REEKS
Eisenstein werd meermaals verweten dat hij een stalinist was en ook al zullen we de echte waarheid wellicht nooit te weten komen, wordt de cineast door zowat iedere filmkenner beschouwd als een groot genie dat een onuitwisbare stempel op de filmgeschiedenis heeft gedrukt. Filmliefhebbers die bereid zijn om de communistische propaganda links te laten liggen, zullen dan ook vanaf de eerste seconde betoverd zijn door de vele filmtechnieken die Eisenstein als geen ander beheerste en waardoor de films van de Let verplichte kost zijn voor zowel cinefielen als filmstudenten. De eerste films uit zijn carrière worden gekenmerkt door de innoverende montagetechnieken, terwijl hij in zijn latere films meer de nadruk legde op het gebruik van een ingenieus schaduwspel. Het is wellicht door deze andere aanpak dat Eisenstein één van de weinige regisseurs is die succesvol de overstap van de stomme film naar de geluidsfilm maakte. Ondanks zijn geniale talenten verliep zijn veel te korte loopbaan niet steeds over rozen, want de communistische leiders bekeken zijn oeuvre steeds met argusogen waardoor heel wat films werden gecensureerd.

Voor het eerst brengt Moskwood de films van deze pionier samen in één gigantische box die bestaat uit zeven dvd’s met daarin ook een boekje waarin je heel wat te weten komt over het turbulente leven van de filmmaker. Moest vroeger iedere fervente toerist eerst Napels zien alvorens te sterven, dan bekijkt ieder zichzelf respecterende cinefiel maar beter eerst deze zeven klassiekers vooraleer hij of zij naar het hiernamaals trekt.

 

 

Deze eerste film van Eisenstein staat wegens het gelijksoortig onderwerp vaak in de schaduw van zijn opvolger Pantserkruiser Potjomkin. Toch is dit debuut meer dan gewoon een vingeroefening. Staking is de eerste stomme film in de Russische filmgeschiedenis. Wie beweert dat de film communistische propaganda pur sang is, overdrijft geenszins, toch blijft Staking in de eerste plaats een visueel meesterwerk. In Eisensteins eerste film volgen we het trieste lot van de staalarbeiders die letterlijk door de rijke kapitalisten uitgezogen worden. Wanneer een arbeider ten onrechte van diefstal beschuldigd wordt, verhangt de stakkerd zich voor de ogen van zijn collega’s. Het hek is daardoor van de dam en de arbeiders leggen voor het eerst in hun leven de machines stil. Hun revolutionair gedrag wordt niet in dank afgenomen en de opstand eindigt in een tragisch bloedvergieten.
 

De volledige bespreking van Staking kan u hier lezen.

 

 

Pantserkruiser Potjomkin wordt door vele critici aangehaald als één van de beste films aller tijden. Of deze film na bijna honderd jaar filmgeschiedenis die titel nog steeds verdient is en blijft de vraag, maar toch is er niemand die het immens belang van deze stomme film kan ontkennen. Dit meesterwerk, gedraaid in opdracht van Stalin, zorgde ervoor dat Eisenstein voortaan door het leven ging met de titel van geniaal cineast. Het verhaal gaat over de opstandige matrozen van de Potjomkin die het niet langer pikken dat zij rot voedsel te eten krijgen. Nadat één van de opstandelingen op laffe wijze de dood wordt ingejaagd, beslissen de muiters om zich aan te sluiten bij de revolterende arbeiders in Odessa. Uiteraard is het huzarenstukje uit deze klassieker de wereldberoemde trappenscène die nu nog één van de meest hallucinante beelden uit de filmgeschiedenis is.
 

De volledige bespreking van Pantserkruiser Potjomkin kan u hier lezen

 

 

 Naar aanleiding van de tiende verjaardag van de Oktoberrevolutie kreeg Eisenstein de opdracht om een reconstructie te draaien van de volksopstand die definitief het einde van de macht van de tsaren inluidde. Ook al bevat de film heel wat geschiedkundige onjuistheden die de waarheid verbloemen, krijg je toch de indruk dat je naar een documentaire zit te turen. Het onderwerp mag vandaag misschien wel ver van ons bed staan, toch blijft Oktober een must voor elke cinefiel, al was het maar voor de fraaie fotografie die een lust voor het oog is.
 

