FILM
Londen 2027: de bestrating is in jaren niet meer hersteld, grijze zakken met niet opgehaald huisvuil stapelen zich op langs de gevels van wat ooit riante winkelboulevards waren. Op de achtergrond spuiten de schoorstenen van de fabrieken opnieuw gele en grauwe gifwolken ongestoord de lucht in alsof er nooit sprake is geweest van milieuzorg of van een groene beweging. In een café staan klanten met afschuw naar het BBC-Journaal te kijken: tijdens rellen is de 18-jarige Diego Ricardo omgekomen, de jongste mens op aarde, want sinds twee decennia, sinds 2009 om precies te zijn, is er geen enkele baby nog levend ter wereld gekomen. Het menselijke ras is onvruchtbaar en sterft uit. Over hooguit 100 jaar is het afgelopen. Theo Faron, Londenaar van geboorte en achteraan in de dertig, bestelt een koffie en gaat naar buiten. Meteen daarna ontploft een bom in het etablissement: een aanslag van de verzetsgroep The Fish, een bende anarchisten die strijd levert tegen de overheid wegens haar rigide politieke beleid inzake illegalen en asielzoekers. Theo slentert terug naar zijn muffe kantoor en vraagt aan zijn baas een dagje vrij. Op het station wringt hij zich langs een rij tot tanden gewapende politiemannen en metalen kooien met fugi's, vluchtelingen, buitenlanders van alle slag op zoek naar een veilig onderkomen in het enige land op de planeet dat nog min of meer fatsoenlijk functioneert. In de rest van de wereld heerst totale chaos, staan steden in brand, manifesteren religieuze fanatici tegen het wettelijke gezag en plegen radicale milities aanslagen op openbare gebouwen en winkelcentra. Theo's oude vriend Jasper Palmer (Michael Caine), een bejaarde hippie met Lennonbrilletje en lang blond krullend haar, woont op een goed beschutte boerderij op het Engelse platteland waar hij z'n demente vrouw verzorgt en regelmatig marihuana gebruikt, net zoals in de goede oude tijd. Zijn huis is een oase in een doldraaiende maatschappij, een vreedzame plek waar Theo even tot rust kan komen.



De dag nadien, terug in Londen, wordt hij door een viertal gemaskerde mannen ontvoerd in een zwarte bestelwagen. Ze brengen hem naar een gore achterbuurt voor een rendez-vous met zijn voormalige echtgenote en moeder van zijn in 2009 tijdens een griepepidemie overleden zoontje Dylan, Julian Taylor (Julianne Moore). Zij is de leider van The Fish. Taylor heeft dringend een vrijgeleide nodig voor haar protégé Kee, een jonge illegale zwarte vrouw, die naar de kust moet en van daar per boot naar de Azoren, naar een groepering die zich The Human Project noemt, een organisatie van wetenschappers en kunstenaars, een soort Hoop In Bange Dagen. Theo's neef, een man met contacten in de regering, kan voor de nodige documenten zorgen. Theo, een gedesillusioneerde idealist, uitgeblust en in geldnood, heeft er evenwel geen zin in, zelfs niet als hem 5000 Dollar toegeschoven wordt. De klus is niet zonder gevaar voor zijn eigen leven. Een conflict in de schoot van The Fish waarbij Julian Taylor om het leven komt, brengt hem op andere gedachten, mede als blijkt dat Kee hoogzwanger is.

Theo zoekt zijn neef op in hartje Londen. In het huis, een combinatie van de Tate Modern en de Battersea Power Station (zie de Pink Floydcover van het album Animals), hangt Picasso’s Guernica broederlijk naast het Zelfportret van Rembrandt. In de hall staat de originele David van Michelangelo en op een binnenkoer hangt er een varken in de lucht, kunstwerken die men op het nippertje heeft kunnen redden van de ondergang. Theo verzint een verhaaltje en komt in het bezit van de vrijgeleide. Die stipuleert evenwel dat hij Kee persoonlijk moet begeleiden. Wat volgt is een spannende en avontuurlijke tocht met gevaarlijke achtervolging- en ontwijkingscènes om Kee in veiligheid te brengen, waarbij én de rebellen van The Fish én de veiligheidstroepen van de Engelse overheid voor het nodige oponthoud en de nodige moeilijke momenten zorgen. Theo brengt Kee naar het goed gecamoufleerde huis van zijn oude vriend Jasper, maar daar blijkt het niet veilig genoeg te zijn. Met de hulp van een meer dan halfgare militarist en een onverstaanbare zigeunerin probeert Theo Faron zijn kwetsbare gezellin in veiligheid te brengen.



