FILM
Het is toepasselijk dat Dumbo, Walt Disney's vierde langspeelanimatiefilm, over een buitenbeentje – een olifantje met grote oren – zelf een vreemde eend in de bijt is van de 'House of Mouse'. De productie werd razendsnel op poten gezet om de financiële verliezen van Pinocchio en vooral Fantasia te compenseren. Daar waar de gemiddelde tekenfilm gemakkelijk drie of vier jaar kan vergen, klaarden de makers van Dumbo de klus op een jaar. Ook voor baanbrekend werk was er geen plaats in de film: de animatie heeft meer raaklijnen met de budgettair beperkte korte tekenfilms van Disney dan met de visuele innovaties van een Snow White And The Seven Dwarfs. Bovendien zal je weinig avondvullende animatiefilms vinden met zo'n korte lengte (amper meer dan een uur) en zo'n simpele, rechtlijnige plot. Dat alles ten spijt is Dumbo een rollercoaster van een prent en een uitmuntend voorbeeld van hoe budgettaire en productionele beperkingen inspiratie, innovatie en dynamiek juist kunnen voeden in plaats van in te perken.



Waarom Dumbo zo'n vaste waarde onder de Disneykarakters is geworden, is niet moeilijk te achterhalen. Wie kan zich immers niet identificeren met de bespotte olifant? Iedereen heeft in zijn leven wel eens te maken gehad met pestgedrag of met onzekerheden over zijn of haar uiterlijk. Die universele insteek, waaraan een positieve boodschap gekoppeld wordt, heeft de film ongetwijfeld zijn decenniaoverschrijdende populariteit verleend. Maar er is meer. Want niet enkel de situatie maar ook de karakters laten een blijvende indruk na. In de eerste plaats is dat Dumbo zelf natuurlijk, met zijn schattige, verlegen blik en zijn ingebakken naïeve goedheid. Dat hij gedurende de ganse film geen woord uitspreekt, maakt hem enkel meer vertederend want het duwt hem meer in de rol van de sympathieke underdog. Minstens even geniaal is de vondst van de makers om de verbaal stomme protagonist halverwege te koppelen aan taterende muis Timothy Q. Mouse. Klein van gestalte maar groots in aanpak vormt die namelijk de ideale sidekick én de perfecte katalysator voor de groei naar zelfvertrouwen voor Dumbo. De nevencast zit eveneens tjokvol prachtige karakters zoals hoofdkraai Jim, de ooievaars en de antropomorfische trein Casey Jr.

Ondanks het historisch lage Disneybudget halen de animatoren toch het uiterste uit de kan, waardoor bepaalde sequenties evenveel bijval en waardering verdienen als de technische hoogstandjes uit Bambi of Fantasia. Vooral een handvol nachtelijke scènes, waarin de circusmensen en –dieren enkel via hun door bliksems verlichte silhouet te zien zijn, zijn een lust voor het oog. Maar ook de andere sequenties vallen op door hun gedetailleerde weergave of de dynamische motoriek van de tekenfilmfiguren. Veel van de animatoren kregen door de bijzonder korte productieperiode daarenboven zowat carte blanche voor het uitwerken van de aan hen toegewezen sequenties, waardoor Dumbo ook een steekkaart vormt van de persoonlijke visies en sterktes van de personeelsleden. Het nadeel daarvan is dat de prent nooit als een voldoening gevend geheel aanvoelt, maar meer als een anthologie van diverse stijlen en aanpakken binnen een vooraf bepaald kader.

Het grote voordeel is dan weer dat er in Dumbo een sequentie opduikt die uniek is in niet enkel de Disneygeschiedenis, maar in die van animatiefilms wereldwijd. De 'Parade van de Roze Olifanten', een visuele interpretatie van de dronkenschap van de protagonist is een godsgeschenk voor de zinnen, een wonder van fantasie en dromerij, en vijfenzestig jaar na dato nog steeds een van de meest dynamische, oppeppende stukjes film die ooit het witte doek hebben gesierd. Gedurende vijf minuten is de verbeelding aan de macht en ben je als kijker overgeleverd aan de meest uitzinnige grillen van de animatoren. Walt Disney – een zelfverklaarde fan van Salvator Dalí – moet zeer tevreden geweest zijn toen hij dit pastelkleurige, surrealistische visioen door de projector zag rollen. Het heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen dat bronnen dicht bij de animatietycoon beweren dat hij voor weinig films uit zijn carrière meer affectie had dan voor Dumbo.



