FILMS
Er gaat tegenwoordig geen kerst meer voorbij of er ligt een "langverwachte trilogie" in de winkelrekken. Vorig jaar was het Robert Zemeckis' Back To The Future-epos, dit jaar wordt archeoloog-avonturier Indiana Jones in digitale vorm gecomprimeerd. (Hey George, what about the original Star Wars-trilogy next year?) Dit geesteskind van producent George Lucas en regisseur Steven Spielberg is in de loop der jaren uitgegroeid tot een cultfenomeen, getuige de spin-offs (Young Indiana Jones Chronicles), de niet meer te tellen videospelletjes en vooral de invloed van deze film op het genre.



Maar ik moet deze bespreking beginnen met een bekentenis, tevens de reden waarom ik zo graag deze disks wilde recenseren: het kan voor mensen die mij kennen een schok zijn, maar ik had de films nog nooit gezien. De reputatie was me natuurlijk overbekend, alsook de vele verwijzingen in andere films. Hoe dat komt? Wel, ik weet het niet; zeker niet dat het genre me niet aantrekt. Ik zal gewoon altijd op het verkeerde ogenblik op de verkeerde plaats geweest zijn. Daarom zal ik trachten om u iets te bieden wat andere dvd-reviewsites waarschijnlijk niet kunnen: een onbevangen en niet op voorhand door jeugherinneringen ingekleurde kijk op de drie films. Enjoy!



Raiders Of The Lost Ark
1936. De Engelse inlichtingendienst vraagt aan archeoloog doctor Indiana Jones (Harrison Ford) om te helpen bij de speurtocht naar de Ark des Verbonds, een schrijn waarin de restanten van de stenen tafelen bewaard worden. Naar verluidt bevindt ze zich ergens in Egypte in een verloren stad en, wat verontrustend is, ook de nazi's doen op die plaats opgravingen. En dan gaat het niet alleen om Hitlers fascinatie voor het occulte te bevredigen, nee, de Ark des Verbonds kan volgens de geschriften tevens als een onoverwinnelijk wapen worden gebruikt. Om de juiste locatie van de Ark te bepalen moet Indy echter zijn vroegere vriendin Marion (Karen Allen) opzoeken die in Nepal een café heeft - je moet het gat in de markt maar vinden! Marion heeft een kostbaar medaillon van haar vader geërfd dat noodzakelijk is om de toegang tot de grafkelder te vinden waar de Ark verborgen ligt. Jammer genoeg weten de nazi's dat blijkbaar ook én ze hebben de hulp ingeroepen van Indy's grote concurrent, de Franse archeoloog Bellocq.



Indiana Jones And The Temple Of Doom
1935. Na een hectische knokpartij waarbij Indiana Jones een zaak afhandelt met een niet al te betrouwbare handelspartner, slaat hij op de vlucht met de toevallig bij de zaak betrokken nachtclubzangeres Willie Scott (Kate Capshaw), maar ze hebben vliegtuigpech in India. Daar worden ze door de lokale bevolking opgevangen; het volk leeft in angst omdat de nieuwe maharadja van Pankot, een kindleider, blijkbaar de oude cultus van de Thugs in ere wil herstellen. De handlangers van de Maharadja hebben een kostbare steen uit het dorp gestolen en ze vragen aan Indy of hij die wil terugbrengen. Indy wordt redelijk gastvrij ontvangen in het paleis, maar ontdekt dat onder het paleis een gigantische mijn ligt waar de aanhangers van de god Kali in alle kalmte hun mensenoffers brengen. En zal Indy dat laten gebeuren, denk je?



Indiana Jones And The Last Crusade
In dit derde en voorlopig laatste deel moet anno 1938 dr. Indiana Jones zijn oh zo saaie lessen op de universiteit nogmaals onderbreken om op zoek te gaan naar zijn vader dr. Henry Jones (Sean Connery). Jones senior is expert op het gebied van de middeleeuwen en in het bijzonder de kruisvaarten. Na tweeduizend jaar is hij op het spoor gekomen van de Heilige Graal, de kelk waaruit Christus zou hebben gedronken tijdens het Laatste Avondmaal. Wie van de kelk drinkt, zou onsterfelijk worden en dat maakt de Heilige Graal tot een zeer begerenswaardig object voor de nazi's. Henry Jones wordt in Oostenrijk door hen gevangen gehouden, maar is er nog net in geslaagd zijn cruciale aantekeningenboekje naar zijn zoon te sturen. Na een spectaculaire reddingsactie, waarbij Jones seniors assistente dr. Elsa Schneider (Alison Doody), een spionne van de nazi's blijkt te zijn, zetten ze koers naar Alexandretta in de hoop de Graal als eersten te vinden.



