FILM
In het begin van de jaren vijftig maakte de Hollywoodwestern een ware revolutie door. Het publiek aanvaardde niet langer louter de zwart-witte, naïef geromantiseerde voorstelling van het Woeste Westen zoals die in de jaren '30 en '40 het bioscoopscherm vulde. Daarenboven kraakte Hollywood onder het terreurbewind van senator McCarthy, die eigenhandig iedere potentiële communist op een zwarte lijst zette. Deze donkere ondertoon in een ogenschijnlijk zonnige omgeving vond niet verwonderlijk ook zijn weg in de gemaakte films. Twee genres leenden zich hiervoor meer dan anderen. Ten eerste natuurlijk Film Noir, met zijn femmes fatales en ambigue detectives. Maar ook de western tapte uit een duisterder vaatje. Cowboys zouden niet langer worstelen met indianen of de natuur, maar met elkaar en (vooral) met zichzelf. Bend of the River is hiervan een uitstekend voorbeeld.

In deze western gidst cowboy-met-een-verleden Glenn McLyntock (James Stewart) een familie pioniers langs onherbergzame streken aan de Amerikaanse Westkust. Onderweg redt hij het leven van Emerson Cole (Arthur Kennedy), die dreigt gehangen te worden voor zijn misdaden. Cole vergezelt de troep tot aan een rivierstad en blijft daar achter, samen met Laura Baile (Julia Adams), terwijl de rest met de rivierboot richting hun nieuwe thuis aan de voet van de Rocky Mountains trekt. Wanneer enkele maanden later echter de beloofde proviand uit de stad nog niet is gearriveerd, trekken McLyntock en de leider van de troep, Laura’s vader (J.C. Flippen), op onderzoek uit. Goudkoorts blijkt de regio in zijn greep te hebben en de burgemeester oordeelt dat hij de proviand met een grotere winst aan de goudzoekers kan verpatsen dan aan de pioniers. Daardoor laat McLyntock zich niet afschrikken en hij steelt het rechtmatige voedsel en vee, geholpen door Cole, Laura, een gokker (Rock Hudson) en een omgekocht zootje ongeregeld. De vluchtweg voert hen via een moeilijk begaanbare bergroute, waar ze niet alleen worden belaagd door de woedende burgemeester en goudzoekers uit de bergen, maar ook door interne strubbelingen en persoonlijke geldzucht.

Het eerste, en voornaamste, wat in positieve zin opvalt aan Bend of the River is het realisme dat de film uitstraalt. Daarbij heb ik het niet enkel over de onderliggende strubbelingen van karakters, die ik eerder aanhaalde, maar vooral over het visuele. Regisseur Anthony Mann heeft immers het grootste deel van de western op locatie gefilmd, waardoor de productie een extra dimensie krijgt. Vijftig jaar geleden was het immers de normaalste zaak van de wereld om films grotendeels in studio en op de backlots te schieten. Door op locatie in Oregon en de Rocky Mountains te filmen, verleent Mann de film een ruwe rand die de plot niet enkel ondersteunt, maar versterkt. Als een attente, nooit de aandacht op zichzelf vestigende cineast, legt hij haast documentarisch een belangrijke passage uit de Amerikaanse geschiedenis vast. Hoe spijtig is het bovendien dat Bend of the River in 1952 werd gedraaid, één jaar voor de introductie van widescreen. Een scopischer formaat zou de vibrante kleuren en uitgekiende beeldcomposities namelijk nog beter uit de verf hebben doen komen.

Realisme, hét auteurskenmerk van regisseur Mann, sluipt ook binnen in de degelijke acteerprestaties. James Stewart geeft de nodige gravitas aan zijn personage, maar slaagt er nooit echt in de duistere roots van zijn karakter aan te boren. Zijn antagonist Arthur Kennedy doet dit wel. Hij bezit net genoeg charisma om de kijker continu te laten balanceren op de dunne koord tussen sympathie en wantrouwen. Julia Adams, die de enige vrouwenrol die naam waardig vertolkt, maakt dan weer het beste van een met te weinig diepgang uitgewerkt personage. Alle vertolkers vallen trouwens ten prooi aan een script dat het genre een nieuwe weg doet inslaan, maar Hollywoodiaanse conventies niet volledig overboord durft te gooien.

Net zoals Fred Zinnemans High Noon, gemaakt in hetzelfde jaar, en Winchester 73 (1950), ook van de hand van Anthony Mann, verdient Bend of the River een ereplaats in de geschiedenis van de western. Zij trokken het genre uit een moeras van patriottisme en heroïek en waagden het om duistere, ambigue personages tot held te bombarderen. Van het genoemde trio films is Bend of the River echter de zwakste, omdat deze productie bij momenten ongemakkelijk schippert tussen het verleden van de western en de toekomst. Toch verveel je je geen moment tijdens de relatief korte looptijd en haalt de goedheid van de bedoelingen het steevast op de soms mindere uitwerking.

BEELD EN GELUID
Verbazing alom bij het aanschouwen van de print van Bend of the River. De haast uniforme afwezigheid van vuiltjes of beschadigingen was een erg aangename verrassing. Bovendien zijn scherpte en contrast van een vrij hoog niveau, behalve tijdens de schaarse nachtelijke scènes. Het kleurenpalet eveneens op mijn goedkeurend geknik rekenen. Bij momenten neigen de kleuren weliswaar naar het gesatureerde, maar dat ligt hoogst waarschijnlijk aan het Technicolor-procédé uit de jaren vijftig. Ook op de soundtrack valt weinig aan te merken. Het betreft een mono-spoor, dus veel dynamiek hoef je niet te verwachten, maar de dialogen klinken glashelder en ruis is tot een absoluut minimum beperkt gebleven. Enkel in de scènes waarin veel pistoolschoten weerklinken verraadt de audiotrack soms zijn ouderdom. Al bij al mag Universal trots zijn op de transfer die ze op deze dvd hebben geplaatst.

EXTRA’S
Net zoals bij de andere discs uit de James Stewart western collectie van Universal, blijven we qua bonusmateriaal op onze honger zitten. Begrijpelijk vanwege de ouderdom en relatieve obscuriteit van de film, maar jammer desalniettemin.

CONCLUSIE
Bend of the River is een western die boven de middelmaat uitstijgt, maar vooral moet geprezen worden voor de wijze waarop realisme in het verhaal wordt verweven. Het kijkplezier wordt bovendien nog vergroot door een uitstekende beeld- en geluidstransfer. Enig minpunt is het compleet ontbreken van bijkomende extra’s. Vooral voor mensen die films als Unforgiven wel kunnen smaken, is deze dvd een interessante aankoop. Je ziet immers meteen waar Clint Eastwood een deel van de mosterd haalde.