FILM
Een gewelddadige, op het randje van fascisme balancerende film associeer je niet noodzakelijk met een Gouden Beer. En toch slaagde de Braziliaanse film Tropa De Elite er in 2008 in een van de meest begeerde prijzen op een van de belangrijkste filmfestivals weg te kapen. Op zich overigens niet zo verwonderlijk, want na een jarenlange dominantie van intrigerende maar klassieke Amerikaanse films op de Berlijnse erelijst, maakt de jury er tegenwoordig een erezaak van om buiten de box te denken. Betekent deze verschuiving naar excentriciteit in de jurykeuzes ook een verhoging van de kwaliteit op het palmares? Dat blijkt discutabel, want hoewel Tropa De Elite voldoende filmische kwaliteiten bezit om als een professioneel, entertainend en confronterend kijkstuk benoemd te worden, blaast de prent je allerminst van je sokken en kucht de film vooral thema's en personages op die in eerdere, betere producties al vaker aan bod zijn gekomen.

Tropa De Elite heeft twee hoofdpersonages die min of meer hetzelfde parcours doorlopen, maar toch op een radicaal verschillend pad zullen belanden. Zowel Neto als Matias gaan immers de Miltaire Poltie in de hoop dat hun bijdrage zal helpen om hun thuisstad Rio de Janeiro uit de klauwen van de wijdverspreide misdaad te houden en dat gewone mensen 's avonds veilig over straat kunnen lopen. Hun idealisme krijgt echter een stevige knauw wanneer blijkt dat binnen het elitekorps van de politie - waaraan de film zijn titel ontleent - evenveel corruptie en geweld heersen als in het misdaadmilieu. Heethoofd Neto bekijkt dat pragmatisch en klimt zo snel hogerop in de rangen van de politie. Ook de intellectuele Matias maakt carrière, maar hij blijft worstelen met zijn geweten. Toch zal een van deze twee vrienden op het einde van de film gevraagd worden kapitein Nascimento op te volgen als hoofd van de Tropa de Elite: degene die het best is uitgerust om te overleven in de urbane jungle van Rio.

De prent wordt verteld vanuit het standpunt van kapitein Nascimento: zijn voice-over gidst de kijker door Tropa De Elite. Het is een keuze die in sommige scènes te verdedigen valt, maar ultiem de impact van de film vermindert. Wanneer de kapitein immers enerzijds mijmert over zijn verlangen om het harde politieleven achter zich te laten, maar tegelijkertijd gruwelijk de (mensen)rechten van de misdadigers schendt, levert dat niet zozeer nuance op, dan wel ongeloofwaardigheid. Dat gebrek aan nuances is overigens een van de grootste problemen van de film. De karakters neigen allemaal naar karikaturen en de fascistische ondertoon van Tropa De Elite is onvoldoende subtiel uitgewerkt om de kijker tot nadenken aan te zetten. Daarenboven oogt de prent visueel weinig verrassend. Alle films over sloppenwijken en misdaad in de ontwikkelingslanden móeten blijkbaar met bewegende camera en korrelige pellicule gedraaid worden. Het enige verschil met andere, soortgelijke prenten is dat de montage relatief minder tekenen van ADHD vertoont.

Ook de acteurs slagen er niet in het materiaal boven het gemiddeld niveau uit te tillen. Wagner Moura, die kapitein Nascimento vertolkt, acteert zelfs rotslecht: zijn prestatie houdt het midden tussen over the top en ridicuul. Aangezien het zijn standpunt is dat de prent kiest, wordt van de kijker gevraagd te sympathiseren met een karakter dat de charme of de intrigefactor van een amoebe heeft. De twee andere centrale vertolkingen laten een betere indruk na, maar kunnen evenmin overtuigen. Caio Junqueira is één brok dynamiet als Neto, maar oogt geregeld als een Braziliaanse versie van Rambo. André Ramiro mag als Matias veruit het meest interessante personage van Tropa de Elite gestalte geven, maar hij slaagt er niet in de kern van diens karakter vorm te geven. Een gebrek aan ervaring ligt hieraan waarschijnlijk ten grondslag: Tropa de Elite was Ramiro's eerste film. In een door mannen gedomineerde prent zorgt Fernanda Machado, als het liefje van een van de protagonisten, geregeld voor een kalmerende dosis oestrogeen.

Laat de Gouden Beer je dus niet misleiden: Tropa De Elite behandelt weliswaar een belangrijk thema, maar doet dat op zo'n voorspelbare, weinig innovatie en zelfs routineuze wijze dat de prent haar doel deels voorbijschiet. Bovendien stoort het dat het scenario qua dramatische handeling niet op volle kracht uithaalt: zo vormt het feit dat de film zich afspeelt in 1997, vlak voor een pausbezoek, absoluut geen meerwaarde. Het laatste decennium heeft de Latijns-Amerikaanse cinema de ene parel na de andere opgeleverd en is ze uitgegroeid tot een van de meest dynamische en innovatieve van de wereld. Tropa de Elite toont echter aan dat dit niet noodzakelijk inhoudt dat alles wat uit die regio komt briljant is. Iets wat de jury in Berlijn klaarblijkelijk niet doorhad.

BEELD EN GELUID
Tropa De Elite is gedraaid met korrelige pellicule om het documentaire karakter van de prent extra in de verf te zetten. Daardoor lijken de kleuren vaak té gesatureerd, is filmgrain geregeld aanwezig en zijn contrast noch scherpte optimaal, maar aangezien dit vooral het gevolg is van de artsitieke aanpak van de regisseur en de cinematograaf, kan je dat de transfer niet aanwrijven. Die geeft immers perfect de bedoelingen van het team achter de camera weer. Voor de soundtrack heeft de kijker de keuze tussen een DD 5.1-spoor en een DTS-track. Die laatste klinkt het beste, met een uitstekende diepte-effect van het geluidsspectrum en boomende bassen wanneer Braziliaanse hardcoremuziek door de boxen schalt.

EXTRA'S
Behalve het handvol Cross-promotionele trailers waarmee de schijf opstart, bevat de disk geen extra's.

CONCLUSIE
Tropa De Elite is een krachtige, moderne film over een belangrijk sociaal thema, maar valt wat tussen de plooien omdat parallellen met het vergelijkbare maar betere Cidade De Deus al te gemakkelijk te trekken zijn. De oncomfortabele boodschap - dat macht, op eender welk niveau, onvermijdeljk tot fascisme leidt - bevat bovendien te weinig nuances. Beeld en geluid halen een goed niveau op deze dvd, maar de bonussectie is zwak.