FRIED GREEN TOMATOES AT THE WHISTLE STOP CAFÉ (BLU-RAY)
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2015-01-14
FILM
Evelyn Couch (Kathy Bates) zit midden in de midlifecrisis. Haar man Ed (Gailard Sartain), een gezellige dikzak, leeft alleen nog voor zijn werk en voor de sportuitzendingen op de televisie, en zelf zwalpt ze van de éne dubieuze dollemina-zelfhulpgroep naar de andere, opdat ze de controle over haar leven opnieuw in eigen handen zou kunnen nemen. Maar hét absolute dieptepunt beleeft ze telkens als ze op zondag een oude tante van Ed gaat bezoeken die de onhebbelijke gewoonte heeft om met alles naar haar kop te smijten wat binnen handbereik ligt. In het bejaardentehuis resideert ook het statige oudje Ninny Threadgoode (Jessica Tandy). Zelf denkt Ninny dat ze daar maar tijdelijk zit om een vriendin, Mrs. Otis, in nood te helpen die recent is opgenomen, maar feitelijk moet ze er permanent wonen omdat haar huisje met de grond gelijk is gemaakt, alleen heeft nog niemand genoeg ruggengraat gehad om haar dat eerlijk te vertellen. Het klikt onmiddellijk tussen de twee vrouwen en bij elk bezoek aan het rusthuis vertelt Ninny aan Evelyn een stukje van het verhaal van twee vrouwen uit haar jeugd die ook hun lot in eigen handen hebben genomen. Evelyn bloeit hierdoor langzaam maar zeker op, herwint haar assertiviteit en geraakt van haar vraatzucht af.
En voor de filmmakers is het een goed alibi om een tweede verhaal hier doorheen te weven. Igdie Threadgoode (Mary Stuart Masterson) is altijd een wild kind geweest waar geen land mee te bezeilen viel. Nadat haar broer Buddy (Chris O'Donnell), met wie ze een hechte emotionele band heeft, vlak voor haar ogen door een trein vermorzeld wordt, keert ze helemaal in zichzelf. Om haar uit haar emotionele crisis te halen nodigt haar moeder Buddy's vriendin Ruth (Mary-Louise Parker) uit om de zomer met Idgie door te brengen. Er bloeit een hechte vriendschap open tussen de twee zodanig van karakter verschillende jonge vrouwen, de wildebras Igdie die met blote handen de honing uit een bijennest durft halen, en de timide Ruth. Het jaar daarop trouwt Ruth met Frank Bennett (Nick Searsy), en de vriendschapsbanden verslappen. Dan merkt Idgie bij een occasioneel bezoek dat Frank zijn vrouw als menselijke boksbal gebruikt om zijn frustraties op af te reageren. Bij de zoveelste aanval, waarbij Frank zijn zwangere vrouw van de trap schopt, haalt Idgie haar bij hem weg en zweert hem dat hij hem zal vermoorden als hij nog één vinger naar haar durft uit te steken.
Igdie en Ruth beginnen een café naast een stationnetje in Alabama, geholpen door de zwarte Big George (Stan Shaw) en zijn vrouw Sipsey (Cicely Tyson). Ruth krijgt een zoontje, dat ze om emotonele redenen ook Buddy noemt, en de twee vrouwen voeden het kind met veel liefde op. Al snel krijgen ze ze een harde kern van vaste klanten, waaronder Idgies jeugdvriend, de jonge sheriff Grady Kelgore (Gary Basarba) die hopeloos verliefd op haar is, maar Idgie, intussen een knappe, jonge vrouw die zich echter nog steeds bedient van het vocabularium van een dokwerker, wil zich niet binden. Wat in het Alabama van de jaren 30 echter nog meer een doorn in het oog van sommigen is, is dat Idgie en Ruth redelijk tolerant zijn tegenover de zwarte gemeenschap. Hun café wordt stelselmatig meer en meer het mikpunt van aanslagen van de Ku Klux Klan. En tot overmaat van ramp duikt Frank weer op, die eist dat zijn vrouw en zijn kind terug naar hem komen. Idgie weet hem vakkundig de deur uit te werken, maar op een avond, wanneer zij er niet is, staat Frank plots terug voor de deur in een Ku Klux Klan-outfit, en hij ontvoert zijn zoon. Van wat er dan gebeurt zijn er slechts enkele getuigen, waaronder George en Sipsey, de lokale dronkelap Smokey Lonesome (Tim Scott)... In elk geval is 's anderendaags elk spoor van Frank uitgewist, en al wie hem de avond ervoor heeft gezien, zwijgt als vermoord.
