SERIE
Het boek waarop de serie John Adams gebaseerd is, legde de lat voor de tv-makers bijzonder hoog. David McColloughs uitgebreid gedocumenteerde verslag over het leven van het personage uit de titel - de tweede president van de Verenigde Staten - won immers een Pulitzer Prize en kon alom op lof rekenen van literaire journalisten. Dit betekende in ieder geval dat producenten HBO en Playtone (het productiebedrijf van Tom Hanks) een solide basis hadden voor een minireeks, maar ook dat de kans om het oude gezegde 'het boek was beter' recht aan te doen enorm groot was. Wat blijkt echter na het bekijken van zeven beklijvende afleveringen van John Adams? De serie evenaart het boek in historische rijkdom, empathie en karakter maar doet er nog een schepje bovenop door het Amerika van de late achttiende en vroege negentiende eeuw visueel verbluffend tot leven te brengen. En hoewel niet iedere episode de kijker in gelijke mate kan boeien, is dit een serie die nog lang in het geheugen van de kijkers gegrift zal staan.

De reeks begint circa 1770, wanneer advocaat John Adams in thuisstad Boston als enige bereid wordt gevonden om een Engelse bevelhebber voor het gerecht te verdedigen nadat die een venijnige betoging met geweerschoten had laten beëindigen. Adams krijgt de Brit tot ieders verbazing vrij en kweekt respect bij zowel Britten als Amerikanen wegens zijn passionele, doch objectieve verdediging. Zijn neef vraagt hem zelfs de staat Massachusetts te vertegenwoordigen in het Continentale Congres, dat de positie van de 13 Amerikaanse staten tegenover kolonisator Groot-Brittanië afweegt. O.a. door Adams vurige pleidooi voor onafhankelijkheid - hierbij geruggensteund door andere grote staatslieden als Thomas Jefferson, Benjamin Franklin en George Washington - tekenen de staten op 4 juli 1776 de beroemdste onafhankelijkheidsverklaring ooit. Voor John Adams was dat echter niet het eindpunt, maar het beginpunt van een lange carrière, waarbij hij een cruciale rol speelt in de vroege ontvoogding van de Verenigde Staten, maar geregeld in het vaarwater van zijn prominentere tijdsgenoten terechtkomt.

De politieke én persoonlijke intriges die daaruit volgen, zijn een van de voornaamste redenen waarom John Adams zo verbluffend de geschiedenis tot leven wekt en de kijker in totaal ruim acht uur op het puntje van zijn stoel vastspijkert. Vooral omdat we die geschiedenis enkel zien door de ogen van één - minder bekende maar daarom niet minder belangrijke - speler, overtuigt de reeks meer dan andere films en series over het ontstaan van de Verenigde Staten van Amerika. Dat laat immers toe om ook het privéleven van Adams onder de loep te nemen, en dan vooral zijn relatie met echtgenote Abigail, wier goede raad - soms mondeling, vaker in de ondertussen beroemd geworden briefwisseling - van cruciaal belang was voor de ontwikkeling van Adams'  vooruitstrevende standpunten. Die combinatie van een klassiek liefdesverhaal met een fascinerende historie maakt John Adams uniek op het kleine scherm en droeg er ongetwijfeld toe bij dat de reeks in september 2008 het recordaantal van 13 Emmy Awards in de wacht wist te slepen.

Als de protagonist is Paul Giamatti ideaal gecast: John Adams is namelijk een man die mede door zijn koppigheid niet voorbestemd is om de allerhoogste politieke ambten te bekleden, maar die door de omstandigheden gedwongen is zijn politieke ambities op te schroeven. Geholpen door een verbluffende make-up, ben je als kijker getuige van zijn wonderbaarlijke carrière, van zijn dertigste tot zijn overlijden op 91-jarige leeftijd. Even indrukwekkend is de performance van Laura Linney als Abigail. Wat een typische ondersteunende echtgenoterol had kunnen zijn, verheft zij tot veel meer dan dat. Haar Abigail is in woorden en daden meer een vrouw van de twintigste dan van de achttiende eeuw. Dit acteursduo is present in elk van de zeven afleveringen, maar iets periodieker verspreid, zit er nog heel wat meer talent. Tom Wilkinson is komisch en vulgair zonder zijn staatsmanschap te verliezen als een onvergetelijke Benjamin Franklin. David Morse acteert iets te houterig onder de zware make-up om een George Washington van vlees en bloed neer te zetten, maar Stephen Dillane excelleert dan weer als Thomas Jefferson, het personage dat wellicht de grootste karakterevolutie van allemaal doormaakt in de reeks.

Ook achter de camera zet nagenoeg iedereen zijn beste beentje voor. De scenario's van Kirk Ellis dompelen je onder in feiten en dialoog - de veldslagen van de Amerikaanse revolutie zijn bijvoorbeeld niet op het scherm te zien omdat Adams er nu eenmaal niet bij aanwezig was - zonder te verzanden in saaie theaterteksten. Het production design bezorgt tranen in de ogen, of het nu gaat om een digitaal gecreëerde en perfect in de liveaction geïntegreerde scheepswerf of om reële sets, zoals het in opbouw zijnde Witte Huis. De meeslepende muziek refereert naar John Williams in zijn beste dagen, mede dankzij een aanstekelijke, oppeppende begintune. De enige die wat uit de toon valt, is regisseur Tom Hooper. Hij kiest al te vaak voor ongewone camerahoeken en -standpunten die eerder artistieke waarde willen hebben dan dat ze het verhaal zo goed mogelijk visueel willen uitbeelden.

