FILM
21 december 1989 zal voor eens en altijd de geschiedenis ingaan als de datum waarop het Roemeense volk foert zei tegen dictator Nicolai Ceaucescu, en hem publiekelijk begon uit te jouwen tijdens een gefingeerde pro-massademonstratie. Ceaucescu wist niet waar hij het had, en hij en zijn vrouw Elena werden vijf dagen later na een geïmproviseerd proces geëxecuteerd. Zo hoog zat het de Roemenen. Naar schatting één op vier Roemenen was in dienst van de gevreesde Securitate, en wie ook maar een kleine opmerking had over het regime, liep de kans verklikt te worden, in het beste geval zijn job te verliezen en in het slechtste weg te mogen rotten in één van de vele gevangenissen voor politieke tegenstanders. Maar er roert iets in het land. In Timisoara heeft de politie het vuur geopend op vreedzame betogers, en alhoewel het regime haar best doet om de geruchten de kop in te drukken, is de doos van Pandora open.




In deze film krijgen we een raamvertelling van de gebeurtenissen in de dag die daarvoor kwam, waarbij de verhaallijnen uiteindelijk samenkomen in die zin dat voor elke van de protagonisten het moment daar kwam waarop ze eindelijk de moed bij elkaar hadden geraapt om hun middelvinger uit te steken tegen het Genie van de Karpaten. Het eerste verhaal begint bij de filmopnamen voor de nieuwjaarsshow op tv, waarin volgens het protocol de loftrompet móet worden gestoken voor Ceaucescu. Alleen is er dit jaar een klein probleempje: de presentatrice die prominent in beeld is, Lili (Victoria Raileanu), heeft net de wijk genomen naar het westen, en de opnames zijn daardoor onbruikbaar. De producenten vinden er niets anders op dan een theateractrice die er wat op lijkt, Florina Miu (Nicoleta Hãncu), de gewraakte scène opnieuw te laten opnemen. Voor Florina kan het regime echter de pot op, en ze heeft de grootste moeite om te veinzen dat ze de lof zingt van de dictator. De regisseur, Ștefan Silvestru (Mihai Călin), trekt zich alvast de haren uit het hoofd.




De tweede verhaallijn betreft Margareta Dincă (Emilia Dobrin), moeder van de Securitate-agent Ionuț Dincă (Iulian Postelnicu). De woonblok waar ze in woont, staat op het punt afgebroken te worden, maar zij weigert mordicus te verkassen naar een ander appartement. Liever nog gaat ze samen met de hele bouw tenonder; de eerste avond in haar nieuw onderkomen neemt ze dan ook de benen, en ze verschanst zich in de oude woning, waar ze van plan is om zelfmoord te plegen door de gaskraan open te draaien. Maar zelfs dat loopt niet van een leien dakje, want uitgerekend op dat moment wordt de gas afgesloten...




Bij de verhuis van Margareta heeft arbeider, Gelu (Adrian Văncică), helpen de meubels naar buiten te dragen. Gelu heeft echter een veel groter probleem: zijn zoontje Marius (Luca Toma) heeft een brief naar de Kerstman geschreven, waarin hij voor zichzelf een locomotief vraagt, voor zijn mama een nieuwe handtas, en voor zijn vader dat diens liefste wens uitkomt, namelijk dat Nico (Ceaucescu) ter plekke doodvalt! Uiteraard zijn de gevolgen voor Gelu niet te overzien als deze brief in verkeerde handen terecht zou komen, en hij doet dan ook zijn uiterste best om de post te onderscheppen, of anders onleesbaar te maken. Wat nogmaals bewijst dat je op je woorden moet passen als de klein mannen meeluisteren. Kleine potjes, grote oren, nietwaar?

De zoon van Ștefan Silvestru, Laurentiu (Andrei Miercure), is zijn vaderland dan weer zat, en samen met zijn maat Vlad (Vlad Ionuț Popescu) is hij van plan naar het buitenland te vluchten. Hij bestelt een waterdicht pak, dat zogezegd voor speleologie moet dienen, en een hele doos tijgerbalsem, om warm te blijven, en samen zijn ze van zin de Donau over te zwemmen. Spijtig genoeg zijn ze verraden, en de tocht eindigt voor de twee in een cel, alwaar ze hardhandig gedwongen worden een verklaring in hun eigen nadeel te tekenen.




Deze film schetst de levens van gewone mensen in het Roemenië van 1989, die als één gemeenschappelijk gegeven hebben dat ze het regime van Ceaucescu spuugzat zijn. Voor wie niet zo oud is: de dictator stond bekend om zijn grenzeloze personencultus, zo'n beetje vergelijkbaar met Kim Jong-Un, Poetin en Trump, en alle dissidente stemmen werden hardhandig onderdrukt, in een regime dat zelfs naar communistische maatstaven geboekt stond als enorm repressief. Regisseur Bogdan Muresanu maakt er nochtans een lichtvoetig spektakel van, dat ondanks de 133 minuten speelduur niet gaat vervelen, waarbij de scènes van de vier voornaamste verhaallijnen elkaar afwisselen, en er gaandeweg meer en meer verbanden worden gelegd tussen de protagonisten. Met als apotheose de Bolero van Ravel spint de film zich uit tot het moment waarop Ceaucescu van het podium wordt gehoond, gevolgd door de aftiteling met beelden van de werkelijke revolutie die op de bewuste datum plaatsvond.

BEELD EN GELUID
Imagine Films brengt deze prent spijtig genoeg niet uit op Blu-ray, wat waarschijnlijk niet kostendekkend zou zijn omdat het eerder een film voor een nichepubliek is. De beeldvoering is zeer sober; alle vrolijkheid is uit het kleurpalet gehaald, behalve dan wanneer er (gedwongen) moet betoogd worden om de Grote Leider hulde te brengen, dan kan het niet op. De geluidstrack is in het Roemeens uitgevoerd, en de Dolby Digital 5.1-track maakt daarbij wel wat gebruik van surrounds, zoals in het theater waar Florina werkt, of in een scène waarbij twee auto's frontaal op elkaar rijden. Of de dialoog accuraat is, kan ik u met de beste wil van de wereld niet vertellen, maar de ondertitels lezen vlot.




EXTRA'S
Er is enkel een trailer (1:54) aanwezig.

CONCLUSIE
Wie denkt dat het met de communisten van tegenwoordig best nog meevalt, moet maar eens naar deze film kijken. Films als deze zijn belangrijk om het spook van totalitaire regimes levendig in het geheugen te houden, en Bogdan Muresanu bewijst dat dat op een amusante manier kan.