Louter toevallig komt het Süsskind een tijdje later ter oren dat de joden in Auschwitz omgebracht worden. Hij verwijt de leden van de Joodse Raad dat ze collaborateurs zijn, maar die winden er geen doekjes om: het is een kwestie van tijd, uiteindelijk gaat elke jood in Amsterdam eraan… Ze drukken Süsskind op het hart dat hij maar beter aan kan blijven om z’n gezin te redden en dat hij tegelijk door kan gaan met het laten verdwijnen van zoveel mogelijk joodse kinderen naar onderduikadressen, een activiteit waarmee hij een tijdje eerder voorzichtig is gestart, want zoals het joodse spreekwoord zegt: wie een mens redt, redt de wereld… Om dat doel te bereiken besluit Süsskind vriendschap te sluiten met Hauptsturmführer Ferdinand Aus der Fünten, een duivelspact, jawel, maar eentje dat het verschil zal maken voor meer dan 600 joodse kinderen en enkele honderden joodse mannen en vrouwen, ook al bezorgt het hém de naam een collaborateur te zijn…

Süsskind is gebaseerd op waargebeurde feiten die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in hartje Amsterdam afspeelden. Hoofdfiguur Walter Süsskind was net zoals Oscar Schindler van Duitse afkomst, maar in tegenstelling tot de Tsjechisch-Duitse industrieel had hij joods bloed en maakte hij dus nauwelijks kans om de naziterreur te overleven. Hij werd uiteindelijk met z’n gezin in oktober 1944 naar Auschwitz afgevoerd, waar z’n vrouw en dochter meteen werden vergast en verbrand. Süskind zelf werd in het kamp tewerkgesteld en overleed in februari 1945 tijdens de zgn. Dodenmars, toen de nazi’s de kampjoden richting westen dreven om alle sporen van hun misdadige bezigheid uit te wissen. In de Amsterdamse wijk De Plantage is de brug tussen de Hermitage en het stadhuis naar hem genoemd als eerbewijs omdat hij geheel op eigen risico honderden mensenlevens redde.

Maar Süsskind is ook een controversiële film, want regisseur Van den Berg laat zijn licht schijnen op de joodse collaboratie waardoor de plannen van de nazi’s perfect volgens schema werden uitgevoerd. De Joodse Raad, samengesteld uit joodse notabelen, kweet zich nl. met veel plichtsbesef van zijn taak om elke dag 400 joden te selecteren voor het transport naar Auschwitz. Het was een heikele kwestie, want als de aantallen niet gehaald werden, waren de leden van de Raad verantwoordelijk. Vandaar dat een efficiënte zakenman als Walter Süsskind hun goed uitkwam, en hij op zijn beurt deed er alles aan om de opdracht naar de letter uit te voeren, ook al moest hij daarvoor het joods orkest opofferen omdat hij het niet over z’n hart kon krijgen om de kinderen in de crèche op transport te sturen. Wist hij welk lot de joden in Auschwitz wachtte, probeerde hij vooral zichzelf en z’n gezin te redden en papte hij daarom met Hauptsturmführer Ferdinand Aus der Fünten aan, of deed hij wat hij deed voor de goede zaak? Feit blijft dat hij honderden mensen van de gaskamers redde en dat hij daarvoor grote risico’s nam. Misschien moeten we hem alleen daarop afrekenen?

Jeroen Spitzenberger (De Tweeling, 2002) kruipt in de huid van Walter Süsskind voor een geloofwaardige en overtuigende prestatie. In zijn handen wordt de Duitse zakenman een efficiënte en plichtsbewuste beheerder van de Nederlandse schouwburg, die de nazi’s op hun wenken bedient, maar die tegelijk systemen en modellen bedenkt om zoveel mogelijk kinderen uit hun handen te redden. Het karakter wordt door regisseur Van den Berg op een veelzijdige manier toegelicht, waardoor twijfel omtrent de beweegredenen van het hoofdpersonage steeds aanwezig blijft, beslist één van de sterkhouders van deze film. De Oostenrijkse acteur Karl Markovics (Der Fälscher, 2007) neemt Ferdinand Aus der Fünten voor z’n rekening, een fenomenale tour de force waarmee hij z’n grote talent opnieuw bewijst. Waarom hij zich door Süsskind laat pamperen is niet duidelijk, misschien gewoon omdat hij de goede wijn en de uitstekende sigaren die hem worden toegestopt op prijs stelt, al suggereert de regisseur een zeker heimwee en vooral een grote eenzaamheid waarop Süskind op gepaste wijze inspeelt ten einde meer speelruimte te krijgen. Aus der Fünten werd na de oorlog in Nederland tot levenslang veroordeeld en stond samen met drie andere nazi’s bekend als de Vier van Breda, omdat ze in de Noord-Brabantse stad hun straf uitzaten. In januari 1989 werd hij door de toenmalige minister van Justitie in vrijheid gesteld. Hij overleed een paar maanden later in Duitsland op 79-jarige leeftijd.