FILM
In 1914 ontdekt een Egyptoloog in een tempel vier stenen die de vier elementen voorstellen, en die de aarde kunnen behoeden van een cataclysmische ramp, die om de 5000 jaar de aarde passeert. Tenminste: als ze in conjunctie staan met een vijfde element, waarvan het niet helemaal duidelijk is wat het is. Wie dat wel weet zijn de Mondoshawan, een buitenaards ras die de wereld totnogtoe hebben behoed van rampen. Met de Eerste Wereldoorlog in het vooruitzicht stellen ze na een jammerlijke schietpartij met een archeologiestudent voor dat ze de stenen tijdelijk van de aarde wegnemen, en ze die zullen terugsturen "zodra de Aarde ze nodig heeft".

En ja hoor, 300 jaar later is het zo ver. Aan de rand van het melkwegstelsel verschijnt er een zwarte bol, waar geen enkel wapen tegen opgewassen schijnt te zijn, want hoe meer de militairen erop schieten, hoe meer de sfeer opzwelt en nóg machtiger wordt. De Mondoshawan zijn ook op de afspraak, en brengen de stenen, alsook het broodnodige Vijfde Element. Ze worden echter aan gort geschoten door de Mangalores, buitenaardse krijgers in dienst van de rijke en compleet amorele industrieel Jean-Baptiste Emanuel Zorg (Gary Oldman), die persoonlijk economisch wel wat heil ziet in de vernietiging van een deel van de galaxie, opdat zijn coörporatie dan de boel weer kan opbouwen. Een reddingsoperatie redt nog een belangrijk stuk weefsel van het Vijfde Element: dankze geavanceerde technieken kan het wezen terug volledig gerepliceerd worden. Ze heet Leeloo (Milla Jovovich), en is een opperwezen van het vrouwelijke geslacht, met een grote leercapaciteit én mogelijk de beste verdediging van de aarde tegen de zwarte sfeer, maar ook paranoïde en kwetsbaar. Wanneer de politie haar tracht te arresteren, valt ze in de taxi van Korben Dallas (Bruce Willis), een ex-militair met een privéleven dat niet echt te benijden valt. Korben brengt haar naar priester Vito Cornelius (Ian Holm), die de geheimen van de vijf elementen kent door overlevering binnen zijn orde. Zorg heeft de Mangalores onder de arm genomen om de stenen voor hem te stelen, in ruil voor een lading superwapens. De stenen zijn echter niet meer in het wrak van het Mondoshawan-schip. De Mondoshawanen hebben ze met een vertrouwelinge van hen meegegeven, de operadiva Plavalaguna (Maïwenn Le Besco), die optreedt tijdens een exclusief vakantieverblijf op de planeet Phloston. De regering heeft er alles voor over om de stenen veilig weg te krijgen, en ze manipuleren de Gemini Kroket, een soort van internationale loterij waar de hoofdprijs een verblijf op Phloston is, zodat Korben Dallas die windt, en hij onder meer in de excentrieke radioshow van de superirritante Ruby Rhod (Chris Tucker) moet optreden. Maar ook Cornelius en Leeloo willen naar Phloston met gestolen tickets, een paar morphende aliens geven zich ook al uit voor Korben Dallas, en ook een mannetje van Zorg probeert met die identiteit op het schip te geraken. Uiteindelijk geraakt het hele circus op de feestplaneet, en is het maar afwachten tot na het optreden van Plavalaguna, waarna ze de stenen zal overhandigen aan Leeloo. Er staat echter een leger tot de tanden bewapende Mangalores aan de deur, die bereid zijn om het vakantieresort in puin te leggen, als ze de stenen maar krijgen. Het schieten kan beginnen...

