FILM
Peter Parker (Tobey Maguire) is de pispaal van de school, door zijn nerdachtig voorkomen en schichtig gedrag niet helemaal ongerechtvaardigd. De enige die voor hem opkomt is zijn vriend Harry Osborn (James Franco). Peters ouders zijn al jaren dood, en hij woont bij zijn oom Ben (Cliff Robertson) en zijn tante May (Rosemary Harris). Ook is Peter al jaren verliefd op zijn buurmeisje, Mary Jane Watson (Kirsten Dunst), maar hij heeft haar dat nooit durven bekennen. Tijdens een schooluitstap naar Columbia University wordt hij gebeten door een genetisch gemanipuleerde spin. Op een mum van tijd ondergaat hij verschillende transformaties: hij heeft niet langer zijn overigens belachelijke bril nodig, kweekt een borstkas om u tegen te zeggen, en krijgt verschillende genetische eigenschappen van een spin over, zoals tegen verticale muren opklimmen, bliksemsnel kunnen reageren, gevaar aanvoelen en een spinrag uit zijn polsen schieten. Zijn eerste reactie is om zijn nieuwe gaven uit te buiten in het catchcircuit, waar hij moeiteloos de vloer aanveegt met een testosteron spuitende moordmachine die naar de poëtische naam Bone Saw (Randy Savage) luistert. Peter hoopt met het prijzengeld een auto te kunnen kopen om Mary Jane mee te kunnen imponeren, maar hij wordt door de organisator in het zak gezet. Door niet in te grijpen wanneer deze even later overvallen wordt, heeft hij onrechtstreeks schuld aan het overlijden van zijn oom Ben. Zijn laatste boodschap is hem echter bijgebleven: een grote kracht brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee.




En die verantwoordelijkheid zal hij nodig hebben, want een gevaarlijke dreiging werpt zijn schaduw boven New York. Norman Osborn (Willem Dafoe), de vader van zijn vriend Harry, is wetenschapper in dienst van defensie. Zijn bedrijf, Oscorp, werkt aan een nieuw genetisch wapen om het potentieel van de menselijke vermogens te vermenigvuldigen. Omdat de militairen dreigen om de contracten voor Oscorp naar de concurrentie door te sluizen, heeft Norman geen andere keuze dan zijn uitvinding op zichzelf te testen. Het experiment draait wat anders uit dan verwacht, en Norman ondergaat een ware Jekyll en Hyde-transformatie. Het alter ego in zijn gespleten persoonlijkheid is de Green Goblin, een monster dat terreur en paniek zaait in New York, en tegelijkertijd iedereen om zeep helpt die Oscorp ook maar één duimbreed in de weg legt. Peter probeert intussen zijn studies te bekostigen door foto's van Spiderman te verkopen aan de krant Daily Bugle. De hoofdredacteur, J. Jonah Jameson (J.K. Simmons) heeft het niet zo op de gemaskerde held begrepen, en scheert hem over één kam met de terreur van de Green Goblin. Desondanks probeert Peter als Spiderman zijn gaven aan te wenden om de misdaad te bestrijden, en in die hoedanigheid kruist zijn pad dat van de Green Goblin. Alhoewel Norman Osborn Peter altijd heeft gesteund als enige ware vriend van zijn zoon Harry, wordt de strijd tussen de Green Goblin en Spiderman verhevigd omdat Spiderman een bondgenootschap met de Goblin afwijst, en deze op zijn beurt beseft dat Spiderman de enige is die hem van de macht kan houden. De zaken worden er niet beter op wanneer vader Osborn de keuze van Mary Jane als vriendin van Harry openlijk afkeurt, en diezelfde Mary Jane ook nog eens voor de charmes van de haar onbekende Spiderman valt, nadat die haar twee keer kan redden uit een levensgevaarlijke situatie.




Strips in Amerika kan je onmogelijk vergelijken met de strips die hier in Europa worden geproduceerd. Het gaat in de States meestal om liefdeloos bandwerk, pulp in de ergste zin van het woord, en de Spiderman-strips zijn daar geen uitzondering op. Denk aan het slechtste Suske en Wiske-album, en deel dat dan nog eens door tien, dan kom je ongeveer in de buurt. Is het mogelijk om een dergelijke pulpstrip, die voornamelijk een fanbase schijnt te hebben in nerdachtige mannelijke types die op hun veertigste nog niet van de straat geraakt zijn, toegankelijk te maken voor een groot publiek? Sam Raimi ging alvast de uitdaging aan, en nu mogen wij hier, na het bekijken van zijn werkstuk, onze mening hierover geven. Zo werken die dingen.