Indiana Jones. De legendarische samenwerking tussen producent/scenarist George Lucas en regisseur Steven Spielberg draagt waarschijnlijk nog meer bij tot de mythe dan de films zelf. Na de Back To The Future-trilogie zal deze gebundelde boxset waarschijnlijk hét eindejaarsartikel worden, dus wordt het hoog tijd om deze overigens zeer mooi vormgegeven box aan een nader onderzoek te onderwerpen. Net zoals bij de originele Star Wars-films heeft de trilogie in de loop der tijd zijn schare onvoorwaardelijke aanhangers gekweekt en alhoewel dit erg mooie, jongensachtige avonturenfilms zijn, waarvan Spielberg in die tijd zijn handelsmerk trachtte te maken, zijn er wel een paar inhoudelijke schoonheidsfoutjes te melden. Het scenario dondert als een trein en dat maakt net dat er af en toe enkele kanjers van plotholes opduiken en meer dan eens wordt Indy uit een benarde situatie gered door een deus ex machina die wat té toevallig is om mee weg te komen. Politieke correctheid is in deze films ver zoek, want of het nu de Egyptenaren (Raiders), de Indiërs (Temple) of de Italianen (Crusade) zijn, alle niet-Amerikaanse etnieën worden in de films afgeschilderd als een bende idioten.



Spielberg heeft zich bovendien grondig vertild aan Indiana Jones And The Temple Of Doom, want terwijl iedereen op een vervolg op de avontuurlijke thrill ride Raiders Of The Lost Ark zat te wachten, kregen de fans een spektakel vol afgerukte ledematen, kindermishandeling, foltering en soep met oogjes in. Het donkere sfeertje van Temple Of Doom is gelukkig in het derde deel, The Last Crusade - wat ons betreft het beste van de drie delen - weer ingeruild voor een blits avontuur dat nog net boven het origineel uitsteekt door de fijne chemie tussen Harrison Ford en Sean Connery en die van The Last Crusade eerder een borrelende en originele buddy movie maakt. Het derde deel sluit overigens ook beter aan bij het eerste deel omdat we nevenfiguren als Sallah (John Rhys-Davies) en de potsierlijke Marcus Brody (Denholm Elliott) ontmoeten. Eén groot fiasco in de films zijn zowat alle vrouwenrollen in het leven van doctor Jones: zowel Karen Allen als Kate Capshaw en Alison Doody zijn karikaturen in de slechte zin van het woord. En wat dat betreft spant Kate Capshaw de kroon; Temple Of Doom vertoont nog zo'n paar Lucasiaanse Spielbergereien, zoals het obligate wijsneuzerige ettertje Short Round (Ke Huy Quan), die de film meer schade dan goed doet.



Maar de kwaliteiten van de film overstijgen ruim de gebreken. De voor die tijd geavanceerde speciale effecten zien er na twintig jaar nog helemaal niet gedateerd uit, de films bevatten de nodige porties hak-, schiet- en snijwerk, een paar leuke achtervolgingen en een flinke dosis humor en zelfrelativering, alhoewel ook op dat gebied Temple Of Doom weer een maat te kort schiet. Ronduit hilarisch is zo bijvoorbeeld in de derde film de scène waarin Indiana Jones in Berlijn per vergissing en na een samenloop van ongelukkige omstandigheiden het boek met de coördinaten van de felbegeerde Heilige Graal laat signeren door een nietsvermoedende Adolf Hitler. Pas na de twee sequels werd de eerste film, die oorspronkelijk Raiders Of The Lost Ark heette, herdoopt tot Indiana Jones And The Raiders Of The Lost Ark, net zo'n beetje als Star Wars plots Star Wars: A New Hope heette. Deze verandering van titel is gelukkig alleen op het bijgeleverde artwork aangebracht en niet op de begintitels van de film zelf. In het Verenigd Koninkrijk zitten ze wat Temple Of Doom betreft nog maar eens met een gecensureerde versie opgescheept, maar van dat soort betweterigheid blijven wij ditmaal gelukkig gespaard. Al bij al zijn de films niet dé ultieme avonturenfilms - alhoewel niet iedereen het op dit punt met mij eens zal zijn - daarvoor zijn de scenario's iets te weinig coherent, maar ze mogen er zeker zijn!