Is John Adams van begin tot einde even verbluffend? Nee, dat kan je helaas niet zeggen. Vooral in afleveringen waarin enkel het hoofdpersonage zijn opwachting maakt en de andere belangrijke spelers van de Amerikaanse revolutie slechts bijrollen hebben of helemaal niet optreden, verslapt de aandacht al eens. Daar staat gelukkig tegenover dat de episodes die wél doel treffen, tot het beste behoren van wat ooit op televisie vertoond is. 'Primus zonder pares' is ongetwijfeld de tweede (en langste) aflevering: Independence. Deze episode maakt de gebeurtenissen voorafgaand aan de onafhankelijkheidsverklaring zo beklijvend dat je het gevoel krijgt dat je er zelf bij was. Het samengaan van politieke intriges, leefomstandigheden en persoonlijke dilemma's leverde zelden beter drama op.

AFLEVERINGEN
1. Join Or Die
Na het 'Bloedbad van Boston' in 1770 accepteert John Adams de taak om de Britse officieren te verdedigen die het vuur openden op burgers. Hij wint de zaak en krijgt van het Engelse hof hiervoor een stevige promotie aangeboden. Adams weigert die echter en vertrekt integendeel naar Philadelphia, om daar te zetelen in het eerste Continentale Congres.

2. Independence
Tegenstrijdige meningen dreigen het Continentale Congres irrelevant te maken. John Adams bepleit er een radicale oplossing: het uitroepen van de onafhankelijkheid. Het zal echter niet eenvoudig zijn alle 13 staten uniform achter dit voorstel te scharen.

3. Don't Tread On Me
John Adams maakt de oversteek naar Frankrijk om steun van de Franse koning Lodewijk XVI te vragen voor de strijd tegen de Britten. Op vraag van Benjamin Franklin, die Adams' gebrek aan diplomatie hekelt, moet Adams echter Frankrijk verlaten. Hij zoekt dan maar oorlogsgeld in Nederland, maar wordt daar zwaar ziek.

4. Reunion
Na de Britse overgave in Yorktown is John Adams een tijdje ambassadeur in Frankrijk, alvorens benoemd te worden als speciale gezant aan het hof van de Britse koning George III. Gekweld door heimwee keert Adams echter al snel terug naar Amerika, waar hij verkozen wordt tot vice-president onder George Washington.

5. Unite Or Die
John Adams' vice-presidentschap loopt niet over rozen, aangezien hij continu uit de intieme kring van beslissers rond Washington wordt gehouden. Bovendien is hij onpopulair bij het Amerikaanse volk wegens de ratificatie van een betwist verdrag met Groot-Brittannië. Toch wordt hij in 1896, met slechts drie stemmen voorsprong op rivaal Jefferson, de tweede Amerikaanse president.

6. Unnecessary War
Tijdens zijn presidentschap moet Adams alle moeite doen om niet in het Europese conflict van Napoleon meete worden gesleept. Op het thuisfront gooit hij zijn alcoholische zoon Charles op straat. Adams kan zijn presidentschap niet verlengen en wordt opgevolgd door Jefferson.

7. Peacefield
Pensioen bevalt John Adams niet: hij waagt zich aan zijn memoires, maar raakt ook dat snel beu. Wanneer niet lang na elkaar zijn dochter en vrouw sterven, berust hij echter in zijn lot als teruggetrokken, oude landbouwer. Hij maakt bovendien nog mee dat zijn zoon, John Quincy Adams, het Witte Huis mag betreden. John Adams sterft op 4 juli 1826, op dezelfde dag als Thomas Jefferson, exact 50 jaar na de ondertekening van de onafhankelijkheidsverklaring.

BEELD EN GELUID
Zowel beeld als geluid scoren hoge punten op deze dvd. Grain is weliswaar in enkele scènes aanwezig en ook werd occasioneel edge enhancement toegepast, maar voor het overige kan je de transfer weinig aanwrijven. Het kleurenpalet oogt gedesatureerd maar mooi, de scherpte is dik in orde en het contrast is alleen iets minder in een handvol donkere scènes. De Dolby Digital 5.1-soundtrack is niet de meest dynamische die ik ooit hoorde, maar bevat heldere dialogen en haalt nu en dan toch eens uit, vooral wanneer de muziek aanzwelt.

EXTRA'S
Iedere aflevering van de serie bevat een optionele triviatrack: onder de noemer Facts are Stubborn Things kom je zo heel veel te weten over zeden en moraal van de eerste vijftig jaar van het onafhankelijke Amerika, terwijl ook John Adams' leven nog uitgebreider belicht wordt. Daarnaast bevat de derde schijf een featurette over de auteur van het boek John Adams: Painting with Words (30 min.) en het niet zo inzichtelijk als gehoopte Making John Adams (25 min.).

CONCLUSIE
John Adams is meer dan geschiedenis die tot leven komt: ook de personages die de geschiedenis vorm gaven, worden namelijk geloofwaardig tot leven gewekt en dat is zeldzaam. De kwaliteit op alle fronten - behalve de regie - is bovendien opmerkelijk. Beeld en geluid halen bovendien een hoog niveau op deze dvd. De bonussectie is niet conventioneel maar toch inzichtelijk.