Alfonso Cuarón tekent in Children Of Men een pessimistisch portret van onze nabije toekomst. De wereld van 2027 ziet er niet zoveel anders uit dan de onze en dat leidt tot de shockerende en beangstigende vaststelling dat wat ons te wachten staat alles behalve hoopgevend is. In principe doet Cuarón niet veel meer dan in de toekomst kijken en een vervolg breien aan fenomenen waarmee we op dit eigenste moment worden geconfronteerd: overbevolking, massale illegale immigratie, een ontsporend milieubeleid met als rechtstreeks gevolg de opwarming van de aarde, toenemende internationaal opbod van economische mechanismen en het conflict tussen politieke en religieuze systemen. In 2027 heeft de mensheid alle hoop op een betere toekomst opgegeven, de strijd gaat om het dagelijkse bestaan. Investeringen in infrastructuur en technologie zijn opgedroogd, want wat hebben die nog voor zin in een maatschappij zonder kinderen? Schoolgebouwen zijn verworden tot ruïnes, toevluchtsoorden voor daklozen en criminelen; landbouwbedrijven zijn verwaarloosd wegens een vergiftigde bodem die nog nauwelijks rendabel is en steden zijn herschapen tot broeinesten van geweld en anarchisme waar de wet van de sterkste regeert. Cuarón geeft weinig feitelijke uitleg voor het snelle verval en de plotse onvruchtbaarheid van de wereldbevolking, maar de kooien met weerloze en klagende mensen, de eindeloze vuilnishopen op straat, het aftandse en opgelapte wagenpark, de primitieve riksja’s als nieuwste vervoermiddel, de grauwe mist en de eeuwige modderpoelen leveren genoeg sterke indrukken en beelden op om de toeschouwer onder te dompelen in de sfeer van totale chaos en algemene paniek.

Theo Feron is bovendien geen held. Hij is niet de man die de wereld van de ondergang zal redden. Het feit dat hij één jonge vrouw met één nietige baby tegen verder onheil probeert te beschermen, is nauwelijks hoopgevend en voor een commerciële film – wat Children Of Men uiteindelijk toch is - bijna een kwestie van zelfmoord. De manier waarop Cuarón zonder enige vorm van toegeving aan de goedkope smaak het scenario uitwerkt, dwingt respect af en daar doen de grapjes van Michael Caine als Jasper Palmer, de voormalige politieke cartoonist, nauwelijks iets van af. Na het bekijken van de extra's wordt het overigens duidelijk hoe ernstig Alfonso Cuarón het eigenlijk meent en blijkt hij precies op hetzelfde spoor te zitten als Al Gore in An Inconvenient Truth, zij het dat hij de statistieken en wetenschappelijke conclusies uit Gore's betoog op en realistische manier probeert te vertalen naar een apocalyptische sciencefictionfilm die de grenzen van het waarschijnlijke voorzichtig aftast. Misschien was het realistischer geweest om dit afschrikwekkende visioen nog anderhalf decennium vooruit te schuiven in de tijd, maar dan had Cuarón wellicht de band met de toestand van vandaag moeten loslaten en laat het nu net dié band zijn die het effect van Children Of Men zo efficiënt maakt.