BEELD EN GELUID
Voor de digitale transfer zijn voor deze films kosten noch moeite gespaard, want een film met George Lucas op de aftiteling is het aan zijn status verplicht om een THX-logo te dragen? En of het gelukt is? Wel, laten we zeggen dat alle digitale technologie ten dienste is gesteld van het verbeteren van beeld- en geluidskwaliteit en niet van het veranderen van het verhaal. Lees: Indy schiet in de eerste film nog altijd zelf eerst op de zwaardvechter! De beeldband is zowat frame per frame van alle ruis en beschadigingen ontdaan en alhoewel er misschien eens ééntje door de mazen van het net is geglipt - alhoewel we denken van niet - demonstreert deze dvd-box hoe men er redelijk oude films met de huidige state of the art uit kan laten zien alsof ze vorig jaar geschoten zijn. Men is daarbij erg meticuleus te werk gegaan: er is bijna geen grain te zien, aliasing is echt zeer minimaal, zelfs op plekken waar je die toch zou verwachten en de kleuren zijn zeer superieur en natuurlijk in hun oorspronkelijke glorie gerestaureerd. Er is een zeer goed contrast en de scherpte is optimaal. Paramount nam de zéér verstandige beslissing om alle extra's op een supplementaire disk te zetten waardoor voor het beeld enorm veel extra ruimte is vrijgemaakt. Het geluid is uiteraard in Dolby Digital 5.1 weergegeven en men haalde zowat alle denkbare trucs uit de kast om de surroundmogelijkheden optimaal te benutten: overscherende vliegtuigen, ontploffingen allerhande en diepe drums in de grotten van de Thugs die toch nergens de dialogen beperken of de score van John Williams oneer aandoen. We trekken een halve puntje af voor het geluid omdat diezelfde muziekscore toch af en toe wat te lijden heeft onder de PAL-speedup. Maar dan zijn we echt wel aan het vitten.



EXTRA'S
Een audiocommentaartrack is op de drie eerste disks niet te vinden, omdat dat niet Steven Spielbergs ding is. Zoals aangegeven zijn alle extra's naar een vierde bonusdisk verhuisd die een hele resem retrospectieve documentaires bevat over de drie films met o.m. interviews met Lucas en Spielberg, uiteraard met Harrison Ford, Sean Connery en met een deel van de supporting cast en de crew. Zelfs de inmiddels overleden River Phoenix, die in de derde film Indiana Jones junior op jonge leeftijd speelt, zie je nog in een interviewfragment. Hoofdmoot zijn drie langere documentaires, één voor elke film, van respectievelijk 51, 41 en 35 minuten.

Nadeel is dat deze documentaires niet onderverdeeld zijn in hoofdstukken, wat het bekijken ervan soms moeilijk maakt. Nederlandse ondertiteling is gelukkig wél altijd voorzien. In Raiders Of The Lost Ark zien we hoe het concept van archeoloog-avonturier Indiana Jones uiteindelijk is geëvolueerd tot hoe wij hem kennen en de documentaire bevat o.m. screentests van Tom Selleck (slik!) voor de hoofdrol, maar ook bijdragen over decors en kostuums, over het reusachtige rotsblok dat in het begin Indy dreigt te verpletteren en natuurlijk over de spectaculaire eindscène. The Temple Of Doom leert ons dat de film eigenlijk ontstaan is als samenraapsel van ongebruikte ideeën uit de eerste film, maar de documentaire focust ook op stunts zoals de achtervolging in de mijnwagentjes, tot nog toe dé scène die iedereen is bijgebleven uit de trilogie. The Last Crusade gaat o.m. over de scènes met de jongere Indiana Jones en over de locaties in Duitsland en Venetië. De beeldkwaliteit van de videofragmenten is uiteraard wisselend, want niemand heeft er twintig jaar geleden aan gedacht dat het behind the scenes-materiaal ooit nog eens publiek zou worden gemaakt.


Dan zijn er vier kortere featurettes: The Stunts Of Indiana Jones (11 min.) bevat enkele van de stuntscènes uit de drie films, The Sound Of Indiana Jones (13 min.) gaat over hoe men onder meer de geluidseffecten heeft gecreëerd voor de rollende steen uit de eerste film, de achtervolging in de mijnkarretjes en natuurlijk het veelvuldige klappen van Indiana's zweep. In The Music Of Indiana Jones (12 min.) krijgt componist John Williams, de componist van het zo typische kenwijsje, een forum en hij geeft toelichting bij enkele van de andere weerkerende thema's. Ten slotte in The Light And Magic Of Indiana Jones (12 min.) worden de digitale effecten in de drie films nader toegelicht. Maar deze laatste featurette had een stuk langer mogen zijn. Boeiend was ze alleszins wel, ja.

In de promotiesectie krijgen we zes trailers te zien, drie voor Raiders Of The Lost Ark, één voor The Temple Of Doom en twee voor The Last Crusade. Een zevende trailer gaat over het spelletje The Emperor's Tomb. Voorts wordt ons beloofd dat we via de disks toegang kunnen krijgen tot een exclusieve weblink en zijn er nog een tiental pagina's met dvd-credits.



CONCLUSIE
Ondanks hun ouderdom zijn de Indiana Jones-films nog steeds een benchmark voor het actie- & avonturengenre. Technieken om deze films digitaal nog beter op te poetsen, moeten nog worden uitgevonden. Het documentairemateriaal is een goede mix van oude archiefbeelden en retrospectieve inzichten op de films. En dit alles wordt dan nog eens in een zeer mooie box afgeleverd die qua verhouding prijs/kwaliteit zeer goed scoort.