De Hermitage is het hart en de ziel van de Russische natie. Cultuur en geschiedenis komen er samen zoals dat nergens in wereld het geval is. Ooit was het de thuishaven van de Russische tsaren die vanaf Catharina de Grote (1729-1796) op grote schaal Europese kunst verzamelden die ze in de Hermitage onderbrachten. Catharina kocht in 20 jaar tijd meer dan 4000 schilderijen waaronder doeken van Rembrandt, Rubens, Jan Steen, Frans Hals en de Italiaanse en Spaanse meesters. Haar porseleinverzameling is de grootste in de wereld en vandaag bezit de Hermitage ruim 2.5 miljoen kunstwerken. Voor regisseur Sukorov lag het voor de hand dat een film over de Russische geschiedenis ook een film over de Hermitage zou zijn. Dat is teven het zwakke punt van de productie voor niet-Russen: heel veel scènes zijn voor buitenstaanders nauwelijks herkenbaar. Uiteraard herkent iedereen Catharina de Grote en de laatste Russische tsaar met z’n gezin aan de ontbijttafel op de ochtend dat de revolutie over het land spoelt, maar dat een scène met een onverzorgde man in een zijkamertje van de Hermitage symbool staat voor de ontberingen van de Russische bevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog, dat is al een heel stuk moeilijker en jammer genoeg zijn er heel veel van dergelijke scènes in Russian Ark die op voorhand uitleg behoeven.

Het gevolg is dat de hele film het karakter krijgt van een weelderige en zwierige documentaire zonder bruikbaar scenario. Als kijker loop je achter de tetterende markies aan, luister je naar de nonsens die hij meestentijds uitkraamt, kijk je naar de prachtige doeken van Goya, El Greco, Rubens en de Vlaamse meesters, wandel je door unieke kamers die in hun oude luister zijn hersteld, langs beeldhouwwerken van Italiaanse meesters en kan je bijna het tafelservies van Catharina de Grote aanraken terwijl je samen met de camera in de grote balzaal langs de dansende paartjes zeilt in hun wufte outfit naar West-Europees mode. De Russische elite van de 19de en de 20ste eeuw was rijk en gecultiveerd, maar ze teerde op geïmporteerde ideeën, voornamelijk uit Parijs, maar ook uit Berlijn en Londen. De Hermitage is een schatkamer van West-Europese kunstwerken. Russische artiesten tref je er maar met mondjesmaat aan en zelfs de kleinste versieringen op de muren van de spiegelzaal zijn gekopieerd uit het werk van Rafaël. De markies maakt een opmerking over de tsaren die hun volk liever dom hielden, want dan was het ongevaarlijk en meegaand, wat op protest stoot van z’n onzichtbare compagnon, maar alles in de Hermitage bewijst dat hij het bij het rechte eind heeft. Het protest is eerder bescheiden.

Het belang van Russian Ark ligt veel meer op het terrein van de technische realisatie van het project en wat dat betreft is er sprake van een indrukwekkende onderneming die uniek is in z’n genre. Alexander Sukorov heeft Russian Ark nl. in één lange take opgenomen, zonder onderbreking, zonder hapering en zonder montage. Een traject van bijna 2 km werd in een tijdspanne van 96 minuten afgelegd binnen de muren van de Hermitage terwijl meer dan duizend figuranten tegelijk klaarstonden om hun nummertje op te voeren, honderden mannen en vrouwen bezig waren decors op te bouwen of weer af te breken, anderen licht opstelden of weghaalden en de cameraman zich met de 35 kilo zware en speciaal voor dit project gebouwde steadycam behoedzaam een weg baande, een traject dat hij thuis in Berlijn weken- en maandenlang had ingestudeerd aan de hand van amateuropnamen van Sukorovs stappenplan door de Hermitage. Het gigantische project moest overigens z’n beslag krijgen binnen een periode van 36 uur, want dat was de tijd die de Hermitage-directie bereid was om ter beschikking te stellen van Sukorov en z’n ploeg. Dat betekende dat het opbouwen en afbreken van decorstukken – een werkje dat normaal weken en maanden duurt – in diezelfde periode z’n beslag behoorde te krijgen en waarvoor een nooit eerder gezien scenario werd uitgedokterd. Bovendien mocht er na de start van de opnamen niets meer misgaan - geen licht bron mocht uitvallen, acteurs en figuranten mochten geen fouten maken – of het project kon van vooraf aan hervat worden.

Aan het project ging vier jaar voorbereiding vooraf, maar niemand kon voorzien dat de accu’s van de steadycam het al na 10 minuten zouden begeven. Hetzelfde scenario deed zich voor na 20 minuten in de tweede take, en tijdens de derde viel het licht uit in één van de zalen van de Hermitage in een cruciale opname. Het hele project werd nog een vierde keer opgestart in het besef dat men onverbiddelijk op uitstel afstevende indien de techniek faalde of de acteurs zich niet aan het afgesproken scenario hielden. De Duitse cameraman Tillman Büttler vertelt in de Extra’s hoe hij in de 85ste minuut spierkramp kreeg in de rug en zich realiseerde dat hij het einde van de opname wellicht niet zou halen, maar de goden waren Sukorov en z’n ploeg gunstig gezind en die kregen na afloop een daverend applaus van de ruim 1200 medewerkers.