De volledige bespreking van Oktober kan u hier lezen.

 

  

 De films van Eisenstein waren niet enkel bedoeld om het nationalistisch gevoel aan te wakkeren, ook bleek het filmformaat de ideale manier te zijn om de politieke ideeën uit te leggen, want beelden zeggen immers meer dan woorden. In het kader van Stalins vijfjarenplan werd Eisenstein gevraagd om een film te maken over de sovchoz. Deze staatsboerderijen moesten definitief komaf maken met de macht van de grootgrondbezitters. De Generale Lijn heeft een vreemde verhaalstructuur. Enerzijds heb je het aangrijpende levensverhaal van Marfa die in erbarmelijke omstandigheden moet zien te overleven en anderzijds is de film niet meer dan een ijskoude documentaire die de kijker informeert over hoe moderne Russische boerderijen functioneren. Het voordeel dat een Russische landbouwer heeft wanneer hij aansluit bij een staatsboerderij is waarschijnlijk niet meteen een onderwerp dat de meeste filmfans doet likkebaarden, maar gelukkig wordt de saaiheid van het thema overtroffen door de kunst van het filmgenie.
 

De volledige bespreking van De Generale Lijn kan u hier lezen.

 

 

 

Het vreemde buitenbeentje uit Eisensteins indrukwekkende oeuvre is zonder twijfel het onvoltooide Que Viva Mexico!, dat pas in 1979 is uitgebracht. Na zijn Hollywood-mislukking besloot Eisenstein om nog een tijdje buiten Rusland rond te hangen. De cineast liet zich door Upton Sinclair overhalen om een film over Mexico te draaien. De eigenzinnige cineast gaat in deze ongewone film te werk als een nieuwsgierige ontdekkingsreiziger die de wonderen en de bijzonderheden op neutrale wijze filmt Toch kan de communist het niet laten om zowel de religie als de politieke machtsverhoudingen op de korrel te nemen. Que Viva Mexico! is bij momenten wat gedateerd, desalnietemin verdient de film een kijkbeurt door iedere alternatieve filmliefhebber.
 

De volledige bespreking van Que Viva Mexico kan u hier lezen.

 

 

 

Met Aleksandr Nevsky levert de cineast zijn eerste geluidsfilm af. Het resultaat is een onvergetelijk meesterwerk dat in de eerste plaats de bedoeling had om het Russisch patriotisme aan te wakkeren. De film werd tijdens de Tweede Wereldoorlog terug in roulatie gebracht, wat een overduidelijke waarschuwing aan het adres van Hitler was, Nevskys motto was immers dat hij die het zwaard opheft tegen de Russen er ook door zal sterven. In dit oorlogsepos vertelt Eisenstein op heroïsche wijze het verhaal van Aleksandr Nevsky die in 1242 met beperkte middelen, maar wel gewapend met moed en nijd, erin slaagt om de Duitse vijand uit de havenstad Novgorod te verdrijven. De beroemde scène op de bevroren Peipuszee behoort tot één van de grootste gevechtsscènes uit de filmgeschiedenis.

 

De volledige bespreking van Aleksandr Nevsky kan u hier lezen.

 

 

 De laatste film uit Sergejs filmcarrière zou aanvankelijk een trilogie worden, helaas zorgden de dood van de cineast en de censuur ervoor dat het uiteindelijk slechts twee delen werden. Op een bijna theatrale wijze zien we het shakespeareaanse levensverhaal van Ivan IV, die later de bijnaam Ivan De Verschrikkelijke kreeg. Deze tsaar ging de strijd aan met de rijke Bojaren omdat hij alle Russische gebieden onder één vlag wilde. Deze film is misschien niet de eerste keuze wanneer je zin hebt om je in de zetel te nestelen met een pak popcorn, toch is Ivan De Verschrikkelijke een cinematografisch meesterwerk dat je op zijn minst één keer in je leven moet zien.

 

De volledige bespreking van Ivan De Verschrikkelijke kan u hier lezen.

BEELD EN GELUID
Zie individuele films

EXTRA'S
Zie individuele films

CONCLUSIE