SERIE
Het stond in de sterren geschreven dat als er ooit een tv-adaptatie zou komen van een Terry Gilliam-film, dat die eer 12 Monkeys zou toekomen. De prent uit 1995 is immers niet alleen zijn meest commercieel succesvolle langspeler, met zijn sciencefictionelementen en tijdreisplot lijkt hij ook perfect geschikt om over meerdere afleveringen uit te spreiden. En dus bracht de Amerikaanse kabelzender Syfy in 2015 het eerste seizoen van 12 Monkeys, de serie, op de buis. Zoals veel Gilliam-fans was ik in eerste instantie sceptisch. De reeks, die er kwam zonder inspraak van de filmmaker, zou toch onmogelijk de bureaucratische warrigheid omtrent tijdreizen en de georchestreerde chaos van het origineel kunnen evenaren, laat staan acteurs vinden van het kaliber van Bruce Willis, Madeleine Stowe en Brad Pitt (dier er zelfs zijn eerste Oscarnominatie aan overhield)? Maar de eerste reviews uit Amerika waren gematigd positief. Dus, zou mijn scepsis over de transistie van 12 Monkeys van het grote naar het kleine scherm dan toch misplaatst zijn?

De premisse van de film leunt in ieder geval dicht aan bij die van de film. Het jaar is 2043 en de wereldbevolking is gedecimeerd als gevolg van een verwoestende epidemie in 2017. Een kleine groep overlevenden doet er echter alles aan om het tij te keren. Zij zenden James Cole met een tijdmachine naar het verleden. Zijn taak? Achterhalen welke puzzelstukjes bijdroegen tot het uitbreken van de plaag en in een poging die alsnog te voorkomen en de grimmige toekomst voor de mensheid uit te wissen. Zijn zoektocht leidt hem naar 2015 en naar dokter en epidemiologe Cassie, die een belangrijk puzzelstukje lijkt te zijn in de genese van het dodelijke virus, maar die ook een betrouwbare partner-in-crime wordt voor James. Die kan alle hulp gebruiken want naast de nefaste invloed die het veelvuldige tijdreizen op zijn mentale staat heeft, moet hij niet alleen weerstand bieden aan onbetrouwbare sujetten in het verleden maar ook in 2043. En dan rest nog de vraag wat het 'Leger van de 12 Apen' is, een frase die een cruciale rol lijkt te spelen in de initiële epidemie.

De pilootaflevering van 12 Monkeys doet nog het beste vermoeden voor de richting waarin de serie kan evolueren. Er worden enkele intrigerende zaadjes geplant (zowel op het vlak van plot als van relaties tussen de personages) waarvan je hoopt dat die in de volgende afleveringen mooi zullen openbloeien. Het blijft echter bij ijdele hoop want het eerste seizoen van deze reeks weet van geen hout pijlen te maken. De makers strooien kwistig met tijdparadoxen en lanceren de vraag of vrije keuze wel bestaat als je het verleden wilt veranderen, maar veel doordacht denkwerk is daaraan niet voorafgegaan. Het doet bijwijlen denken aan de eerste seizoenen van Lost, die ook grossierden in mysteries en pseudo-existentiële vragen en zich daarmee vastreden in een moeras waaruit onmogelijk te ontsnappen was. Met dit verschil: Lost kon tenminste nog bogen op interessante personages, vakkundig gestructureerde scenario's, hoge productiewaarden en uitstekende acteurs. Vier sterkhouders waar 12 Monkeys helaas niet op kan terugvallen.

Laten we beginnen met de personages. De James Cole van de serie verschilt niet zo bijster veel van het Bruce Willis-personage uit de film, maar mist charisma. De persoonlijke demonen die onderhuids sluimeren komen nooit geloofwaardig aan de oppervlakte borrelen waardoor de protagonist van 12 Monkeys een redelijk saaie peer wordt, daarbij niet geholpen door de vlakke vertolking van acteur Aaron Stanford. Het personage van Cassie is al iets interessanter, deels omdat actrice Amanda Schull beter in haar vel zit dan haar mannelijke tegenspeler, maar ook zij hangt grotendeels aaneen van half ontwikkelde mysteries en hele clichés. Zelfs de 'big bad', de Bleke Man, vertolkt door de doorgaans betrouwbare karakteracteur Tom Noonan, overtuigt niet.