Spiderman had al een reputatie nog vòòr het grootste deel van de film geschoten was. Op het internet was namelijk een teaser trailer verschenen waarin Spiderman een groep bankrovers in hun vlucht per helikopter belemmert te ontsnappen door tussen de twee torens van het World Trade Center een gigantisch spinneweb te spannen. Maar dat was allemaal buiten Osama Bin Laden gerekend, die op 11 september 2001 hetzelfde World Trade Center tot een hoop smeulend puin herleidde. Op nog geen dag tijd was de trailer verdwenen, wat de cultstatus ervan, en in het verlengde daarvan de verfilming van Spiderman, alleen nog maar wat opkrikte. Een deel van het scenario en het filmwerk moest hierdoor uiteraard aangepast worden. Het paradoxale is dat het onzekerheidsgevoel dat na deze infameuze datum is ontstaan, deels mogelijk het succes van Spiderman verklaart: mensen hebben terug nood om zich op te trekken aan een al dan niet surrealistische held. Op die manier heeft de marketing-machine al deze tegenslagen toch een beetje kunnen ombuigen in hun eigen voordeel.




Na X-Men was Spiderman de tweede creatie van de peetvader van de superhelden, Stan Lee, die op korte tijd in het begin van de jaren 2000 werd vertaald als een kassucces in de bioscoop. Stan Lee heeft overigens een cameo in de film bij de aanval op Times Square. In wezen zijn de meeste verhalen over superhelden terug te herleiden tot een paar eenvoudige basisgegevens: een held met één of andere bovennatuurlijke kracht, die verscholen gaat achter de meest onwaarschijnlijk denkbare identiteit; zijn tegenpool, de oer-schurk, meestal een bekende uit het werkelijke leven, en meestal ook begiftigd met één of andere duivelse kracht; en natuurlijk de love interest, die de held in het ware leven geen blik waardig gunt, maar valt voor zijn alter-ego. Dergelijke gegevens zijn de laatste jaren al vaak uitgewerkt, soms met een briljante donkere ondertoon, zoals X-Men van Bryan Singer, of op een zeer alternatieve wijze benaderd, zoals Unbreakable van M. Night Shyamalan. Niets nieuws onder de zon, dus.




Toch heeft regisseur Sam Raimi een meer dan behoorlijke popcornfilm afgeleverd, die schel contrasteert met zijn vorige, donkere thriller The Gift. De prent is overladen met de meest halsbrekende stunts en state-of-the-art speciale effecten, af en toe een streepje humor, zoals wanneer Parker potsierlijk voor het eerst probeert om zijn web uit zijn polsen te spinnen, en Raimi heeft vooral een goede cast uitgezocht. De laatste acteur waar je zou aan denken bij het woord "superheld" is ongetwijfeld Tobey Maguire, wiens rollen zich tot daarvoor beperkte zielige sukkeltjes uit films als The Cider House Rules en Pleasantville. Maguire heeft voor deze film duidelijk aan body-building gedaan, en braaf zijn klasjes in martial arts gevolgd, en is verrassend goed als Peter Parker/Spiderman. De briljantste prestatie komt echter van de schizofrene Willem Dafoe; vooral de scènes waarin Norman Osborn geconfronteerd wordt met zijn eigen duistere alter ego die via een spiegel met hem praat, zijn schitterend, en zijn duivels lachje snijdt door merg en been. Dafoe kan als geen ander, al was het alleen al met de stand van zijn ogen, duidelijk twee rollen tegelijk spelen. Als kers op de taart worden we dan nog eens getrakteerd op de immer sexy Kirsten Dunst, die van ons na deze film volgend jaar ineens zonder preselectie naar de finale van de Miss Wet T-Shirt-verkiezing mag. Akkoord, deze film zal nooit een prijs winnen voor beste origineel script of diepgaandst acteerwerk, maar dat is vast en zeker ook de pretentie van de film niet.