Al snel komt er een snuffelhond van de federale recherche de rust in het stadje verstoren, en Idgie, die geen alibi heeft voor het ogenblik van Franks verdwijning, is verdachte nummer één; immers, niemand is haar doodsbedreiging jegens Frank vergeten. Wegens de vooroordelen tegen zwarten is Big George verdachte nummer twee. Er is echter niet de minste materiele bewijslast tegen hen, totdat Franks wagen uit een sloot in de buurt wordt gevist. Grady raadt Idgie aan om de benen te nemen nu ze nog kan, maar ze weigert dit, omdat dan de beschuldigingen op Georges schouders zouden terechtkomen en ze hem niet wil zien hangen voor iets wat hij niet gedaan heeft. Het komt uiteindelijk tot een proces, maar een getuigenis uit wel zeer onverwachte hoek doet de balans in het voordeel van Idgie en George omslaan. Het mysterie omtrent de geheimzinnige laatste ogenblikken van Frank Bennett blijft als een schaduw over het dorp hangen en niemand durft erover spreken. Zelfs als Ruth enkele jaren later aan kanker sterft, komt de waarheid niet bovendrijven.
Tientallen jaren later geraakt Evelyn Couch meer en meer in de ban van het verhaal van Ninny Threadgoode. Ze is van plan om haar in huis te nemen, waarbij haar man het moet afleggen tegen haar pas herwonnen assertiviteit. Evelyn meent dat Ninny Threadgoode nog de enige is die weet wie ooit Frank Bennett heeft vermoord.
De onvergetelijke scène waarin Mary Stuart Masterson honing uit een bijenkorf haalt met blote handen is een beeld dat wellicht bij de meeste kijkers van deze onverwachte hit uit 1991 zal zijn bijgebleven. Masterson voert de stunt uit zónder stand-in, zonder visuele trucages en met échte bijen; je moet maar durven. Mary Stuart Masterson wordt nogal eens getypecast in atypisch harde vrouwenrollen waarin ze de belagers van haar vriendje een drumstick in hun reet moet proppen (Some Kind Of Wonderful), de lokale clerus moet desavoueren (Heaven Help Us), als prostituée te opdringerige klanten moet afknallen (Bad Girls) of als licht mentaal gehandicapte croque monsieurs moet produceren met behulp van een strijkijzer (Benny & Joon). De actrice heeft spijtig genoeg nooit de erkenning gekregen voor haar doorgedreven acteerwerk die ze verdiende; in deze Fried Green Tomatoes At The Whistle Stop Cafe zet ze misschien wel de sterkste vertolking van haar leven neer. Dat ze wat naar de achtergrond verschuift is uiteraard te wijten aan het feit dat ze tegenover twee Oscarwinnaressen wordt geplaatst, Kathy Bates en Jessica Tandy, alhoewel die "slechts" de rol van verteller en toehoorder op zich nemen. Jon Avnet heeft een zeer fijngevoelige prent gemaakt waarin het tijdsbeeld van het onder het juk van racisme gebukt gaande Alabama uit de jaren 30 tot 50 zeer goed uit de verf komt. Avnet laat, in tegenstelling tot auteur Fannie Flagg, de vraag open of Idgie en Ninny al dan niet één en dezelfde persoon zijn - in de scènes die zich in het verleden afspelen komt Ninny namelijk niet voor, terwijl ze toch als lid van de familie Threadgoode goed op de hoogte is van de afwikkeling van het moorddossier, waar slechts weinig overlevenden de waarheid over kunnen navertellen. Flagg hint in haar boek dat het duidelijk om twee verschillende personages gaat; de dichterlijke vrijheid die Avnet zich permitteert geeft de film echter nét nog het benodigde magisch-realistische trekje om dit sprookje een mooie afsluiter te geven.
Fried Green Tomatoes blijft echter grotendeels een film die zijn wortels heeft in de literatuur en wordt ten onrechte nogal eens over één kam geschoren met wat er allemaal te vinden is aan chicklit-lectuur. De wanhoopspogingen van Kathy Bates' personage die rond de periode van haar menopauze probeert zichzelf opnieuw uit te vinden zijn daar uiteraard niet vreemd aan. De scènes uit de jaren 30 zijn nochtans een stuk minder vrijblijvend: de crisis heeft in Amerika hard toegeslagen en Idgie is als enige rechtschapen genoeg om haar bezittingen te delen met de minderbedeelden, alhoewel ze zelf omzeggens geen nagel heeft om aan haar gat te krabben. Racisme zit in het DNA van de bevolking ingebakken en zelfs de sheriff steekt aanvankelijk geen poot uit als de Ku Klux Klan in vol ornaat door de straten paradeert, daarbij Idgie en Ruth viserend omdat ze het wagen om negers eten te geven uit een bord in plaats van uit de voor die tijd gebruikelijke varkenstrog. Als er dan later in de film ook nog het motief van kannibalisme sluipt kan het contrast tussen de twee tijdslijnen amper groter zijn.