Daar komt nog bij dat de structuur van de afleveringen haaks staat op wat van zoveel tv-series tegenwoordig verplichte kost maakt. Hoewel de epidemie de rode draad blijft en er een overkoepelend verhaal is, staat iedere episode ook min of meer op zich, wat vaker botst dan klikt omdat de scenaristen ogenschijnlijk geen groot doel voor ogen hebben, maar de kijker zoveel mogelijk willen verwarren met bijkomende enigma's of mysterieuze nevenfiguren die plots opduiken (zijn de mannen met hoofdkappen het Leger van de Twaalf? Komen ze uit een nog verdere toekomst? Kan het ons überhaupt iets schelen?). De dialogen zijn bovendien tenenkrommend uitleggerig en verraden waarom 12 Monkeys op Syfy terechtkwam, een zender die zich de laatste jaren specialiseerde in als 'guilty pleasure' verkochte wangedrochten als Sharknado. Ook de productiewaarden zijn op die leest geschoeid: zowel qua regie als production design en belichting speelt 12 Monkeys op provinciaal niveau in vergelijking met het Champions League-materiaal van HBO of AMC.

Maar de grootste zonde is natuurlijk dat alles wat de film zo uniek maakte - de anarchistische Gilliam-touch - vervangen wordt door een makkelijk te marketen eenheidsworst, hapklaar, grotendeels smaakloos, maar zodanig verpakt dat veel consumenten het toch eens willen proberen. Een wijze raad daarom: laat deze serie aan je voorbijgaan. In het beste geval zal je je geld spenderen aan een reeks die je maar met moeite zal uitkijken. In het slechtste geval bezoedelt de serie je goede herinneringen aan de oneindig superieure film. 

BEELD EN GELUID
De lage productiewaarden hebben geen al te nefast effect op de beeldtransfer, maar het verschil met transfers van hoger aangeschreven series is niettemin duidelijk. Dat wordt onder meer zichtbaar in de contrasten die in de verschillende duistere scènes de actie niet altijd even makkelijk te volgen maken. Ook de kleurenweergave ontbeert de fonkeling die de transfer naar een hoger niveau had kunnen tillen. Met de scherpte zit het dan wel weer snor. De soundtrack mag dan gemasterd zijn naar een 5.1-HD-track, echt overtuigen doet hij niet. In de actiescènes worden de achterste boxen wel stevig aan het werk gezet, maar door de bank genomen ligt de focus vooral op de dialogen in de voorste speakers.

EXTRA'S
Van afleveringen 1,2,5 en 8 vind je op de schijf ca. 22 minuten Deleted Scenes terug, waarvan het leeuwendeel uit de pilootaflevering komt. Geen van de scènes draagt evenwel wezenlijk bij tot de plot van de serie. Een Gag Reel (3 min.) bevat maar weinig echt lachwekkend materiaal, terwijl Emiy Hampshire-Marksridge improv speech (1 min.) een geïmproviseerde monoloog bevat, helaas zonder bijhorende duiding, waardoor je even in je haar krabt. Cast Auditions (12 min.) laat zien hoe drie hoofdrolspelers aan hun job geraakten en in zes wenig interessante Webisodes (13 min. in totaal) wordt het universum van de serie een beetje meer uitgediept.

CONCLUSIE
Het eerste seizoen van 12 Monkeys zwaait nadrukkelijk met existentiële thema's en tijdreispardoxen en zal daarmee wellicht veel sciencefictionliefhebbers op hun wenken bedienen. Maar de trieste waarheid is dat de serie een ongeziene oppervlakkigheid tentoonspreidt, dat de acteerprestaties ondermaats zijn en dat je je nooit van het gevoel kan ontdoen dat je naar een zwakke B-film kijkt. Beeld en geluid halen het niveau dat je mag verwachten van een recente tv-reeks, maar ze overstijgen de middelmaat niet. De bonussectie bevat meerdere extra's, maar extreem inzichtelijk zijn die nu ook weer niet.