Spiderman is een twee uur durende rollercoaster-ride; als we de randinformatie op de disk mogen geloven heeft het twintig jaar geduurd vooraleer een deftig scenario, een regisseur die zelf min of meer altijd fan is geweest van de stripreeks, en de rechten voor verfilming bij elkaar werden gebracht. Andere kandidaten in de running waren James Cameron en David Fincher, die uiteindelijk het project de rug hebben toegekeerd omdat Sam Raimi dit project zo graag onder de arm wilde nemen. Er is met veel liefde aan de film gewerkt, en dat blijf je merken, zelfs al staat de film zelf stijf van de clichés en enkele staaltjes van de slechtste dialogen in jaren, waar vooral J.K. Simmons de pak van weg schijnt te hebben. Gelukkig hebben we daarvoor in onze eindkwotering geen aparte rubriek voorzien. Zo zijn de karakters goed uitgebouwd, zelfs met als maatstaf bordkartonnen superhelden en superschurken met nog net genoeg menselijke trekjes om het geheel geloofwaardig te maken, rekening houdend met het feit dat het om een superheldenfilm gaat. Het is met een dergelijke film ook altijd balanceren tussen het genoeg overnemen van elementen uit de originele stripreeks om niet alle hardcore-Spidermanfans op je dak te krijgen, en toch een verhaal te maken dat toegankelijk is voor mensen die van zijn leven nog nooit geen Spiderman-strip hebben opengeslagen. Ik dus. Raimi neemt zijn tijd om de voorgeschiedenis van Parkers transformatie tot Spiderman uit de doeken te doen, en is daar ruim een halve film zoet mee. Samen met Peter Parker ontdekken we wat het is om een superheld te zijn, vernemen we en passant wat enkele saillante details over zijn (niet-bestaand-maar-hij-zou-zo-graag) liefdesleven. Samen met Norman Osborn ontdekken we wat het is om een ondergewaardeerd genie te zijn, en welke prijs dient betaald te worden voor erkenning. Het is dan pas in de tweede helft van de film, wanneer Spiderman wordt geconfronteerd met de Green Goblin, dat de hel losbreekt.




BEELD EN GELUID
Er was eens een tijd dat Sony nog fysieke releases uitbracht in de Benelux. Dit is echter de UK-versie die er identiek aan is. Spiderman is met overschot de film die ik het vaakst op een nieuw formaat heb gekocht, ik ben eerlijk gezegd gestopt met tellen. Een kans om de disk te upgraden naar 4K kon ik geenszins versmaden. Dit is een zeer propere release met een dynamisch beeld boordevol speciale effecten, die soms net iets te duidelijk te onderscheiden zijn van de echte footage, en dan denk ik vooral aan de scène waarin Peter Parker vanop het éne dak naar het andere springt zodra hij zijn spinnengaven heeft ontdekt. De prent ziet er zeer filmisch uit, met een fijn laagje grain en realistische kleuren. Er is veel oog voor detail, zoals de textuur van Spideys kostuum, en de draden van de door hem gegeven webben. We geven net niet de maximumscore omdat in donkere scènes het detail hier en daar verloren gaat, zo bijvoorbeeld in de scène waarin Peter Mary-Jane gaat ontzetten van haar aanranders in een donker steegje. De Dolby TrueHD 5.1-track is moeten wijken voor een Dolby Atmos-track die gerust als referentiemateriaal kan dienen. De manier waarop we in surrounds ondergedompeld worden wanneer Spidey met behulp van zijn webben door de straten van New York slingert, zijn impressionant, en ook de scène met de World Unity Day-parade waarop de Green Goblin voor het eerst een aanslag pleegt, is ravissant. Voeg daarbij nog een heldere dialoog en een fijne soundtrack die nergens overmatig gaat overheersen, en we hebben hier een winnaar van formaat in huis.




EXTRA'S
De UHD bevat twee bijzonder flauwe extra's. Er is een collectie van 4 Moments-clips, wat gewoon wat aaneengeplakte filmfragmenten zijn die geen enkel doel hebben dan ruimte innemen, en er is een handjevol pagina's met cast en crew-informatie.