Hier en daar zijn er hiaten in het minutieus opgebouwde script waardoor het verhaal onduidelijke sprongen maakt. Eén van de belangrijkste ontbrekende details heeft betrekking op de plaats van het gebeuren. Londen blijkt een toevluchtsoord te zijn voor ontelbare illegalen, vluchtelingen en asielzoekers die het elders in de wereld voor bekeken houden, terwijl alles erop wijst dat Engeland zelf een quasi fascistische politiestaat is waar men het met de mensenrechten niet (meer) zo nauw neemt. Bovendien zijn de voorzieningen er alles behalve benijdenswaardig: de elektriciteit is uitgevallen, de verwarming doet het niet meer, benzine is schaars en op straat vechten politie en rebellerende milities dag en nacht een ware veldslag uit, waarbij geen van beide partijen terugdeinst voor bomaanslagen, de politie om te provoceren, de opstandelingen om de macht van de politie te breken. Hoeveel slechter kan het elders zijn? Ander voorbeeld: Theo neemt de opdracht van The Fish aan om Kee in veiligheid te brengen. Dan maakt het scenario een scherpe bocht en wordt hij van het ene op het andere moment geconfronteerd met een interne rebellie waarvoor geen uitleg wordt gegeven: welke plannen hebben de coupplegers voor Kee in petto en in hoeverre wijken die af van Taylors plannen met het zwangere meisje, het wordt nooit echt duidelijk. Een derde scène die niet helemaal goed zit gaat over Taylors insinuatie op Theo's geldgebrek op het moment dat ze hem met 5000 dollar probeert te overhalen om op haar voorstel in te gaan. Het fragment waaruit zijn geldgebrek blijkt zit niet in de film, maar wel bij de Weggelaten Scènes! Finaal is het zgn. hoopvolle slot van de film alleen maar een happy end voor wie enkel oppervlakkig geïnteresseerd is in de onderwerpen die in Children Of Men aan bod komen, nl. de actiescènes, want één nieuwe baby na bijna twee decennia is nauwelijks een hoopgevende ommekeer.

Toch is Children Of Men een dijk van een film, weliswaar meer wegens de vormelijke aspecten, het prachtige regiewerk en het achterliggend engagement van de regisseur dan om het spannende en thrillerachtige verhaal an sich dat soms de indruk geeft niet meer te zijn dan pure bijzaak. In de extra's stopt Alfonso Cuarón dat aspect zeker niet onder stoelen of banken, getuige de lange documentaire die hij zelf heeft gemaakt om de film te begeleiden. Dit dubbele aspect maakt van Children Of Men een productie met voldoende interessante aanknopingspunten om een ruim en gevarieerd publiek te bekoren. De acteerprestaties zijn over het algemeen goed, met een toch wel indrukwekkende Clive Owen als de eeuwige underdog. We zien hem in een weinig flatterende rol waarin hij op geen enkel moment zijn hand overspeelt. Julianne Moore’s rol is te klein om een waardeoordeel over uit te spreken en Michael Caine, haast onherkenbaar als de hippie uit de jaren’60, zorgt voor de lichte en grappige noot.

BEELD EN GELUID
Children Of Men, hoe kan het anders, straalt puur pessimisme uit. De kleuren zijn grauw en het licht is gedempt waardoor de negatieve sfeer wordt benadrukt. Voeg daarbij het mistroostige landschap, de vuile straten, de besmeurde gevels en de vele lagen graffiti op alles wat bespuitbaar is, gecombineerd met grijze wolken, mistige panorama’s en rokende industrieschoorstenen en u kan zich een beeld vormen van de algehele mistroostige aanblik die Alfonso Cuaróns wereld anno 2027 te bieden heeft. De opnamen zijn angstaanjagend en tegelijk intrigerend en zijn het resultaat van een weldoordachte en intelligente poging om de realiteit van over twintig jaar zo realistisch mogelijk te benaderen, vertrekkende van de huidige stand van zaken in de wereldpolitiek, de technische ontwikkeling en het milieudebat. Het zwart-witcontrast en de beeldscherpte zijn quasi perfect en het kijkplezier wordt op geen enkel moment verzuurd door beschadigingen van de originele filmpelicule en/of digitale onvolkomenheden. In een actiefilm is er uiteraard heel veel ruimte voor geluidseffecten. Dat is hier niet anders. De 5.1-geluidtrack klinkt indrukwekkend en is letterlijk volgestouwd met ontploffingen, ratelende geweren, chaotische omgevinggeluiden, gierende autobanden, etc. De stemmen klinken duidelijk en zijn goed verstaanbaar hoewel ze vaak moeten optornen tegen een hoge geluidsmuur. Home cinemabezitters worden m.a.w. op hun wenken bediend. De muziek komt uit de late jaren '60 en het begin van de jaren '70 en werkt een gevoel van nostalgie in de hand. Voor de meer dragende klassieke muziekfragmenten zorgt Engelands wonderkind John Tavener.



