FILM
De Limburgse veeboer Jacky Vanmarsenille (Matthias Schoenaerts), die er niet vies van is al een keertje een spuit clenbuterol in de filet puur van een rund te prikken, en vooral niet om iemand die het spelletje niet meespeelt in elkaar te rammen, krijgt zijdelings een aanbod om mee te stappen in een deal tussen enkele Limburgse boeren en een paar Westvlaamse hormonenspuiters. Wanneer er echter in het milieu van de vetmesters een veearts vermoord wordt, en de daders er niet voor terugdeinzen om de bewijslast in Vanmarsenilles schoenen te schuiven, begint die aan een gewelddadige wraaktocht waarin hij een onverwerkt trauma uit zijn jeugd probeert te verwerken. De clou van de plot kan ik niet vertellen zonder spoilers, dus hier gaan we: [spoiler]als jongetje (Robin Valvekens) heeft de zoon van een concurrerende veeboer (David Murgia) de teelballen van Jacky tot filet américan geslagen. Vanmarsenilles vader (Kris Ceuppens) heeft echter de zaak nooit aangegeven, omdat de hormonenmaffia hem dan zou hebben laten leegbloeden. Vanmarsenilles beste vriend, Diederik Maes (Jeroen Perceval) stond erbij, keek ernaar, en stak geen vinger uit om Jacky te helpen. Om toch genoeg secundaire geslachtskenmerken te ontwikkelen zit Vanmarsenille flink aan de experimentele hoeveelheden testosteron, waardoor hij niet alleen een kast van een lichaam heeft ontwikkeld, maar waardoor hij ook extreem gevaarlijk en gewelddadig is geworden[/spoiler].

"And the winner iiiiis..... Bullhead! From Belgium!"

Zou het er dan toch nog eens van komen, een Oscar voor een Vlaamse film? Er wordt al wel eens smalend gezegd dat het alleen provinciale boerenfilms van rond de kerktoren zijn die de aandacht trekken in het buitenland, al dan niet met de opmerking erbij dat de films vooral dienen om ons in het buitenland eens goed uit te lachen. Veel kennis over de Belgische cinema is er bij de Amerikaanse "kenners" niet te bespeuren, want toen Rundskop ("Bullhead") bij het laatste lijstje van de final five bleek te staan, begon een zelfverklaard kenner van de Belgische film spontaan een rondje te juichen voor de broeders Dardenne! Waar de vorige kandidaat, Iedereen Beroemd, zich afspeelde in het typische marginale milieu van de playbackshows, met een ferme sneer naar het rapaille dat de Vlaamse showbiz (of wat daarvoor moet doorgaan) bevolkt, duiken we voor deze Rundskop in de wereld van de vetmesterij en de hormonen, niet geheel ongeïnspireerd door de intussen weeral uit 1995 daterende moord op veearts Karel Van Noppen. Alhoewel de concurrentie van A Separation ons wellicht de das zal omdoen, is het grauwe drama Rundskop alleszins géén film waar veel plaats is voor het uitlachen van Den Vlaemschen Medenmensch. Rundskop is alleszins vanwege de jonge debuterende regisseur Michaël Roskam een visitekaartje om u tegen te zeggen. Het verhaal over de hormonenspuiterij deemstert al snel weg naar de achtergrond, om plaats te maken voor het pijnlijke levensverhaal van hoofdpersonage Vanmarsenille. De eerlijkheid gebiedt mij om als geoefende filmkijker toch te zeggen dat de pointe van de film mij al vroeg duidelijk was, al niet het minst omwille van de [spoiler]bijna onzedelijke frequentie waarmee het woord "kloten" wordt gebezigd[/spoiler]. De manier waarop Vanmarsenille zichzelf in de afgrond rijdt is de rode draad doorheen de film; Roskam laat nogal veel nevenplots op ons los, zoals Jacky's zoektocht naar zijn jeugdvriendinnetje uit Wallonië, Lucia (Jeanne Dandoy), die een belangrijke sleutelrol heeft gespeeld in Jacky's handicap. Jacky's relatie met vrouwen is doorheen de film overigens vrij dramatisch, en wanneer hij de kans krijgt om de verantwoordelijke van zijn persoonlijk drama, Lucia's broer Bruno (David Murgia) de prijs te laten betalen voor zijn misdaad, kan hij dat duidelijk niet meer over zijn hart krijgen, omdat de volwassen Bruno mentaal is afgetakeld tot een plant, die zich niet meer bewust is van zijn omgeving.

Deze film kon overigens maar in één plek ter wereld geschoten zijn, en dat is in België. De rivaliteit tussen de Vlamingen en de Walen (met alle nodige misverstanden, één van de oliedomme Waalse garagisten beweert stellig dat alle Vlamingen lid zijn van het Vlaams Gezang), en meer nog tussen de Limburgers en de Westvlamingen, die allebei uit zijn op het maximaliseren van hun winst, liefst ten koste van de andere, toont ons land van zijn schrielste kant, als een kudde beesten waarbij enkel het recht van de sterkste geldt. Het politieverhaaltje rond de moord op de veearts heeft weinig om het lijf (wat niet te verwonderen is als Barbara Sarafian het onderzoek leidt), en als de politie dan al resultaten boekt, is het niet aan hun ingenieuze speurwerk te danken, dan wel aan de flater na flater die de Waalse garagisten én hun Vlaamse opdrachtgevers slaan bij het laten verdwijnen van een wagen waar de moord in werd gepleegd. André Franquin, de geestelijke vader van Guust Flater, zou het niet beter hebben kunnen verzinnen. Er zal bij een mogelijke herverfilming naar model van wat ze nu met Erik Van Looy's Loft aan het uitspoken zijn, al heel wat ingenuïteit aan de dag gelegd moeten worden om de typisch rurale Vlaamse plattelandsomgevingen en de mentaliteit van de aldaar gevestigde agrariërs op een niet-belachelijke manier te vertalen naar een geloofwaardige setting in het buitenland.

