:: BESPREKINGEN ::
DVDInfo.be >> Bespreking >> 12 YEARS A SLAVE
12 YEARS A SLAVE (BLU-RAY)
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2015-05-06
FILM
We schrijven 1841 en de zwarte, niet ongetalenteerde violist Solomon Northup (Chiwetel Ejiofor) geniet in het progressieve New York van de status van vrij man, en hij behoort met zijn vrouw Anne (Kelsey Scott), dochter Margaret (Quvenzhané Wallis) en zoon Alonzo (Cameron Zeigler) duidelijk tot de iets beter begoede middenklasse - alhoewel het anno 1841 zelfs in New York ondenkbaar is dat een neger dezelfde rechten zou hebben als een blanke. Wanneer zijn vrouw enkele weken van huis is om voor haar werk te gaan koken, laat Solomon zich verleiden door twee circusartiesten, Brown (Scoot McNairy) en Hamilton (Taran Killam) om tegen een aardige vergoeding hun nummer van muzikale begeleiding te voorzien. Het optreden is een succes, Solomon krijgt een aardig bedragje en de alcohol vloeit rijkelijk. Iets té rijkelijk, want 's anderendaags wordt Solomon wakker in kettingen en hij herinnert zich amper iets van de avond ervoor. De olijke twee circusartiesten vonden het blijkbaar nóg olijker om de arme man te versjacheren aan slavenhandelaars uit het zuiden. Vooraleer hij boe noch ba kan zeggen wordt Solomon verscheept naar Louisiana en aan boord maakt de kapitein hem duidelijk dat elke vorm van verzet wordt bestraft met de dood. Solomon krijgt van een medegevangene de raad om niet te hard uit te pakken met het feit dat hij kan lezen en schrijven én in feite een vrij man is, want aan mondige negers hebben ze in de Zuidelijke staten een broertje dood.

 


Aanvankelijk draait de dehumanizerende slavenmarkt nog niet té ongunstig uit voor Solomon, die door zijn opzichters Platt wordt genoemd en een pak slaag krijgt telkens hij zijn echte naam wil gebruiken. Hij wordt opgekocht door de plantage-eigenaar Ford (Benedict Cumberbatch), die zijn viooltalent erkent en Solomon respecteert. Evenwel heeft Ford ook de slavin Eliza (Adepero Oduye) gekocht en haar daardoor gescheiden van haar kinderen; niet dat Ford ze niet ook wilde kopen, maar zijn financiële middelen strekken overduidelijk niet tot in het oneindige. Solomon komt echter in aanvaring met één van de opzichters van Ford, John Tibeats (Paul Dano); wanneer Solomon hem een klap terug verkoopt bezegelt hij daarmee zijn lot en Ford kan niets anders doen dan hem doorverkopen aan Edwin Epps (Michael Fassbender), een eigenaar van een katoenplantage die geen enkele gelegenheid voorbij laat gaan om zijn slaven in te prenten dat ze zijn persoonlijk bezit zijn en hij ze als dusdanig mag mishandelen naar eigen goeddunken. Bijzondere aandacht daarbij heeft hij voor de slavin Patsey (Lupita Nyong'o), die met de regelmaat van de klok door Epps verkracht wordt én wat fysieke mishandelingen betreft gewoonlijk mag rekenen op een dubbele portie. Solomon speelt met het idee om weg te lopen, maar als hij even later getuige is van een lynchpartij van twee weggelopen slaven, bergt hij zijn idee op. Met gestolen papier en inkt gemaakt van bessen probeert hij een brief te schrijven naar zijn vrienden in het Noorden, met de vraag om hem de papieren te sturen die bewijzen dat hij een vrij man is. Door een verrader mislukt het plan echter en Solomon kan maar ternauwernood zijn hachje redden. Uiteindelijk ontmoet hij de spirituele blanke Samuel Bass (Brad Pitt) die manifest tegenstander is van de slavernij. Bass weet uiteindelijk Solomons kennissen te contacteren, en de man komt na twaalf jaar eindelijk vrij. Zijn leven is intussen verwoest: zijn kinderen zijn volwassen geworden zonder dat hij ze heeft zien opgroeien, en zoals de bijzonder wrange epiloog van de film ons laat weten zijn Solomons ontvoerders en slavendrijvers voor de rechtbank vrijuit gegaan. De reden? Negers mogen niet getuigen tegen blanken!


