FILM
Siddharta is oorspronkelijk een roman van de Duitse Nobelprijswinnaar literatuur Herman Hesse, geschreven in 1922. Het boek inspireerde in de jaren’50 de schrijvers van de zgn. Beat Generation in Amerika (Kerouac, Ginsberg en Burroughs), lag onder het hoofdkussen van de hippies in de jaren '70 en beleefde z'n zoveelste jeugd in de jaren '70 en '80. De roman bezorgde Herman Hesse miljoenen jonge bewonderaars in Europa en de Verenigde Staten en gaat ook vandaag nog vlotjes over de toonbank, in Duitsland bijv. waar uitgever Suhrkamp nog elk jaar tienduizenden exemplaren aan de man brengt.

Siddharta speelt zich zo'n 2500 jaar geleden af. Het is het allegorisch en filosofisch verhaal van een jonge Hindu op zoek naar verlichting, inzicht in de zin van het leven en de betekenis van het universum. Omdat hij in het huis van zijn vader, een plaats van gebed en aanbidding, zijn draai niet vindt, trekt hij met zijn vriend Govinda (Romesh Sharma) de wijde wereld in op zoek naar kennis en wijsheid. Zes jaar verblijven de vrienden bij ascetische monniken in de bossen van Noord-India waar ze leren mediteren en waar ze de heilige boeken bestuderen. Maar Siddharta komt tot het besef dat de monniken hem het antwoord op zijn vragen niet kunnen geven en dus gaan de beide mannen opnieuw op pad. Een ontmoeting met Boeddha opent nieuwe perspectieven en Govinda zal na verloop van tijd besluiten om bij de heilige man te blijven. Siddharta (Shashi Kapoor) zet zijn zoektocht alleen voort en wordt verliefd op een courtisane, treedt in dienst bij een rijke koopman en wordt zelf een succesvol zakenman. Dan beseft hij dat hij zich door rijkdom en uiterlijke schijn van zijn levensdoel heeft laten afleiden en neemt z'n lot opnieuw in eigen hand. Bij de veerman Vasudeva (Zul Vellani) komt hij tot rust en leert van de oude man een aantal wijsheden die zijn leven definitief in een nieuwe bedding leiden.



Hermann Hesse’s roman is een spiritueel boek waarin de ideeën belangrijker zijn dan de avonturen van zijn hoofdpersonage. De plaatsen die Siddharta bezoekt en de mensen die hij leert kennen zijn belangrijk in zijn groeiproces naar volwassenheid en leveren hem de nodige ervaring en kennis over de wereld buiten het huis van zijn vader en de vertrouwde omgeving van zijn geboortedorp. Maar het zijn de diepzinnige gesprekken met Boeddha en de inzichten van veerman Vasudeva die zijn karakter en zijn geest vormen en die hem als een baken de weg tonen naar begrip en doorzicht. Een ideeënroman vertalen naar het witte doek is geen sinecure, vooral niet wanneer het de bedoeling is om zo dicht mogelijk bij het origineel te blijven en tegelijk een product af te leveren dat ook commercieel succesvol is. Wat Conrad Rooks van Siddharta overhoudt is voornamelijk het verhaal over de pelgrimage van het hoofdpersonage, de zoektocht naar kennis. De veel belangrijkere filosofische context van het verhaal, de innerlijke zoektocht en de existentiële crisis van Siddharta waarmee honderdduizenden lezers zich al decennialang vereenzelvigen of die hun als steun heeft gediend bij hun eigen bevraging over de zin van het leven, komt bitter weinig uit de verf. Omdat die diepere laag ontbreekt blijft Siddharta een hele film lang een vrij afstandelijke en weinig interessante figuur zonder psychologische impact, een individu dat elke Messiaanse uitstraling mist. Wat zo indrukwekkend was aan Hesse’s romanpersonage is in deze film herleid tot een oninteressante wichelarij over de zin van het leven, het na te streven doel van het individu tijdens zijn leven en de verwerving van innerlijke vrede. De Siddharta van Conrad Rooks is een beetje een etter, een betweter en een profiteur die pas heel erg laat tot het inzicht komt dat de wijsheid van binnen komt.

Voor de cinematografie deed Conrad Rooks een beroep op de Zweedse cameraman Sven Nykvist, de man die zijn sporen verdiende bij o.a. Ingmar Bergman, Woody Allen en Roman Polanski. Zijn opnamen van het Noord-Indiase landschap zijn poëtisch van sfeer en bloedmooi qua kadrering en fotografie. Jammer genoeg dragen ze op geen enkele manier bij tot de dramatisering van de taferelen, wat Nykvist nu net zo belangrijk maakte voor de Bergmanfilms. Hier komt hij niet verder dan wat we tegenwoordig new age zouden noemen, mooie plaatjes tout court. Gekoppeld aan een traag verloop zonder echte pieken – tenzij u de erotische scènes met de courtisane die waarde zou toekennen – en slappe dialogen is het besluit dan ook hard maar eerlijk: een zeer matige film.

BEELD EN GELUID
Visueel is Siddharta een erg mooie film met prachtige verzadigde kleuren die de Noord-Indiase natuur helemaal tot zijn recht laten komen. De film is vrij van ongerechtigheden en vuiltjes, maar dat gaat ten koste van scherpte en details die bij het schoonmaakproces hebben ingeleverd. De nasynchronisatie is niet helemaal perfect: er zit echo op de stemmen en de geluiden van de natuur en de omgeving zijn te hard en te nadrukkelijk. De muziek is zonder meer prachtig en op tekst van de Indiase dichter Tagore. Ze is gevarieerd en altijd puur Noord-Indiaas qua instrumentarium en stijl.



EXTRA'S
De dvd bevat een uitgebreid Interview met Conrad Rooks uit 2001 waarin hij uitgebreid uitwijdt over de ontstaansgeschiedenis van de film, o.a. zijn contacten met mevrouw Ghandi om de film in India te mogen draaien en met de Dalai Lhama om Boeddhistische monniken te mogen opvoeren in een tempelscène. Ook over de allereerste kusscène in een Indiase film en een naar Indiase normen extravagante erotische scène tussen Siddharta en de courtisane, vertelt hij interessante dingen. De disk sluit af met een aantal Andere Trailers.

CONCLUSIE
Wie het boek met dezelfde titel ooit heeft gelezen kan alleen maar ontgoocheld zijn over de film, want die gaat vooral over de omzwervingen van Siddharta en zijn omgang met een courtisane. Zijn zoektocht naar kennis en innerlijke rust, een aspect dat van essentieel belang is in het boek en het zijn tijdloos karakter geeft, is onhandig en gebrekkig uitgewerkt en komt op geen enkel moment in de buurt van het indringend en ontroerend portret dat Hermann Hesse in 1922 van het hoofdpersonage uit zijn roman Siddharta tekende.