Meer dan een snelle opeenvolging van pakkende en heroïsche scènes is Lonesome Dove een nostalgische reis naar het fundamenten van de Amerikaanse samenleving. Het avontuurlijke verleden blijft mensen inspireren in een samenleving die veel te bieden heeft, maar die er tegelijk niet in geslaagd is om de scherpe randjes weg te vijlen van haar sociaal-maatschappelijke organisatie. De Amerikaanse droom ligt op ieders lippen, maar hij is nooit zover weg geweest als tegenwoordig en dus verliest men zich in de valse romantiek van lange caravans naar het westen van meer dan 100 jaar geleden, waarbij men gemakshalve de gevaren vergeet waarmee de kolonisten geconfronteerd werden of het feit dat ze in vele gevallen geen andere keuze hadden.
De voormalige Texas Rangers Augustus ‘Gus’ MacRae (Robert Duvall) en Woodrow Call (Tommy Lee Jones) hebben sinds vele jaren een veebedrijf in Lonesome Dove op de oevers van de Rio Grande. Gus is de avontuurlijkste van beiden en het zal u dan ook niet verbazen dat hij vaak in de armen ligt van Lorena Wood, het enige hoertje in de plaatselijke saloon. Woodrow heeft een rustiger karakter en is teruggetrokken van aard. Hij is tevens de harde werker die het liederlijke leven van z’n vriend tenminste gedeeltelijk compenseert. Hun oude kennis en vriend Jake Spoon (Robert Urich), ondertussen verworden tot een onverbeterlijke gokker, duikt na een afwezigheid van tien jaar weer op en vertelt de beide mannen over het immergroene Montana dat grote kansen biedt aan veekwekers en het is verrassend genoeg Woodrow die besluit dat het moment gekomen is om naar het noorden te verhuizen en er een veefarm te beginnen, een reis van 5000 km die nog nooit iemand voor hem heeft ondernomen met een stel drijvers en een grote kudde vee. De koeien en paarden stelen ze over een periode van een paar nachten van Mexicaanse veedieven om vervolgens de gevaarlijke reis naar het verre Montana aan te vatten, want sommige streken staan nog onder de controle van vijandige indianenstammen en bovendien lopen de trekkers het risico dat dieven en bandieten zich onderweg meester proberen te maken van hun levende have.
Het is makkelijk te raden waarom Lonesome Dove in Amerika kon uitgroeien tot een megasucces, want boek en tv-miniserie reiken de gemiddelde Amerikaan een verleden aan waarop hij fier mag en kan zijn. De 19de eeuw was er niet het tijdperk van rokende schoorsteenpijpen en lange rijen armtierige arbeidershuisjes waar honger, een gebrekkig hygiëne en uitbuiting schering en inslag waren, ze was het tijdperk van heroïsche verovering van nieuw land, van avontuurlijke trektochten door onontgonnen gebied en van heel veel volharding om uit modder en boomstammen een ranch, een dorpje en ten slotte een echte stad op te trekken. Het is de wereld van cowboys en indianen, maar sinds begin deze eeuw veel meer die van settlers (Deadwood, 2004) en doortastende ondernemers (Hell on Wheels) die het ruwe Amerikaanse binnenland z’n huidige vorm en uitzicht hebben gegeven. Voor ons Europeanen zijn dit niet meer dan avontuurlijke verhalen, voor Amerikanen is dit een wezenlijk onderdeel van hun vaderlandse geschiedenis.
Lonesome Dove situeert zich qua verhaallijnen tussen de oude en de nieuwe visie op dat Amerikaanse verleden. De indianen spelen nog een zekere rol en hebben zelfs een grote invloed op de uitkomst van het verhaal, maar veel meer aandacht gaat er naar de precaire levensvoorwaarden in de stoffige plaatsjes van de Midwest, naar de gevaren van de wilde natuur, de ontbering tijdens sneeuw- en zandstormen en uiteraard zijn er de menselijke drama’s: relaties die stuk lopen, mensen die verongelukken of het slachtoffer worden van een ziekte waartegen de artsen met hun primitieve middelen niets vermogen, onverwachte aanvallen van indianen of nachtelijke strooppartijen van paardendieven die niets of niemand ontzien. Uitstekende acteurs zoals Robert Duvall (The Road, 2009), Tommy Lee Jones (Space Cowboys, 2000), Danny Glover (Manderlay, 2005), Diane Lane (Must Love Dogs, 2005), Robert Urich, Frederick Forrest, D.B. Sweeney en Ricky Schroder tillen het materiaal probleemloos naar een hoger niveau en maken van Lonesome Dove een tv-miniserie die een grote authenticiteit uitstraalt en die een ruim publiek zeker kan bereiken.
In vergelijking met hedendaagse films en series is het tempo van Lonesome Dove traag. Het heeft ermee te maken dat Larry McMurtry zelf een gezapig verteltempo aanhoudt in z’n meer dan 800 pagina’s tellende roman en die trage voortgang in zijn scenario van de tv-miniserie handhaaft. Naar onze normen mocht het beslist allemaal een beetje sneller gaan, maar traag is mooi, zong Johan Verminnen destijds en dat geldt ook voor Lonesome Dove. Het decor stelt niet veel voor: schrale heidelandschappen en grauwe zandvlakten wisselen elkaar af tijdens de tocht door Texas, New Mexico en Colorado om pas ter hoogte van Wyoming stilaan over te gaan in grasland en bossen. Af en toe zie je een huis en een boerderij, maar meestal krijgt de lege natuur alle aandacht en zorgen de 1400 koeien en stieren, de 100 wilde paarden en de twee biggetjes voor het visuele spektakel. Je verwacht dan ook dat deze tv-miniserie minstens in het 1.85:1-formaat zou zijn gedraaid, want dan kan je het wijdse landschap pas echt tot z’n recht laten komen, maar dit is uiteraard geen bioscoopfilm, doch een productie die voor het kleine scherm is gemaakt en anno 1989 was het nog gebruikelijk om dan voor het 1.33:1-formaat te kiezen.
Een vergelijking met Deadwood is bijna niet te vermijden, maar van overeenkomsten is er nauwelijks sprake hoewel deel twee van Lonesome Dove zich net zoals de driedelige HBO-tv-serie in Montana afspeelt. Opvallend is het totaal verschillende taalgebruik in de beide series. In Lonesome Dove zijn niet een keer de woorden fuck of cocksucker gevallen, terwijl dat eerste woord in Deadwood in elke zin minstens één keer wordt gebruikt en het tweede minstens om de drie zinnen. Wellicht is er sprake van een zekere afstand tussen het milieu van goudzoekers en bareigenaren en dat van rangers en cowboys, maar die verschillen kunnen nooit zo groot geweest zijn. We gokken erop dat wat dat betreft het taalgebruik in Lonesome Dove een stuk realistischer is en nauwer aansluit bij wat destijds in de Midwest werd gesproken. Het zal u trouwens opvallen dat er wel degelijk een verschil is tussen het Engels dat in Texas en New Mexico wordt gesproken en achteraf in Wyoming en Montana.