De verfilming van de autobiografie van Solomon Northup bezorgde regisseur Steve McQueen (niet de al lang overleden acteur uit Papillon, maar een naamgenoot) de Oscar voor beste film. De toestanden in de film zijn zó schrijnend dat je voortdurend uit plaatsvervangende schaamte je geweten tracht te sussen met de mening dat alles al meer dan 150 jaar geleden is. Als anno 2015 echter blijkt dat er nog steeds in Amerika politieagenten in functie zijn die in een e-mail de naam Obama uitsluitend gebruiken in combinatie met de woorden banaan en apenootje, weet je dat deze striemende aanklacht toch niet helemaal aan actualiteitswaarde heeft ingeboet. Steve McQueen is bovendien de eerste zwarte regisseur die met een Oscar voor zijn werk naar huis mag gaan, wat ook al tekenend is voor een klimaat waarin zelfs in de 21ste eeuw zwarten nog altijd als tweederangsburgers worden bekeken. Steve McQueens prent is uiteraard een zoveelste hervertelling van The Color Purple en Amistad, niet toevallig beide van de hand van Spielberg, waarmee McQueen toch duidelijk zijn Oscarambities niet onder stoelen of banken steekt. Wat het ingetogen 12 Years A Slave alleszins een voordeel oplevert is de zeer sterke vertolking van Chiwetel Ejiofor (in het cultmilieu vooral bekend als The Operative uit Serenity), zo'n typisch acteur wiens naam je voortdurend ziet opduiken in kwaliteitsproducties als Children Of Men of Woody Allens Melinda & Melinda, die tot nog toe nooit op het voorplan trad waar hij zijn talent maximaal kon verzilveren. Met 12 Years A Slave is het dan zover, alhoewel de man natuurlijk met acteurs als Benedict Cumberbatch en Michael Fassbender - McQueen's fetisj-acteur - in goed gezelschap bevindt. Brad Pitt, te zien in een kleine bijrol, verbond zijn naam als producer aan deze film, wat hem een bak kritiek opleverde - Pitt is zowat de enige blanke in de film die zich resoluut tegen de slavernij uitspreekt en de man kreeg het verwijt dat hij zichzelf etaleerde als een soort nieuwe messias. Pitt verdedigde zich met de repliek dat zijn naam op de castinglijst zetten gewoon niet meer of minder dan een truc was om grotere recette te genereren voor een film die in zijn ogen gemaakt moést worden. De pas doorgebroken Lupita Nyong'o, die straks natuurlijk bij alle geeks zal bekend worden door haar optreden in de zevende Star Wars-film, speelt hier zodanig de pannen van het dak dat ze de Oscar voor beste actrice in een bijrol afsnoepte van de gedoodverfde winnares Jennifer Lawrence, in een rol waarin het haar voornaamste verdienste is dat ze voortdurend op misselijkmakende wijze wordt misbruikt. Wat hoogst merkwaardig is, want afgezien van haar televisiewerk, is 12 Years A Slave Nyong'o's debuut op het grote witte doek!

 


Speaking of which. Sommige scènes van de film zijn werkelijk zeer intens en als we de makers mogen geloven wordt het sadisme dat Michael Fassbender in zijn rol van Edwin Epps bedrijft nog schromelijk onderschat. Scenarist John Ridley, die voor zijn bewerkt scenario ook een Oscarbeeldje mocht ontvangen, probeerde zijn scenario bewust zo weinig mogelijk te romantiseren en zo veel mogeljik historisch accuraat te maken, al was het alleen maar om aan te tonen dat de werkelijkheid vaak de fictie overtreft. Nogal wat van de acteurs op de set gingen er bovendien omwille van de extreme brutaliteit emotioneel onderdoor; onder meer Michael Fassbender en Lupita Nyong'o hadden bijzonder veel voorbereidingstijd nodig om de scènes waarin hij haar martelt ingeblikt te krijgen - naar verluidt is Fassbender tijdens de opnames zelfs één keer van zijn stokje gegaan. McQueen geeft bovendien een behoorlijke sneer naar de rol van de kerken in Amerika: in één scène wordt met de bijbel in de hand de slavernij aangeprezen als zijnde een letterlijke instructie uit het boek. Psychologen hebben er nog een vette kluif aan om te analyseren hoe het komt dat Amerikaanse zwarten zelfs vandaag nog zo devoot zijn - de slaven zingen op de katoenplantages voortdurend negrospirituals - terwijl de religie net als instrument tegen hen werd gebruikt opdat ze zich bij hun lot zouden neerleggen.

12 Years A Slave is bij momenten gruwelijk eerlijk en houdt de samenleving een niet al te fraaie spiegel voor. Tegenstanders zouden kunnen opperen dat hiermee een welbepaalde politieke agenda wordt gevoed; de gruwel van de feiten, die zonder emotionele opsmuk worden afgevuurd op de kijker, volstaat als pleidooi nochtans al ruimschoots om te beginnen te walgen van een politiek die ooit zoiets toestond. Het eerder anecdotische wedervaren van Solomon Northup was echter een druppeltje in een grote oceaan van mensonwaardige toestanden waar simpelweg geen excuus voor mogelijk is. Wie in de toekomst nog eens meent Zwarte Piet in de ban te moeten doen omwille van het feit dat het om een racistisch stereotiep gaat, zal allicht na het bekijken van deze film moeten toegeven dat er op gebied van racisme véél ernstigere katten te geselen zijn. Filmtechnisch zit 12 Years A Slave uitgekiend in elkaar en de film kan zich meten met andere epische slavernijfilms als Kubricks Spartacus, waaruit mag blijken dat het uitbuiten van de medemens een fenomeen van alle tijden en rassen is. Het enige puntje van kritiek dat wél kan gemaakt worden tegen de film is dat in de vele martelscènes de kijker niéts bespaard wordt - bij de zweepslagen die Lupita Nyong'o's karakter incasseert vliegen de lappen vlees er letterlijk af - en de afdeling make-up feitelijk óók een Oscar had moeten krijgen omwille van de realistische weergave van vele verwondingen, die volgens mij alleen maar overtroffen worden door Starship Troopers. McQueens nobele bedoelingen staan echter boven elke discussie verheven.
 