De Blu-raydisk bevat maar liefst drie audiocommentaartracks. Eerst en vooral is er een audiocommentaartrack met regisseur Sam Raimi, producer Grant Curtis, afgewisseld met interventies van Kirsten Dunst en producer Laura Ziskin. Het commentaar is leuk en informatief, maar bereikt nergens diepgang. Duidelijk zijn de bijdragen van de deelnemers apart opgenomen, en er wordt ook niet gedaan alsof dat wel het geval is. Heel veel verder dan een wederzijds prijzen van elkaars prestaties komen de deelnemers niet. Op technisch gebied is de tweede commentaartrack, door een team van drie visuele effecten-medewerkers, interessanter om horen, maar er vallen hier en daar wat meer stiltes, in het bijzonder in bijvoorbeeld de liefdesscènes tussen Peter Parker en Mary Jane. Deelnemers zijn visual effects designer John Dykstra, visual effects supervisor Scott Stokdyk en animatieregisseur Anthony LaMolinara. Het voornaamste onderwerp van gesprek is het veelvuldige gebruik van visuele computereffecten. De derde track is een gezellige babbel tussen acteurs Tobey Maguire en JK Simmons, en is duidelijk toegevoegd voor de fun. Maguire neemt voornamelijk het woord, wat niet echt verwonderlijk is.




De documentaire Spider-Man: The mythology of the 21st Century (25:29) is een extensieve documentaire over de ontstaansgeschiedenis van Spiderman, waarin we onder meer vernemen wat de huidig generatie tekenaars denkt over de verfilming. De promotionele documentaire HBO Behind the Scenes: The making of Spider-Man (24:41) is eerder een aangedikte trailer, maar bevat toch nog interessante informatie, zoals een blik achter de schermen bij enkele van de stuntsequenties. An E! Entertainment special: Spider-Mania (40:31) is daarentegen een redelijk uitgebreide blik achter de schermen, iets beter gesubstantieerd dan de meeste van dergelijke featurettes. De Gag reel/outtakes (3:04) bevat een presentatie aan bloopers van mediocre technische kwaliteit. In het Director Profile Sam Raimi (7:05) mogen Tobey Maguire, Bruce Campbell, Willem Dafoe, Kirsten Dunst, en Rosemary Harris zeggen hoe goed ze Sam Raimi wel niet vinden; een analoog documentje is Composer Profile: Danny Elfman (7:26), waarin we de impact van het werk van deze componist op deze film te zien krijgen, gelardeerd met enkele interviewfragmenten van onder meer Tobey Maguire en Sam Raimi. Ook deze reportage is voornamelijk één grote bewierook-elkaar-sessie. Daarna volgen nog een zevental korte documentaires Behind the scenes of Spiderman, waarin we wat b-rolachtig materiaal te zien krijgen. We zien onder meer Costume design (8:27), Designing the world of Spiderman (6:20), Spider wrangler (1:31), Wrestling match (2:48), World unity festival (2:19), Oscorp lab (3:24) en Goblin's arsenal (7:28). Dan volgen 4 screen tests (5:18): een test van Tobey Maguire, één van J.K. Simmons, een demonstratie van een computergegenereerde Spiderman die een muur beklimt, en een showcase van de verschillende kostuums, gaande van Tobey Maguire eerste niet 100 % gelukte Spider-kostuum tot de helm van de Green Goblin. Dan volgen er twee videoclips, "Hero" door Chad Kroeger van Nickelback en Josey Scott van Saliva, en het onuitstaanbare rapnummer "What We're All About" van de al even onuitstaanbare Beastie Boys-would be's Sum 41. Er is een set met zes easter eggs (9:12), met onder meer modellen van schurken die in de film uiteindelijk niet aan bod kwamen: CGI Gags & Outtakes, A New Twist on the Webs, The Romitas, Full Frame Electro Rotation, Full Frame Scorpion Rotation en Full Frame Venom Rotation. Tot slot zijn er nog twee trailers (3:52).

CONCLUSIE
Het aantal verschillende versies dat er op de markt is van Sam Raimi's Spiderman-trilogie, is intussen niet meer bij te houden, en alle versies zijn qua bonusmateriaal net weer wat verschillend van de vorige versie; de echte fan wordt dus op kosten gejaagd. Dat neemt niet weg dat Spiderman in 4K zalig om zien is.