FILM
De straten van Gotham City worden schoongeveegd door een gemaskerde man in een vleermuispak. De wreker, Batman (Michael Keaton), is eerder het soort superheld dat liever het gespuis uitroeit dan tracht tot inkeer te brengen. In het dagelijkse leven is Batman Bruce Wayne, een ietwat excentrieke miljardair annex filantroop, die helemaal alleen op zijn heel heel heel heel groot kasteel leeft, wat de interesse wekt van journaliste Vicki Vale (Kim Basinger). Wanneer de onderwereldkoning Grissom (Jack Palance) merkt dat zijn luitenant Jack Napier (Jack Nicholson) rampetampt met zijn vriendin Alicia (Jerry Hall), laat hij hem tijdens een opdracht in een chemisch fabriek tegen de vliegenvanger lopen. Napier wordt echter door Batman in een vat met zuur gegooid, en doordat hij zijn mondhoeken niet meer naar beneden krijgt en met een smile zo groot als morgen heel de dag op zijn smikkel moet rondlopen, transformeert Napier zichzelf tot de Joker, een mentaal instabiel schertsfiguur dat graag als wraak iedereen in de stad wil verminken zoals hijzelf. Joker beslecht op een redelijk bloedige wijze de gangsteroorlogen in Gotham City, en bestookt de bevolking met het gifgas Smilex, waardoor ze allemaal zo'n mottige smoel als hijzelf krijgen en vervolgens - weliswaar al lachend - de pijp uitgaan...

Toen op het einde van de jaren '80 plannen gerijpt waren om de televisieheld Batman van weleer een volwassen (nu ja...) bioscoopavontuur te laten beleven, na ettelijke tientallen jaren in de vergeethoek gesukkeld te zijn, werd regisseur Tim Burton aangezocht, niet dadelijk de meest in de pas lopende regisseur aller tijden. Er volgden tussen 1992 en 1997 nog drie sequels, één van de hand van Burton zelve, en twee van de hand van Joel Schumacher, vooraleer Christopher Nolan in 2005 met Batman Begins eindelijk eens een Batmanfilm zou afleveren die het nieuwe millennium waardig zou zijn. De films uit de jaren '90 hebben Batman echter (opnieuw) in het sterfputje doen belanden. Drie verschillende Batmans - Michael Keaton, nog eens Michael Keaton, Val Kilmer en George Clooney - kropen achtereenvolgens in de huid van de gemaskerde wreker. De kruim van Hollywood stond aan te schuiven om bijrollen - liefst van slechteriken - te mogen vertolken, zeker nadat Jack Nicholson na de eerste film met een onzedelijk hoog percentage van de royalties mocht naar huis wandelen. Nicholson vroeg en kreeg zelfs first billing. Maar waarom eigenlijk? De Joker Heath Ledger uit The Dark Knight is en blijft natuurlijk de ultieme gewetenloze schurk om de rillingen van te krijgen, maar Nicholson probeerde toch al een beetje zich te distantiëren van de manier waarop Cesar Romero in de oude Batman-televisieserie van het personage een lachtertje maakte. Dat er mensen zijn die de performance van de erg overgewaardeerde Nicholson zo de hemel durven inprijzen is echt niet te begrijpen; de rol van de man kan je hier op zijn gunstigst uitgedrukt nog omschrijven als een edelfigurant uit De Film Van Ome Willem.

De eerste uit de reeks Batman-films draagt de typische stempel van Tim Burton: Gotham City ziet er uiterst gothic uit, en de hele film is doorspekt met Burtons soms bizarre humor, exuberante schminkpartijen en geraamtes. Alhoewel er nog ruimte genoeg blijft voor actiespektakel, is één en ander ten koste gegaan van de uitdieping van de personages. Meer dan een bordkartonnen vertolking zit er niet in, zelfs superslechterik Jack Nicholson is zó overdreven cartoonesk, dat het geheel er bij momenten uitziet als een goedkope B-film. Rare toeren zoals het dansje van de Joker in het museum doen de film meer kwaad dan goed, en d'r zitten behoorlijk wat scènes in de film die je voor je eigen gemoedsrust alleen maar als volkomen belachelijk kan bestempelen, en enkel te appreciëren zijn na een halve fles whisky. Keaton zet echter nog een redelijk deftige Batman neer, en Kim Basinger ziet er gewoon op élke leeftijd om te stelen uit. De gek die echter Zijne Slijmige Geiligheid Prince / The Artist Formerly Known As - / ^%!$#@ (schrappen wat op het moment van het lezen van deze bespreking niet meer van toepassing is) de opdracht heeft gegeven om enkele songs bij de film neer te pennen, verdient een openbare spanking, uitgevoerd door The Joker himself. Batdance is ongeveer het slechtste nummer uit het repertoire van de man; zo stoned als een garnaal staat hij eindeloos afwisselend de woorden Batmaaaaan en Batdaaaaance in de micro uit te braken, en dat stelt dan een song voor. Wie echter daarbij ook nog het dansje van Nicholson heeft verzonnen bij diens inbraak in het museum, had écht wel een stuk in zijn kl...

