AILE OU LA CUISSE, L'
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2014-12-24
FILM
Op 31 juli 2014 was het exact 100 jaar geleden dat de flamboyante Franse komiek Louis De Funès werd geboren. Ter gelegenheid van die honderdste verjaardag bracht EIC een boxset uit met 25 van zijn films uit de periode 1962-1981, samen met een documentaire over zijn leven en werk. Alhoewel de box zeker geen compleet werk is - de acteur speelde immers in meer dan 150 films en de rechten daarvan zijn hopeloos versnipperd - bevat de box een behoorlijke staalkaart van 's mans werk. Het gaat hier om diverse releases die eerder reeds beschikbaar waren maar nu in dit redelijk volumineuze werk gebundeld worden.
Charles Duchemin (Louis De Funès) is de gevreesde directeur van de naar hem vernoemde Duchemin-restaurantgids, waarin hij aan de grootste klasserestaurants al dan niet sterren uitdeelt en zo hun reputatie maakt of kraakt. Aangezien hij algemeen bekend is in het milieu noopt dit hem om te gaan eten in de meest waanzinnige vermommingen, van omaatje tot Amerikaanse parvenu. De toekomst ziet er rooskleurig uit: voor zijn bijdrage aan de Franse eetcultuur wordt hij eerlang opgenomen in de illustere Académie Française. Tevens hoopt hij dat zijn zoon Gérard (Coluche) hem op een dag zal opvolgen als hoofd van het Duchemin-imperium. Evenwel draait het anders uit: Gérard leidt een dubbelleven en gaat 's avonds als clown kinderen uit het kansarme milieu vermaken en hij vindt daarin meer genoegdoening dan in het opgeblazen wereldje van de haute cuisine. De redactie van Duchemin krijgt evenwel ongewenst bezoek van een als loodgieter vermomde spion die werkt in opdracht van Jacques Tricatel (Julien Guiomar), een industrieel die voedsel produceert voor een keten wegrestaurants. Tricatel is van plan om zijn imperium uit te breiden naar klasserestaurants. Zijn strategie is om de restaurants op te kopen voor een prikje om ze vervolgens te verplichten om zijn producten af te nemen; daarom heeft hij zijn handlanger de opdracht gegeven om het ontwerp van de Duchemingids van het volgende jaar te stelen. Duchemin is in zijn eer gekrenkt en daagt Tricatel uit voor een live-debat op televisie in het programma Tous Les Coups Sont Permis, waarin, zoals de naam laat vermoeden, alle slagen boven én onder de gordel toegelaten zijn. Het feit dat Duchemins zoon na de uren bijklust als clown is voor Tricatel een geschenk uit de hemel; evenwel valt Duchemin senior ten prooi aan een misnoegde kok die zijn reputatie is kwijtgeraakt door een slechte recensie in Duchemins gids, en moet hij onder bedreiging van een dubbelloops de meest walgelijke gerechten eten. Als gevolg daarvan geraakt Duchemin zijn smaakvermogen kwijt, wat Tricatel in het televisiedebat ongetwijfeld zal gebruiken tegen hem. Vader en zoon Duchemin zijn daarom gedwongen om hun meningsverschillen opzij te zetten en samen in te breken in de fabrieken van Tricatel om bewijsmateriaal te verzamelen waaruit moet blijken dat Tricatel het met de voedselveiligheidsnormen niet al te nauw neemt. Hun bevindingen blijken al snel een bommetje te zijn waarmee ze Tricatel definitief ten gronde zouden kunnen richten. Gesteld dat ze Tricatels fabriek levend kunnen verlaten, natuurlijk!
- Waar zijn de toiletten, alstublieft?
- Volg de vliegen!
Toen ik nog geen tien jaar was, was L'Aile Ou La Cuisse op een zekere oudjaarsavond mijn enige vorm van vertier. Wellicht was het voor mij tevens de eerste confrontatie met de geschifte neuroot die luisterde naar de naam Louis De Funès en op dat ogenblik zelfs nog leefde. Intussen zijn we meer dan 30 jaar later en ik kan niet naar L'Aile Ou La Cuisse kijken zonder te moeten terugdenken aan het stripverhaal Tegen De Sterren Op van Kiekeboe, die twee jaar na deze film is verschenen. Wetende dat Merho een groot liefhebber van de klassieke cinema is zou het me ten stelligste verbazen dat de belevenissen van Marcel Kiekeboe, die anoniem restaurants gaat keuren, niet gedeeltelijk gebaseerd zouden zijn op de belevenissen van Charles Duchemin. Het scenario van de film leest dan ook als een stripverhaal, met duidelijk omlijnde schurken en een plot die zodanig van de pot is gerukt - de retrofuturistische fabriek van Tricatel spreekt boekdelen - dat het alleen uit het brein van een fantast kan ontsproten zijn. De fantast in kwestie was regisseur Claude Zidi, die in deze burleske komedie niet alleen een prachtige satire aflevert op de Franse eetcultuur, maar zijn scenario ook onverwacht diepgang verschaft door de nevenplot rond Duchemins zoon die het kleinburgerlijk gedrag van zijn vader afwijst - dat hij toch op het bedrijf blijft heeft essentieel alles te maken met de nieuwe sexy secretaresse - en die probeert zijn leven zinvol in te vullen op een compleet andere manier die erg menselijk en geloofwaardig overkomt.