De film is dan ook een van die tijdloze klassiekers die Disney in het begin van de jaren veertig uit de mouw schudde alsof het niets was. Niet de vernieuwende animatiefilm die Bambi was, niet de mix tussen cultuur en entertainment van Fantasia, niet de meesterlijke vertelling die Pinocchio was, maar een bruisende, sprankelende prent zonder pretentie, die vermaak bovenaan zet en daaraan een stevige dosis oprechte emotie aan toevoegt. Het is altijd al zo geweest dat filmstudio’s tonnen geld uitgaven aan één productie in de hoop kritisch succes te oogsten volgens een geijkte formule. Tot op de dag van vandaag. Die bonzen zouden beter een lesje leren van Dumbo. Geld heb je immers niet nodig om de zevende kunst een extra pareltje rijker te maken: een simpel verhaal, goed verteld met herkenbare karakters volstaan vaak om kijkers decennialang aan je te binden.

BEELD EN GELUID
Deze dvd verschilt in niets in de versie die in 2001 een Beneluxrelease kreeg, en dus mag je ervan uitgaan dat ook aan de transfer geen verbeteringen zijn aangebracht. Het beeld oogt niettemin uitstekend, met een mooie weergave van de pastelkleuren, goede contrasten en een aanvaardbare scherpte. Grain is weliswaar niet uitgeroeid, maar voor een dvdtransfer die al zes jaar oud is (een eeuwigheid in dit digitale tijdperk) kan de film nog met best met de kopgroep mee. Het geluid lijdt vooral onder het feit dat het originele monsospoor in velden noch wegen te bekennen is. Je kan enkel kiezen voor een degelijke, maar te weinig dynamische 5.1-track.

EXTRA'S
Deze dvd wordt gepromoot als een nagelnieuwe Special Edition, maar bij nadere inspectie blijkt Disney daarmee enkel slinks te willen verhullen dat dit exact dezelfde editie is als degene die in 2001 op de digitale markt kwam. De Cross-promotionele Trailers waarmee de disk opent, geven al stevige hints hiernaar - Snow White: binnenkort voor het eerst op dvd! – en eenmaal je de bonussecties van beide versies naast elkaar legt, beseft je definitief dat er niets nieuws onder de zon is. Dezelfde Celebrating Dumbo-featurette, hetzelfde stel Singalong Songs, dezelfde korte animatiefilms Elmer Elephant (8 min.) en The Flying Mouse (9 min.). Ook interactief kinderverhaaltje Dumbo's Big Discovery (12 min.), afgrijselijke muziekvideo Baby Mine (3 min.) en de Art Gallery zijn recyclagemateriaal. De geafficheerde DisneyPedia-extra op de cover ontbreekt zelfs compleet in de Beneluxeditie. Als de Winkler Prins nog ideeën nodig heeft om hun artikel over 'double dipping' in de volgende editie te illustreren, stel ik voor dat ze de cover van Dumbo eens overwegen.



CONCLUSIE
Dumbo is niet die perfecte mix tussen vermaak en innovatieve artisticiteit die vele andere Disneyfilms wel zijn, maar in het oeuvre van de animatiegigant is de prent beslist een van de meest entertainende, die bovendien nooit ofte nimmer – zo durf ik voorspellen – zal dateren. Alleen al de 'Parade van de Roze Olifanten' maakt de dvd zijn geld meer dan waard. Tenminste voor degenen die de dvd nog niet in huis hadden, want deze 'nieuwe' versie is identiek aan de eerdere release in zowel audiovisuele kwaliteit als bonussectie.