BEELD EN GELUID
Na de DTS-versie van de Special Edition dvd is dit geluid een beetje een tegenvaller, alhoewel je kan kiezen uit een Dolby Digital 5.1-versie en een TrueHD 5.1-variant. De openingscredits klinken elk vlak en hol, de Batmobiel raast niet met dezelfde dynamiek door Gotham City, en de intensiteit van sommige actiescènes is niet helemaal conform met wat er op de schijf geboden wordt, alhoewel Batman me nooit is bijgebleven als één van de toonaangevende films op gebied van sounddesign. Alhoewel de dialogen goed verstaanbaar zijn, inclusief alle flauwe mopjes van Nicholson, is er voor de soundtrack van deze film meer werk gestoken in de muziek dan in de geluidseffecten, en ik weet niet of dat de geschikte keuze was. Aan het beeld kan je de ouderdom van de film afschatten; Burtons visie op het Batmanverse is er altijd één geweest met een duister randje, waar enkel de clowneske Jokerscènes kwantitatief uitspringen. Het contrast is vrij aangenaam om naar te kijken, maar hier en daar wordt het beeld wat soft en is de textuur wat ongedefinieerd.

EXTRA'S
Al het materiaal van de 2-disc SE is gewoon overgenomen op de Blu-ray, vandaar dat ik even het meest luie segment van mijn persoonlijkheid laat bovenkomen en de tekst van collega Dieter overneem. Naast de originele trailer (2 min.), nog een product van de dagen dat montage nog handmatig, met pellicule en snijmachines, gebeurde, die bijgevolg het tempo en de verhalende coherentie van moderne trailers mist, vinden we een audiocommentaar door regisseur Tim Burton. De cineast is legendarisch voor zijn teleurstellende babbelsporen, maar dit is een van zijn betere pogingen. Nog steeds heeft hij de neiging gedachten en zinnen niet altijd af te maken, maar desalniettemin brengt hij vele interessante weetjes aan en lijkt hij een speciale plaats in zijn hart te hebben voor de prent. Daarna volgt een grondige exploratie van de stripgeschiedenis van de in zwart geklede superheld. Legends of the Dark Knight: The History of Batman (41 min.) begint bij de creatie van Batman in 1938, eindigt bij de vernieuwende, deels revisionistische verhalen van de jaren tachtig en laat tal van comicexperten, evenals bedenker Bob Kane, uitvoerig aan het woord. Deze laatste duikt ook op in On the Set with Bob Kane (3 min.), een kort, promotioneel stukje waarin de tekenaar in eindeloze superlatieven praat over de productie. De belangrijkste extra is, niet enkel in kwantiteit maar ook in kwaliteit, Shadows of the Bat: The Cinematic Saga of the Dark Knight (72 min.). Deze documentaire – die in de dvd’s van de sequels wordt voortgezet – is opgedeeld in drie delen, die de volgende aspecten van het filmproces behandelen: de moeilijkheden om de film van de grond te krijgen, de preproductie en casting, en tenslotte de opnames en reactie van het publiek. Geen minimaal punt wordt niet behandeld in een barrage van filmclips, interviews en setopnames. Als het op making-of docu’s aankomt is dit zeker een van beste die dvd te bieden heeft. Onder de rubrieken Heroes (13 min.) en Villains (7 min.) worden de belangrijkste prota- en antagonisten voorgesteld en wordt dieper ingegaan op de psychologie achter het personage. Beyond Batman (50 min.) behandelt dan weer de technische kant van het filmmaken en focust, in zes afzonderlijke delen, op o.a. het design van de sets, de ontwikkeling van de Batmobiel en de muzikale genialiteit van Danny Elfman. Een intrigerend kijkspel vormt de Robin Storyboard Sequence (4 min.), een in tekeningen en voice-overs nagespeelde scène met de 'Boy Wonder' die nog voor de opnames uit het script geschrapt werd. Leuk is ook dat de acteurs uit de Batman-animatieserie de stemmen voor hun rekening nemen. Afsluitend bevat de disc nog drie muziekvideo's (15 min.), die enkele songs die Prince voor de film schreef op net- en trommelvlies loslaten.

CONCLUSIE
Tim Burtons Batman is beslist niet de geslaagdste comicverfilming aller tijden, en doet naar hedendaagste standaarden een beetje gedateerd aan. Wie niet zweert bij de DTS-track van de dubbeldvd kan met deze Blu-ray alleszins zijn of haar honger stillen, en de bonussectie bevat al het materiaal om de veeleisende kijker tevreden te stellen.