang van de introductie naar het eigenlijke filmpje zelf. Gezien het feit dat het beeldmateriaal dat verschilt ten opzichte van de Diamond Collection in geen enkel opzicht van controversiële aard is, komen we uiteraard liever tot de conclusie dat dit nu net het originele is. Bij de overige filmpjes viel ons trouwens niks dergelijks op.

CONCLUSIE
Pluis er het staatsblad in de komende dagen maar eens op na. We dienden een wetsvoorstel in dat het illegaal maakt deze nieuwe release niet aan te schaffen. Het overtreden van deze wet kan leiden tot zware boetes en / of gevangenisstraffen. Even serieus nu, dit is een release die je niet wil missen: 2 versies van de film die dik in orde zijn, uren bonusmateriaal, de pilootfilm van The Adventures Of Superman en 9 klassiekers uit de animatiewereld die prachtig gerestaureerd werden. Wat kan een mens nu nog meer willen? Antwoord: de special edition van Superman II uiteraard.