FILM
In Lola, deel twee uit de BRD-trilogie, rekent R.W. Fassbinder af met het Duitsland van de jaren '50, de zgn. Wederopbouwperiode kort na de catastrofale Tweede Wereldoorlog die van de grote Duitse steden, de industriecomplexen en de wegeninfrastructuur niet veel meer overliet dan een rokende ruïne. Inspiratie voor z'n film zocht de regisseur in Heinrich Manns roman Professor Unrat, door Josef von Sternberg verfilmd als Der Blaue Engel met de flamboyante Marlene Dietrich in de hoofdrol, en in La Femme Et Le Pantin van de in Gent geboren Franstalige schrijver Pierre Louÿs (1870-1925).

Fassbinder situeert zijn film in Beieren, in een provinciestadje waar ene Schuckert (Mario Adorf) het helemaal heeft gemaakt dankzij zijn succesvolle zwarte marktactiviteiten in de oorlog. Nu zwaait hij er de scepter over de bouwterreinen. De komst van een nieuwe directeur op de dienst Stedenbouw zorgt voor onrust, niet het minst bij Schuckert die zijn florerende handel bedreigd ziet door de onbekende buitenstaander. Mijnheer Von Bohm (Armin Mueller-Stahl) haalt aanvankelijk de borstel door de administratie van Stedenbouw, maar daar waar Schuckert geneigd is om te sjoemelen, gebruikt Von Bohm zijn gezonde verstand en past de voorschriften aan zonder de regels te overtreden. Niet dat hij het altijd eens is met Schuckert over het algemeen welzijn, de financiële ethiek of de economische boom, maar redelijk en creatief is ie wel. Mijnheer Von Bohm is een ambtenaar met visie en dat bewijst ie naar aanleiding van de plannen voor een nieuwe woonwijk aan de rand van de stad.



Schuckert is in de wolken, want hij krijgt het contract dat hem een paar miljoen Deutsche Mark zal opleveren. Hij vertelt het goede nieuws meteen aan zijn maîtresse Lola (Barbara Sukowa), de grote ster in bordeel Villa Fink. Ze is onder de indruk van de goede bedoelingen en de stijl van Von Bohm en wil hem per se ontmoeten. Schuckert meent dat Von Bohm een stijve hark is en zeker niet dat soort man. Lola gaat een weddenschap met hem aan en beweert dat ze Von Bohm zo ver krijgt dat hij vrijwillig haar hand kust. Via een trucje slaagt ze in haar opzet. Von Bohm is onder de indruk van haar verschijning en staat meteen in vuur en vlam. Er volgt een afspraakje en een dineetje, maar Lola zorgt er wel voor dat haar nieuwe vriendje niet te weten komt hoe ze de kost verdient.

Om de goede afloop van de onderhandelingen over de nieuwbouwwijk te viere, nodigt Schuckert de directeur van Stedenbouw uit op een sjiek diner met als toemaatje een bezoek aan Villa Fink. Daar stelt Von Bohm tot zijn verbijstering vast dat de vrouw van zijn dromen een prostituee en een stripteasedanseres is die zich laat onderhouden door bouwondernemer Schuckert. De confrontatie wordt een koude douche, ook voor Lola. De dag nadien herziet Von Bohm zijn plannen voor de nieuwbouwwijk en zweert dat hij de corrupte Schuckert zal ontmaskeren. Die is in alle staten en beseft dat Von Bohms ommezwaai hem financieel zal ruïneren. Hij zoekt een manier om het dreigende onheil af te wentelen en beseft dat hij Lola zal moeten opofferen om het vege lijf te redden.



Lola is Fassbinders bitterzoete afrekening met het naoorlogse verleden van de Duitse natie waarin hij de vloer aanveegt met de hooggeroemde Duitse Grundlichtkeit, de schijnbare onkreukbaarheid van de ambtenarij en de grootmoedige inzet van het bedrijfsleven ten voordele van het algemeen nut. Op een geraffineerde en cynische wijze ontleedt hij de maatschappelijke context van de wederopbouw en het sluipend proces van zelfverrijking en corruptie onder het mom van onbaatzuchtigheid en zorg voor het openbaar welzijn. Fassbinders conclusie is hard en lijkt te suggereren dat iedereen omkoopbaar is, is het niet met geld, dan zeker met immateriële voordelen als seksuele gunsten, maatschappelijk aanzien en macht. Daarmee gooit hij genadeloos het na de Tweede Wereldoorlog door de Duitse samenleving voorzichtig opgebouwde beeld van deugdelijkheid en efficiency stuk dat een spreekwoordelijk onderdeel is gaan uitmaken van het internationaal geroemde Duitse Wirtschaftswunder van de jaren '60 en '70.

BEELD EN GELUID
Visueel zorgt Fassbinder in Lola voor een opvallend rijk en gesatureerd palet van heftige en felle kleuren in combinatie met speciale lichteffecten om bijv. de aandacht te vestigen op de hemelsblauwe ogen van zijn hoofdacteur Armin Mueller-Stahl. Decor en aankleding ademen de zwoele sfeer van een bordeel, een theaterzaal en de koele 50-er jaren inrichting van een kantoor. Het geluid staat in stereo en is van een goede kwaliteit en de muziek komt – gezien het onderwerp – uit het cabaretmilieu.



EXTRA'S
Als extra biedt deze dvd de Originele Bioscooptrailer, een Interview met Barabara Sukowa (20 min.) over de figuur en de samenwerking met R.W. Fassbinder, de documentaire Lola, Het Vuurwerk, Het Camerawerk bij R.W. Fassbinder (20 min.) en als afsluiter De Liedjes van Lola.

CONCLUSIE
Lola van R.W. Fassbinder is visueel een opvallend lichtvoetige productie met komedieachtige kwaliteiten qua intrige. Daardoor wordt het contrast met de veel minder oppervlakkige en ronduit beschuldigende toon van de onderliggende boodschap zoveel duidelijker geaccentueerd. Fassbinders afrekening met de na-oorlogse generatie en de manier waarop ze haar maatschappelijke verantwoordelijkheid compromitteert is bikkelhard en genadeloos.