Weliswaar polariseert Avnet zijn personages totdat hij tot een tweedeling komt tussen de inherent goeie en slechte karakters. Toch weet hij de twee verhalen mooi door elkaar te rijgen zonder dat het éne deel de stijl van het andere afbreekt. De twee delen hebben alvast gemeen dat de relaties die de hoofdpersonages met elkaar aangaan emotioneel alles behalve oppervlakkig zijn. Rond het feit dat de relatie tussen Idgie en Ruth duidelijk lesbische trekjes heeft fietst Avnet iets té vrijblijvend rond - in het begin van de jaren 90 was de houding van Hollywood aangaande homoseksualiteit nog een stuk meer rigide want Jonathan Demme had Philadelphia nog niet gedraaid, de film waarmee hij Hollywood op verplicht gewetensonderzoek stuurde. De film is redelijk aseksueel in verhouding tot het boek; enkel de scène waarin Idgie en Ruth elkaar bekogelen met eten krijgt een iets lichamelijkere teint mee, maar de manier waarop Avnet de scène in beeld brengt heeft eerder iets burlesks dan erotisch - een beetje jammer aangezien de relatie tussen de twee overduidelijk méér omhelst dan gewoon beste vrienden. De relatie tussen Ruth en Buddy is eerder hoofs en had zò uit Downton Abbey kunnen komen.
Maar Fried Green Tomatoes blijft ondanks die paar kleine foutjes grootse cinema, uitgevoerd met veel kundigheid, door drie generaties actrices die elkaar perfect aanvullen in dit cinematisch pareltje. Deze extended cut bevat nog nét een klein beetje vlottere overgangen tussen de diverse scènes.
BEELD EN GELUID
Na de schabouwelijke versie van VideoFilm Express, die onbekijkbaar én onbeluisterbaar is, blijkt er toch een redelijk mooie versie te bestaan in de Verenigde Staten, tot nader orde de enige die goede technische kwaliteit weet te combineren met de aanwezigheid van de extended cut. Naar verluidt is er ook een Spaanse versie op de markt die ook nagenoeg onbekijkbaar is. Ik heb de film nu voor het eerst kunnen bekijken in het correcte 1.85:1-beeldformaat en nu pas komen de mooie sfeershots van de natuurpracht van Alabama volledig tot wasdom. De kleuren zouden wat meer gesatureerd mogen geweest zijn en het contrast wat hoger. Details zoals gelaatstextuur gaan soms wat verloren. De DTS-HD MA 5.1-track volstaat ruimschoots voor deze grotendeels dialooggedreven film - qua surrounds moet u het stellen met af en toe een fluitende trein die voorbijrijdt - en de grote winnaar op gebied van geluid is de fijne soundtrack van Thomas Newman. De dialogen zijn goed verstaanbaar ondanks het scherpe zuiderse accent. Een Engels CC-spoor helpt u anders ook wel een eind verder.
EXTRA'S
Van alle beschikbare releases excelleert deze wel in de partij aangeboden bonusmateriaal. Jon Avnet levert om te beginnen een interessante commentaartrack waaruit blijkt dat hij het werk van Fannie Flagg wel degelijk goed heeft bestudeerd. De 4 verwijderde scènes (1:16) tonen ons onder meer Big Joe die als zwarte niet in de kliniek binnen mag en een fragment waarin Ruths volwassen geworden zoon afstudeert; aangezien dit tijdsvak compleet nergens anders in de film voorkomt heeft Avnet maar besloten het in zijn geheel te laten vallen. De reel met outtakes (2:44) heeft geen intrinsieke meerwaarde - Jessica Tandy noemt Kathy Bates per ongeluk een keer Kathy in plaats van Evelyn. Pronkstuk van deze uitgave is de uitstekende documentaire Moments of discovery: The making of Fried Green Tomatoes (1:05:42), een zeer gedetailleerd werkstuk waarin cast en crew zeer openhartig getuigen over het feit dat ze bij nagenoeg elke stap in het productieproces de arendsblik van de aanwezige Fannie Flagg moesten trotseren. Veel van de locaties uit het verhaal worden bovendien nog steeds in Georgia als toeristische trekpleister uitgebaat, en ook daar krijgen we in deze documentaire een proevertje van. De rest van de informatie op de disk is eerder statisch: Sipsey's recipes (2:20) bevat een snelle slideshow met 20 recepten uit het originele boek, Jon Avnet's director's notes (3:16) omvat het tonen van het script van drie scènes met daarop aantekeningen van de regisseur. Dan volgt er een zéér uitgebreide galerij met productiefoto's (19:51) die als slideshow gepresenteerd worden, en tot slot een postercampagne (1:52) met 15 marketingbeelden.
CONCLUSIE
Fried Green Tomatoes At The Whistle Stop Café is een prachtig, stijlvol drama in een traditie waar grote Amerikaanse vertellers zoals Mark Twain zich niet over zouden schamen. De kwaliteit is niet high-end maar alleszins beter dan het gedrocht dat VideoFilm Express ooit op ons losliet. Waar is de Visakaart?