EXTRA'S
Een massa extra’s op deze dubbele SE-dvd: op disc 1 staat de korte documentaire Men Under Attack (8 min.) waarin aandacht wordt besteed aan de vrij lange en ononderbroken van de actiescènes die Cuarón in zijn film stopt, met als belangrijkste het fragment waarin een auto wordt belaagd door een groep rebellen. De camera is in de wagen opgesteld tussen de vijf passagiers en is in staat om een zwaai van 360 graden te maken. De opname werd aanvankelijk onuitvoerbaar genoemd en het resultaat is dan ook verbluffend én vernieuwend. Even spectaculair is de ontploffing in een café, gefilmd op locatie in het centrum van Londen, waarbij het er op aan kwam de rijdende auto’s én de figuranten op precies het goede moment op de goeie plek te krijgen. Disc 2 bevat een Commentaar door Slavoj Zizek (6 min.), een Sloveens (post-)marxistische socioloog, filosoof en cultuurcriticus, over de achtergrond van Children Of Men, een beetje een verward verhaal over de sociologische context van het verhaal. In Het Creëren Van De Baby tonen de makers hoe ze de zeer realistische geboorte van Kee’s baby digitaal hebben gemaakt. Weggelaten Scènes (ruim 2 min.) bevat een drietal fragmenten die de film niet hebben gehaald. Alleen het fragment over Theo's conflict met z'n huisbaas is hier van belang. Theo & Julian (5 min.) gaat over de archetypes die Cuarón in de film heeft gestopt, met name Theo, de grote antiheld, de zombie, de alcoholist, die onder impuls van zijn ex-vrouw Julian tot actie overgaat. In Futuristisch Ontwerp (8 min.) komt het decor van de film ter sprake en de (overigens geslaagde) poging om de aftakeling die in 2027 aan de gang is zo realistisch mogelijk te ensceneren. In De Mogelijkheid Van Hoop (27 min.) wordt over een aantal hedendaagse ontwikkelingen gepraat en hun impact op onze maatschappij over 20 jaar: overbevolking, haperende milieuzorg, opwarming, uitputting van de natuurlijke hulpbronnen, invloed van de kapitalistische markteconomie, mogelijk instorting van ons goed georganiseerd maatschappelijk bestel, terreur van religieuze fanatici, etc.

CONCLUSIE
Children Of Men is een apocalyptische sciencefictionfilm die zich afspeelt in 2027 in Engeland, met als centrale actie de redding van een jonge vrouw en haar baby, de eerste menselijke boreling sinds 2009, het jaar waarin alle vrouwen onvruchtbaar werden. Alfonso Cuarón maakt er een spectaculaire avonturenfilm van vol spanning en thrillereffecten, maar schenkt ook heel veel aandacht aan de politieke en sociaal-economische achtergrond waartegen de actie zich afspeelt. De regisseur kreeg de toestemming om in hartje Londen (Fleet Street) te draaien en gebruikte digitale trucs om een beeld te schetsen van een ontredderde en belegerde wereldstad over twintig jaar. Wat Cuarón de toeschouwer toont is een nachtmerrieachtige en ontsporende samenleving op de rand van de totale ineenstorting, geplaagd door geweld en terrorisme, politieke instabiliteit, fascistische controlemethoden, haperende technologische voorzieningen en een algemene degeneratie als gevolg van overbevolking en de verloedering van het milieu. Geen opwekkende kijkervaring deze Children Of Men, maar wel een spannende en eentje die beklijft.