Bovendien zal het moeilijk zijn om Rundskop visueel te overtroeven. Met een donkere sfeer vol nachtopnames, wolken met slecht weer die, gelet op de kleurenbalans, voortdurend over België trekken, en een meesterlijk spel van licht en schaduw, wanneer bijvoorbeeld Jacky Vanmarsenille aan het schijnboksen is tegen de demonen in zijn leven, geven de film een bovennatuurlijk timbre. Het meest indrukwekkend aan deze film is en blijft echter Mathias Schoenaerts, die, als hij het een beetje slim speelt, met deze Rundskop en vervolgens de Amerikaanse remake van Loft, waarbij hij tussen Bekende Amerikanen als James Marsden (X-Men) en Wenthworth Miller (Prison Break) mag acteren, een reputatie en een Amerikaanse carrière kan overhouden zoals enkel een paar Nederlanders als Rutger Hauer het hem hebben voorgedaan. Met zijn lodderoog en zijn lichtjes scheve neus is Schoenaerts werkelijk een personage dat angst aanjaagt, en dan hebben we het nog niet gehad over de bijna 30 kilo spierweefsel die de acteur moest bijwinnen op 2 jaar tijd, waarmee hij gegarandeerd op elke bodybuildwedstrijd alle blikken naar zich zou kunnen trekken. De vergelijking met enkele spierbundels als Schwarzenegger en Stallone gaat op, met dat verschil dat Schoenaerts waarschijnlijk een veelvoud van hersens en acteervermogen heeft van de twee eerder vernoemden samen. Zijn Vanmarsenille straalt niet alleen fysieke bedreiging uit, maar ook nog eens virulente haat, wat toch niet helemaal strookt met andere rollen die hij totnogtoe heeft gespeeld, zoals in De Smaak Van De Keyser. De nieuwe generatie topacteurs in Vlaanderen begint nu pas op te staan. Waar een films als Daens toch voornamelijk een persoonlijke verdienste van Jan Decleir was, moeten we anno 2012 toch vaststellen dat de glorierijke dagen van Decleir over zijn, en de man zich tegenwoordig onledig houdt met (1) het inspreken van reclamefilmpjes, (2) opduiken in derderangs Nederlandse soaps, meestal om in aflevering 1 het bijltje erbij neer te leggen, en (3) het publiek uit te kafferen wanneer de één of ander cultuurbarbaar het aandurft om in de hoogverheven uitingen van Kunst (K!) waarmee Decleir tegenwoordig tussen twee eredoctoraten door het gepeupel mee tracht te plezieren, het waagt te hoesten of zelfs nog maar de keel te schrapen (zonder dat er noodzakelijk sprake moet zijn van een rochel). Zijn Sinterklaas is nog aardig, maar er zit sleet op hem. De nieuwe generatie acteurs tekent zich af, en Mathias Schoenaerts is ongetwijfeld één van de belangrijkste speerpunten. Net zoals Daens Decleirs film was, is Rundskop Schoenaerts' film. Houden we er dan uiteindelijk tóch geen Oscar aan over, dan zal ongetwijfeld de naam Schoenaerts wel eens ergens zijn blijven hangen.

BEELD EN GELUID
De beeld-en geluidskwaliteit van de film zijn zonder meer aanvaardbaar, wetende dat het hier om een low-budgetfilm gaat waarbij er onder meer voor visuele of audio-effecten gewoon géén geld voorzien was. De paar keren dat we Mathias Schoenaerts hier in een toeval zien schieten, horen we wel andere leuke geluiden, zoals het breken van botten, in volle glorie. De muziek is slechts hazig aanwezig en biedt occasioneel wat meerwaarde. Voor grotendeels bij nacht en ontij geschoten te zijn, en aansluitend op de zeer ruwe stijl, kunnen we alleen maar stellen dat de missie van Roskam geslaagd was. En nog dit: blijkbaar moet er in elke Vlaamse film tegenwoordig een scène zitten die zich afspeelt in een discotheek, waarbij het geluid uit de speakers knalt zodat je je 's anderendaags moet afvragen of ze het begeven hebben. Meestal is dit gedaan om de één of andere beginnende house-dj de kans te geven om zijn werk in een grote film te "smokkelen". Dat is bij Rundskop niet anders, en het is een beetje overdreven product placement, want verhaalsmatig lijkt het me onwaarschijnlijk dat een introvert iemand als Vanmarsenille rondhangt in discotheken. De dialecten variëren van onverstaanbaar tot nog onverstaanbaarder. Limburgs, Westvlaams en het "néerlandais kaka" van Birgit Van Mol lopen in elkaar over. Gelukkig is de disk Nederlands ondertiteld.

EXTRA'S
De dvd bevatte een grote hoeveelheid extra's; de Blu-ray bevat daarentegen niets. Dit is een bijna onvergefelijke fout; minimaal had de bonusdisk van de limited edition ook bij de Blu-ray moeten zitten als extraatje. Na Hasta La Vista is dit de tweede keer dat JustBridge ons dit geintje flikt. Dit verdient toch een blaam in het dossier.

CONCLUSIE
Als we er geen prijs mee winnen, dan hebben we het alleszins ditmaal waardig geprobeert. Roskam levert een schitterend debuut af, en de marktwaarde van Mathias Schoenaerts zal er in de States, waar ze denken dat de bekendste acteur David Suchet is omdat die Poirot speelt, alleszins wel bij varen.