Deze film maakt deel uit van de negendelige The Powell and Pressburger Collection, waartoe ook nog 49th Parallel, The Life And Death Of Colonel Blimp, I Know Where I'm Going, A Matter Of Life And Death, The Red Shoes, The Battle Of The River Plate, Ill Met By Moonlight en They're A Weird Mob behoren. Recent verscheen een update van deze boxset die Black Narcissus en Tales Of Hoffman toevoegt aan de collectie.

FILM
Een uur lang lijkt het alsof A Canterbury Tale de eerste glorieuze mislukking uit de gezamenlijke carrière van Michael Powell en Emeric Pressburger zal worden. De personages ogen vaag en oninteressant, een plot is nagenoeg onbestaande en naar het doel van de film heb je het raden. De makers schijnen vooral de charme van het Engelse platteland in beeld te willen brengen, niets meer en niets minder. Maar rond de zestigste minuut gebeurt de omslag. Een bootje spelende kinderen vaart over de rivier en neemt een Amerikaanse militair mee op sleeptouw. Een mysterie wordt langzaam ontrafeld. De protagonisten groeien naar elkaar toe en hun motieven borrelen naar de oppervlakte. Ineens groeit bij de kijker het besef dat de film meer te bieden heeft dan mooie landschappen of typische Engelsheid. Het daarop volgende uur brengt vervolgens de boodschap – de moraal zo je wil – steeds scherper in focus, tot je na het rollen van de eindgeneriek achterblijft met een warm en voldaan gevoel. A Canterbury Tale, een van de meest subtiele producties ooit gemaakt, nestelt je dan ook onverwacht in je hoofd. En in je hart.



De titel van de film werd ontleend aan de werken van de Middeleeuwse schrijver Chaucer, die in zijn befaamde Canterbury Tales een dozijn verhalen bundelde van pelgrims op weg naar de Britse kathedraalstad om door God gezegend te worden. De opening citeert zelfs rechtstreeks uit het werk en wint aan impact eenmaal de puzzelstukjes van de film op hun plaats vallen, naar het einde toe. Maar voor het overige putten Powell en Pressburger vooral uit hun eigen fantasie, waarbij ze de nadruk leggen op karakter en setting in plaats van plot. De setting is in dit geval een dorpje vlakbij Canterbury, waar het lot de vier protagonisten samenbrengt. Alison Smith is een jonge oorlogsweduwe op zoek naar een job en een nieuwe richting in het leven, Bob Johnson en Peter Gibbs respectievelijk een Amerikaanse en Britse soldaat in afwachting van uitzending naar het front. En tenslotte is er Thomas Colpeper, de lokale magistraat met een passie voor geschiedenis. Hun levens worden met elkaar verstrengeld door de zoektocht naar de ‘Lijmman’, een nachtelijke stalker die lijm in haren van meisjes strijkt.

Maar die plotlijn is niet meer dan een MacGuffin voor Powell en Pressburger, een excuus om minder evidente evoluties met de kijker te delen. A Canterbury Tale mag dan plaatsvinden nog voor de landing in Normandië de Tweede Wereldoorlog in een definitieve plooi legde, toch lijken de makers al bezig met de problematiek die na de krijg de gewone man in de ban zal houden. Het idee om terug de job op te nemen die je voor je inlijving in het leger had, bijvoorbeeld. Of hoe te leven met herinneringen aan een neergeschoten geliefde. Het landschap waarin de film zich ontspoelt mag dan slechts subtiele hinten van de nabije oorlog bevatten – op de aanwezigheid van soldaten na, ziet Canterbury er uit als op een postkaart – onderhuids broeien onzekerheden die het volk in de komende jaren zouden verscheuren.



Simultaan met die toekomstgerichte visie, kijken Powell en Pressburger echter ook terug. Ze tonen een Engeland op het scherm dat het verdedigen waard is: een plek waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan, met glooiende heuvels, meanderende rivieren, vriendelijke dorpjes en een zorgeloos bestaan. Het is een terugblik op een ideële wereld zoals die enkel in films lijkt te bestaan, maar voor soldaten die de prent anno 1944 voor de kiezen kregen, moet het een welkome herinnering zijn geweest dat hun nakende offer niet vergeefs zou zijn. De ogenschijnlijk tegenstrijdige spanning tussen deze nostalgische blik terug, het woelige heden en de weemoedige toekomstvisie mengt zich langzaam maar zeker tot een eerst intrigerend en vervolgens ontroerend geheel, gecomplementeerd met een knappe fotografie, mooie camerabewegingen, een opbeurende muzikale score en goede acteerprestaties van een nochtans weinig gerenommeerde cast.

Als opvolger van succesfilm The Life And Death Of Colonel Blimp kozen Michael Powell en Emeric Pressburger kortom niet voor een publieksfilm die helder en duidelijk zijn boodschap overbrengt, maar voor een subtiele stijloefening die de tijd moet krijgen om zich aan je te openbaren. Het is een van de moedigste prenten die ik al zag, eentje die niet afhangt van getimede plotpunten of voorgekauwde thema's, maar zich waagt aan een aanpak die inspeelt op emotionele impact i.p.v. intellectuele. En ook al werkt hun experiment niet altijd even goed, de wijze waarop thema, boodschap, plot en karakter in de laatste tien minuten van de film samenkomen met een emotionele punch, bevestigt Powell en Pressburger in hun status van grootmeesters van de Britse cinema.



BEELD EN GELUID
De dvd-presentatie die A Canterbury Tale hier krijgt ligt jammer genoeg ver onder de maat. Krassen en filmgrain zijn schering en inslag, het contrast ligt vaak op een bedenkelijk niveau en de scherpte fluctueert voortdurend. Enkel het zwartniveau haalt een constante voldoende. De dagsequenties vallen weliswaar nog goed te bekijken, maar in de nachtscènes duiken voortdurend lelijke digitale artefacten op die meteen de ergernis van de kijker opwekken. Het geluid is iets beter, maar niet veel. Achtergrondruis is altijd en overal aanwezig en ook durft de intensiteit van de geluidstrack wel eens te schommelen. Dialogen zijn echter meestal redelijk goed verstaanbaar, terwijl de muziek efficiënt is in het wegpoetsen van de mindere audiokwaliteiten.

EXTRA'S
De enige extra op de disc is een korte Cross-promotionele Trailer voor de releases uit de Silver Collection van Carlton. In vergelijking met de van goede bonussen doorspekte Criterioneditie is dit dus maar een mager beestje.

CONCLUSIE
A Canterbury Tale heeft even de tijd nodig om zijn punt te maken, maar eenmaal de boodschap duidelijk is voor de kijker, sleurt de film je mee in een stroom van subtiele emoties en esoterische charme. Langzaam maar zeker sluit je de prent dan ook in je hart en moet je de meesterlijke manipulaties van Powell en Pressburger als grote klasse erkennen. Beeld en geluid verdienen helaas niet diezelfde lof: de transfer is immers een film als deze onwaardig. En ook de bonussectie blijkt een lege doos.