Deze film maakt deel uit van de tiendelige Chaplin Collectie waartoe ook nog The Kid, A Woman of Paris, The Gold Rush, The Circus, The Great Dictator, Modern Times, Monsieur Verdoux, Limelight en The Chaplin Revue behoren.

FILM
In A King in New York, de laatste film waarin hij optrad als acteur-regisseur-schrijver, speelt Charles Chaplin de rol van koning Shadov, de pas verdreven vorst van een Europees koninkrijk, die zich in The Big Apple vestigt. Naar het fortuin dat hij mee griste uit zijn vaderland kan hij fluiten want daar is zijn corrupte eerste minister mee vandoor. Ondanks zijn afkeer voor de exorbitante uitwassen van de Amerikaanse consumptiecultuur laat Shadov zich verleiden om voor grof geld in commercials op te treden. Een toevallige ontmoeting met de tienjarige Rupert wiens ouders zich voor het gerecht moeten verantwoorden wegens communistische sympathieën, herinnert de koning echter aan zijn idealen. Hij belooft de knul om als getuige op te treden in het proces tegen zijn ouders, ook al riskeert hij daardoor zelf als communist versleten te worden.

Het is onmogelijk geen parallellen te trekken tussen de plot van A King in New York en het leven van Chaplin. Vijf jaar voor de release van deze film was hij uit de Verenigde Staten verbannen omdat men zowel hem als zijn films verweet propaganda te voeren voor het socialistisch gedachtegoed. Vanuit zijn nieuwe thuisbasis Londen vervaardigde de komiek echter een bijtende satire op de Amerikaanse consumptiemaatschappij en sneert hij naar de gevolgen van de Koude Oorlogsangst en het beruchte House of Un-American Activities van senator McCarthy. Althans, dat moet de bedoeling zijn geweest, want het resultaat is op zijn best wisselvallig.



Probleem is dat Chaplin wat te veel hooi op zijn vork neemt. In het eerste kwartier alleen al valt hij de oprukkende trend van widescreencinema, de alomtegenwoordigheid van reclame op de televisie, popmuziek anno 1957 en het oorverdovende geluid in de straten van New York aan. Een heldere narratieve lijn is bovendien de eerste zestig minuten in velden noch wegen te bespeuren, waardoor A King in New York niet meer is dan een aaneenschakeling van sketches. De behoudsgezindheid van de cineast speelt hem eveneens parten. In 1936, negen jaar na The Jazz Singer, waagde hij zich met Modern Times nog aan een stille film en ook in deze prent is de erfenis van decennia geluidsloosheid in de zevende kunst voelbaar. De visuele gags werken weliswaar geregeld, maar het tempo ligt gewoon te laag voor wat grotendeels een talkie is. Verwacht je vooral niet aan een Marx Brothersachtig spervuur. Ook de keuze voor een beeld in de academy ratio (1.33:1) is in dat opzicht eerder een nostalgische blik terug dan een poging tot vernieuwing.

Pas in het laatste halfuur snijdt Chaplin volop het heikele thema communisme aan, waarmee de prent dan toch nog een structuur krijgt die naar een climax toewerkt. De vraag rijst echter of de regisseur er niet beter aan had gedaan om omzichtiger het McCarthyisme de mond de snoeren. Fred Zinneman bijvoorbeeld gebruikte in High Noon een western als metafoor voor de heksenjacht op het communisme in het jaar dat Chaplin de VS werd uitgezet en buitte zo de subtext optimaal uit. A King in New York draagt het hart op de mouw, waardoor – zelfs doorspekt met komische intermezzo’s zoals een uitgerekte brandslanggag – de boodschap er te nadrukkelijk wordt ingehamerd. Wél grenzend aan het briljante is de ontknoping waarin Rupert – uitstekend vertolkt door Chaplins jongste zoon Michael – aan de klauwen van de commissie ontsnapt, maar louter door namen van communisten te noemen. Als verwijtende vinger naar Elia Kazan en andere verklikkers kan dat tellen en emotioneel is dit dan ook een memorabel hoogtepunt van de film.

Doordat Charles Chaplin in gedwongen ballingschap verbleef, was het onmogelijk locatieopnames te maken in New York zelf. Archiefbeelden van de stad worden sporadisch gebruikt maar het merendeel van de buitenopnames vond gewoon plaats in Londen. Dit zorgt voor een artificieel en nooit geloofwaardig decor, wat de impact van de prent een nieuwe knauw geeft. Zonder de geoliede eigen filmstudio United Artists achter zich en gedwongen om zorgzaam met het budget om te springen, draaide Chaplin A King in New York in een voor hem razendsnelle twaalf weken. Scenario, regie en technische kwaliteit werden jammer genoeg het slachtoffer van die gedwongen haast. De film heeft ontegensprekelijk zijn momenten zodat je onmogelijk van een echec kan spreken. De hoogdagen van Chaplins kunnen lagen echter ver achter hem en daarom laat de prent een oneven, belegen indruk na. Ook genialiteit kent blijkbaar een vervaldatum. Voor Chaplin was die datum de dag dat A King in New York uitgebracht werd.



BEELD EN GELUID
De film kreeg een gloednieuwe digitale masterkopie maar kan toch niet op alle vlakken overtuigen. De scherpte is een pluspunt, maar sommige scènes ogen te donker voor hun eigen goed terwijl andere te kampen hebben met milde moiré-effecten. Het contrast is degelijk maar te wisselvallig. Grain is een constante zonder een storende factor te zijn terwijl de krassen grotendeels werden weggepoetst. De soundtrack laat de keuze tussen een Dolby 5.1-spoor of de originele monotrack. Beide klinken prima (beide werden ook gerestaureerd) maar ondanks mijn voorkeur voor een originele presentatie zou ik in dit geval toch kiezen voor het 5.1-spoor.

EXTRA’S
Net zoals de andere dvd’s in de boxset krijgt A King in New York een uitgebreide bonussectie. De Inleiding (5 min.) van Chaplinbiograaf David Robinson is bijzonder inzichtelijk en ondanks de korte lengte wellicht de interessantste extra van de disk. Veel van de informatie die hij kort aanhaalt, komt terug in Chaplin Today: A King in New York (26 min.) waarin o.a. Jim Jarmusch de motieven en modi operandi van de cineast dissecteert. Veertien Weggelaten scènes (15 min.) worden op een bizarre, verwarrende manier gepresenteerd. Eerst krijg je de scène te zien zoals die in de film zit; vervolgens plakte men er direct de uitgebreide versie achteraan. Jammer is bovendien dat er geen Play All-functie is. Mandolin Serenade (3 min.) is een korte featurette waarin we Charles Chaplin als dirigent van zijn filmscore aan het werk zien. Galerijen met tientallen setfoto’s en een dozijn internationale posters geven een interessante blik op de marketing van de prent, net als de Trailers (9 min.) voor de film uit Nederland, Duitsland en de Verenigde Staten. Een promotrailer voor de Chaplin Collectie (12 min.) rondt de bonussectie af.

CONCLUSIE
A King in New York is de laatste film die Charles Chaplin zowel regisseerde als schreef en waarin hij de hoofdrol speelde. Een onverhulde kritiek op het moderne Amerika van de jaren vijftig evolueert gaandeweg tot een persoonlijke vendetta tegen anticommunistische commissies. De prent is echter frustrerend wisselvallig en te direct in zijn boodschap. Beeld en geluid zijn van een zeer degelijk niveau, net als de bonussectie.