The Fifth Element was één van de eerste stappen waarmee de Franse regisseur voorzichtig zijn kansen in Hollywood aan het aftasten was. Toch heeft hij, afgezien van de keuze de film in het Engels te draaien, veel van zijn Franse eigenheid behouden: zo is het ontwerpen van de kostuums van de excentrieke toekomstbewoners uitbesteed aan Jean-Paul Gaultier, die van de film onmiskenbaar een visueel afstotelijk mengeling heeft gemaakt van een actie-sciencefictionblockbuster en een karnavalstoet waartegen de voil jeanetten van Aolst een bende geüniformeerde Wienersängerknaben zijn. Af en toe zitten er bochten in het scenario die enkel en alleen dienen om de collectie van mijnheer Gaultier te showen, en als ik van "bochten" spreek, dan houdt dat onder meer ook het toebedelen van een rol in voor Chris Tucker, die in de film niets anders doet als irritatie opwekken en waarschijnlijk alleen maar op applaus zou kunnen worden onthaald als hij tijdens één van de eerste vijf minuten zonder een ruimtepak aan in de luchtsluis was gestapt. Nu heeft Luc Besson zich met zijn design erg laten inspireren door de stripreeks Ravian van Jean-Claude Mézières en Pierre Christin, die in hun strips, al jaren voor er van The Fifth Element sprake was, New York tekenden zoals Besson het filmde, compleet met honderden rijniveau's voor luchttaxi's, maar ook de excentrieke figuren die de wereld bevolken. Mézières werd overigens actief betrokken bij het ontwerp van de film. The Fifth Element zou zich perfect in de wereld van Ravian kunnen afspelen; wat de vraag opwerpt waarom Besson zich eens niet rechtstreeks aan een Ravian-verfilming zou gewaagd hebben. Er zijn immers nog parallellen: Leeloo (Milla Jovovich) lijkt wel erg op Laureline, de heldin uit de Ravian-strips. Het antwoord ligt voor de hand: de gemiddelde Amerikaanse striplezer zou aan een schitterende strip als Ravian uiteraard kop noch staart krijgen.

Dus werd het The Fifth Element. Opmerkelijk in de casting was de toen nog compleet van enige acteerervaring verstoken Milla Jovovich in één van de hoofdrollen duwen, omdat ze, u raadt het al, tijdens het draaien van de film Besson's lief was. Hoe het ook zij, de rol betekende haar doorbraak nadat ze eerder "acteerde" in films als Two Moon Junction en Return To The Blue Lagoon. Deze truc zou Jovovich later nog eens herhalen met Paul Anderson, regisseur van de Resident Evil-franchise. Clever girl!

Waarom zou een Amerikaan dan nog naar deze film gaan kijken? Twee woorden: Bruce Willis. Voor de hoofdrol mocht de man nog maar eens de zoveelste incarnatie van een John McClane-kloon uit zijn acteerskleerkast trekken, en liefst de tegenstanders aan flarden schieten tijdens het uiten van een paar snedige one-liners. Met daarbij de nodige clichés: Dallas zit financieel aan de grond, krijgt als ex-militair een opdracht aangeboden die pas echt interessant blijkt wanneer hij daardoor in de buurt van zijn love interest mag blijven. Held redt de wereld, held redt ook nog eens de intergalactische prinses, en op het einde van de film is de grote beloning dat Willis en Jovovich eens lekker mogen rampetampen in een soort van ijzeren long. The end. Uiteindelijk valt deze bonte mengeling van lelijke aliens, een verwijfde schurk, een redelijk abstract wapen tegen een vrij concrete dreiging, en hópen, hópen compleet foute kostuums nogal redelijk mee. D'r zitten een paar snedige grappen in de film, pyrotechnisch is er één en ander toch de moeite van het bekijken waard, en liefhebbers van stoere lone cowboys respectievelijke graatmagere heroin chic fotomodellen kunnen zich eindeloos vergapen aan Willis en Jovovich. Het is eraan te zien dat Besson zich bij het draaien van deze film rot heeft geamuseerd; de aanstekelijkheid straalt eraf.