 


BEELD EN GELUID
Belga Home Video heeft 12 Years A Slave voorzien van een mooie 2.40:1-HD-transfer die een Oscarwinnende film waardig is. De natuurpracht van de plantages in het Zuiden van de Verenigde Staten is haast idyllisch en contrasteert enorm met de gruwel van de slavernij. De kleuren zijn natuurlijk en warm; met verschuivende focus worden onder meer het licht van kaarsen en lantaarns mooi verspreid over het beeld. De kleuren zijn misschien iéts in de richting van het zonnegeel getweakt waardoor het op de plantages constant zomer lijkt. Met diep rood en zwart wordt er op gebied van verwondingen en verminkingen niets aan de verbeelding overgelaten. De textuur van de vele littekens is gruwelijk accuraat. Enige puntje van kritiek is dat het in de donkerdere scènes heel occasioneel wat aan detail ontbreekt. De DTS-HD MA 5.1-track is ingehouden maar bijzonder effectief gedoseerd. Het geroezemoes rond de plantages, in de slavenbarakken en in de krakende landhuizen waarin de blanke plantage-eigenaars resideren, creëren een perfecte ambiance. De subwoofer mocht af en toe iets meer te doen hebben gekregen.

 

 
EXTRA'S
Wat bonusmateriaal betreft opteerde Belga Home Video voor kwantiteit boven kwaliteit, alhoewel er toch opnieuw voor werd geopteerd ál het beschikbare materiaal op de schijf te zetten, ook datgene wat in de States gereserveerd wordt voor exclusieve versies voor deze of gene winkelketen, of materiaal dat via sociale media werd verspreid ter promotie. De breedspectrale documentaire A historical portrait (41:28) bevat naast hopen materiaal achter de schermen en interviewfragmenten ook enkele stukjes waarin Chiwetel Ejiofor fragmenten leest uit het boek van Solomon Northup. In The director's vision (3:51) zingt iedereen de lof van Steve McQueen, die uiteraard omwille van zijn eigen familiale voorgeschiedenis bijzonder geïnteresseerd was in de verfilming. McQueen komt in de documentaire over als een integer filmmaker die bijzonder veel aandacht heeft voor de visuele aspecten van zijn film. In The team (7:42) prijst McQueen dan weer de kwaliteiten van zijn team, dat vooral zijn visie voor de film enorm deelt. The cast (7:25) besteedt wat tijd aan de voornaamste protagonisten, vooral aan Chiwetel Ejiofor en Lupita Nyong'o, in mindere mate ook aan Benedict Cumberbatch en Michael Fassbender en ook nog een klein beetje aan de korte cameo's van Brad Pitt en Alfre Woodard. The score (3:54) bevat een bijdrage over Hans Zimmers composities voor de film, maar deze featurette verschilt niet substantieel van soortgelijke bijdragen voor andere films waar Zimmer zijn naam aan verbonden heeft. Legacy (4:30) vertelt ons iets meer over de geschiedenis van de echte Solomon Northup en over het boek dat aan de basis van de film lag. De toevoeging van een b-roll (8:53) is echter zoals gewoonlijk overbodig, maar een trailer (2:30) is altijd welkom. Enige punt van zware ergernis is de ellenlange hoeveelheid trailers, voorbeschouwingen en copyright notices waarmee élke Belga Home Video-release de eerlijke consument plaagt.

CONCLUSIE
Belga Home Video kan zich bijzonder goed in de markt zetten met deze Oscarwinnende prent, die met de nodige luister op schijf werd gezet. Alhoewel 12 Years A Slave niet dadelijk een originele film is, duidt de manier waarop Steve McQueen opteerde voor oerdegelijke ouderwetse cinema op vakmanschap.



cover



Studio: Belga Home Video

Regie: Steve McQueen
Met: Chiwetel Ejiofor, Michael Fassbender, Benedict Cumberbatch, Paul Dano, Paul Giamatti, Lupita Nyongo, Sarah Paulson, Brad Pitt, Alfre Woodard

Film:
8,5/10

Extra's:
6/10

Geluid:
9/10

Beeld:
9/10


Regio:
B

Genre:
Historisch

Versie:
Benelux (NL/FR)

Jaar:
2013

Leeftijd:
16

Speelduur:
134 min.

Type DVD:
SS-DL

Barcode:
5412370830098


Beeldformaat:
2.40:1 HD

Geluid:
Engels DTS-HD MA 5.1
Frans DTS-HD MA 5.1

Ondertitels:
Nederlands, Frans
Extra's:
• Documentaire "A historical portrait"
• Documentaire "The director's vision"
• Documentaire "The team"
• Documentaire "The cast"
• Documentaire "The score"
• Documentaire "Legacy"
• B-roll
• Trailer

Andere recente releases van deze maatschappij