Als Duchemin senior in penibele omstandigheden de ware toedracht achter het dubbelleven van zijn zoon te weten komt, ook al omdat die nog nooit het karakter heeft gehad om zijn vader hiermee te confronteren, valt er tussen de twee een ongemakkelijke stilte. In de daarop volgende gebeurtenissen worden ze toch willens nillens in elkaars armen gedreven als ze het moeten opnemen tegen de megalomane tycoon Tricatel die er geen graten in ziet om de beide te trachten te vermalen tot conserven. L'Aile Ou La Cuisse is in de eerste plaats echter een typische De Funèsfilm, waarin de komiek voor de verandering eens een hyperkinetische driftkop mag spelen die dubbel slaat van hysterie telkens als hij een spuitje moet krijgen. L'Aile Ou La Cuisse was echter één van de laatste films van De Funès en de man weet in deze film als geen ander zijn handelsmerktypetjes voldoende te doseren zodat het publiek niet afhaakt door 's mans driftbuien. De waanzinnige verkleedpartijen - Duchemin kan anders geen restaurant bezoeken zonder herkend te worden - , de slapstickachtige komedie over het verwisselen van een paar valiezen en de burleske achtervolging van de spion-loodgieter zijn iets platter vermaak maar ze zijn zodanig uitstekend getimed dat de film zelfs aanstekelijk zal zijn voor wie de cinema van de Franse neuroot niet genegen is. In veel van de scènes treedt echter Coluche uit de schaduw van De Funès en werpt zich op als hét tragikomsiche personage uit de film, wat hem zeker meer sympathie oplevert bij het publiek. Het samenspel tussen de twee is echter bij momenten ronduit briljant!
BEELD EN GELUID
Deze disk maakt deel uit van de retrospectieve box van De Funès die uitgebracht is door EIC, alhoewel de rechten voor L'Aile Ou La Cuisse bij Universal lagen. En precies bij deze disk is er bij het ter perse gaan van de box een fout gebeurd, althans, toch in het exemplaar dat ik ter review heb gekregen. De disk die in de box zit is namelijk niet de Nederlandstalig ondertitelde versie (die te herkennen is aan de Engelse titel The Wing And The Thigh) maar een uitsluitend Franse versie (die te herkennen is aan de Franse titel L'Aile Ou La Cuisse). Ik neem aan dat het hier om een vergissing gaat; ik had toevallig in mijn privécollectie toch nog de losse disk liggen van deze film, en zal deze dan maar in de plaats bespreken, aannemend dat dat de disk is die in de box had moeten zitten - EIC heeft me hierover geen uitsluitsel gegeven. In tegenstelling tot de zwartwitfilms Un Drôle De Caïd en Des Plissenlits Par La Racine is deze film uit 1976 beter bewaard. Twee of drie keer hapert het beeld een klein beetje, en scènes zoals die waarin vader en zoon Duchemin door middel van een kraan in de fabriek van Tricatel binnendringen zien er zodanig gedateerd uit dat nagenoeg iedereen zal zien dat deze voor greenscreen geschoten is. Toch bevat de film een redelijk stabiel kleurpalet en een aanvaardbaar contrast; in tegenstelling tot de native-EIC schijven is dit een double layer-schijf waarop de compressie een stuk beter is. De geluidstrack bevat niet danig veel spectaculaire effecten, maar voor een Franse komedie uit de jaren 70 volstaat de geboden audiomix ruimschoots.
EXTRA'S
Deze disk bevat als extra enkel een fotogalerij; de boxset zelf bevat wel een uitgebreide documentaire over leven en werk van Louis De Funès.
CONCLUSIE
Als Louis De Funès één film heeft gemaakt waarvoor hij mijn respect verdient, dan is het zonder twijfel L'Aile Ou La Cuisse: een evenwichtig scenario dat een goed evenwicht vindt tussen De Funès gepatenteerde bekkentrekkerij en een overzichtelijke intrige die op het einde niet in de gracht rijdt. Beeld-en geluidskwaliteit zijn naar historische maatstaven aanvaardbaar, maar EIC zou evenwel duidelijkheid mogen scheppen over de versie die in deze box terug te vinden is.