BEELD EN GELUID
U bent wellicht vertrouwd met de flater die Dutch Filmworks initieel met deze disk had begaan. Eerst hadden ze namelijk een print de wereld ingestuurd die geschoten was op 1.85:1 in plaats van 2.35:1. Wat niet altijd een ramp hoeft te zijn, maar hier wel: onder meer tijdscodes verschenen en verdwenen in de zwarte balken, en in de film zelf waren onder meer nog microfoons bovenaan het beeld zichtbaar. Consternatie alom toen Dutch Filmworks als klap op de vuurpijl ook nog eens een persbericht de wereld instuurde waarbij ze bij hoog en bij laag beweerden dat dít de ultieme visie van Besson was, en dat er met de transfer niks mis was. Nog nooit zoveel zever in één persbericht gelezen: Besson is best een excentrieke regisseur, maar een microfoon laten hangen in beeld doet zelfs hij niet. Nee, dit was een niet afgedekte, open matte work in progress­-versie, zeg maar een kladwerkje. De storm van protest bleef toenemen en Dutch Filmworks deed gelukkig het juiste: namelijk zich excuseren voor de release, deze kostenloos terugnemen en vervangen door een correcte release (iets waar bepaalde andere maatschappijen iets van zouden kunnen leren - een goed verstaander heeft maar een half woord nodig).

Deze release is dus oké, en zelfs goed. De print is ditmaal wél in 2.35:1, zoals het hoort, heeft een mooi contrast, en laat de felle kleuren, waarbij vooral tinten geel een dominante rol spelen, goed tot hun recht komen. Misschien is de transfer wel iets té scherp, want het is iets te duidelijk dat de Mangalores, kerels in een rubberen pak zijn. Toch weten de stabiele, heldere kleuren, het mooie contrast (onder meer in de opera te zien) en de nagenoeg ruisvrije omgeving ons te overtuigen dat dit wel degelijk een goeie transfer is. Men heeft bij Dutch Filmworks ook de moeite gedaan om bij de reeds bestaande Dolby Digital 5.1-track ook nog een DTS-HD MA 5.1-track toe te voegen, die beslist meer details tot hun recht laat komen, zoals overvliegende ruimteschepen, de chaos van de New Yorkse ochtendspits en de heerlijk broeierige sfeer van de opera van Phloston. En natuurlijk, wanneer de Mangalores ten strijde trekken en hun zwaar materiaal bovenhalen, schokken alle zijspeakers tegelijk van de muur wanneer ze hun totale vuurkracht demonstreren. Een indrukwekkende demonstratie wordt gegeven door Zorg, die een wapen heeft ontworpen waarmee je maar één keer juist moet schieten, en vervolgens de kogels in alle richtingen afglijden totdat ze hetzelfde doelwit hebben geraakt. Aan de muziekscore van Eric Serra kan ik niet zo goed uit. Serra is de huiscomponist van Besson, en heeft al een paar mooie werkstukjes afgeleverd zoals Le Grand Bleu, maar in deze film zijn zijn rustgevende syntesizerklanken vermengd met een paar CD's die Gaultier gebruikt voor zijn modeshows; het resultaat is soms een kakofonie van stijlen waar niemand beter van wordt.

EXTRA'S
Het is zeer pijnlijk om vast te stellen dat zowat élke Blu-rayrelease van The Fifth Element in het buitenland veel en aanprijzenswaardige extra's kan voorleggen. Deze minimalistische aanpak is en blijft een zware flater.

 

CONCLUSIE
The Fifth Element is zeker één van de bizarste prenten uit het oeuvre van Besson, maar is filmhistorisch interessant omdat hij ermee aangeeft hoe ver je kan gaan in het maken van een kruisbestuiving tussen de Europese en Amerikaanse filmindustrie. Daarenboven is het een verhaal dat lekker wegkijkt en niet te veel intellectuele inspanning vraagt. De transfer is prima, maar als u graag het rijke bonusmateriaal bewondert dat in al die jaren bij elke nieuwe release is toegevoegd, zou ik u een buitenlandse release aanraden. Dutch FilmWorks heeft ons dat geintje overigens al eens geflikt met The Shawshank Redemption.