FILM
Met deze voorlaatste traditioneel geanimeerde Disneyfilm verplaatsen we ons terug naar het einde van de laatste ijstijd, bij een stam erg op Inuït lijkende mammoetjagers. De jonge Kenai (Joaquin Phoenix) heeft net zijn totem toegewezen gekregen, en tot grote hilariteit van zijn broer Denahi (Jason Raize) is het de Beer der Liefde geworden, terwijl hij toch op iets stoerders had gehoopt om mee uit te kunnen pakken. Beren zijn volgens Kenai hersenloze en liefdeloze wezens, en dat idee wordt nog versterkt nadat zijn broer Sitka (D.B. Sweeney) verongelukt door van een gletsjer te glijden, terwijl Kenai op diezelfde gletsjer op een beer jaagt. Zijn obsessie om die welbepaalde beer te doden als wraak voor zijn dode broer, neemt schrikwekkende vormen aan, en uiteindelijk slaagt hij in zijn doel. De Grote Geesten hebben echter wat anders voor hem in petto. Als straf veranderen ze hem zelf in een beer, en terwijl hij op de loop moet voor Denahi, die meent dat de beer twee van zijn broers gedood heeft, neemt beer Kenai met een lichte tegenzin het berenjong Koda (Jeremy Suarez) onder de arm, euh, poot, die zijn moeder kwijt schijnt te zijn op weg naar de Zalmenvallei. Aanvankelijk heeft hij de beschermeling alleen maar op sleeptouw genomen uit eigenbelang, want het jong weet blijkbaar te plaats zijn "waar de hemel de aarde raakt", volgens sjamaanvrouw Tanana (Joan Copeland) de enige plek waar Kenai van de betovering verlost kan geraken. Gaandeweg beseft Kenai dat hij Koda evenzeer nodig heeft als omgekeerd...



Alle klassieke Disney-ingrediënten die we in zo vele van hun andere animatiefilms terugvinden, passeren ook weer in deze film de revue: een held (Kenai) die een verre tocht moet ondernemen vooraleer hij zijn ware bestemming te weten komt, een streetwise kid (Koda) waar de jonkies zich mee zouden kunnen / moeten / willen identificeren, een paar funny sidekicks, ditmaal in de vorm van twee elanden Rutt (Rick Moranis) en Tuke (Dave Thomas), en vooral een dikke, dikke laag stroop. Er stonden nog een paar vaten die op moesten, waarschijnlijk omdat de traditionele animatieafdeling van Disney na Home On The Range de deuren gaat sluiten - misschien om zich in de toekomst zich ook te kunnen buigen over crapquels zoals Peter Pan 8: Return To Neverland ... Again en Snow White V: The Dwarfs Go On A Picknick. De boodschap wordt er in deze film wel érg dik opgesmeerd, waarbij het toch altijd weer opvalt dat, om binnen de politiek correcte lijntjes te kleuren, het de stoute jagende mensen zijn die de brave beren de das omdoen, terwijl diezelfde beren even later lustig al zingend de zalmpopulatie decimeren. Finding Nemo anyone? Waar is de tijd van The Fox And The Hound waarin de beer nog de rol van het bloeddorstige monster kreeg? Dat een bepaald soort dier (bijvoorbeeld katten) de ene keer al eens de goede rol krijgt toebedeeld (The Aristocats) en de andere keer de slechte (Lady And The Tramp) zal uw kinderen worst wezen, maar dat de Boodschap erin moer geramd worden dat de mens altijd de boeman is tegenover de natuur, begint nu toch wel een beetje té doorzichtig te worden.



Waarom geven we deze film dan desondanks toch een 8/10? Wel, omdat diegene die bij Disney heeft beslist om de traditionele animatieafdeling te sluiten, een kortzichtige eikel is. Ondanks alle tekortkomingen barsten de studio's nog steeds van energie en talent, wat ook weer op deze Brother Bear in overvloed blijkt, én blijven innoveren en het nog goed doen ook! Met de introductie van nieuwe animatietechnieken zoals het deep canvas-procédé in Tarzan en mengelingen van 2D en 3D-animatie zoals in Treasure Planet hebben de animatoren de sleutel in handen om ons élke vergane of bij elkaar gefantaseerde wereld tot in de kleinste details te tonen. Ook hier, in de manier waarop bijvoorbeeld een gletsjer instort in een bepaalde scène, toont Disney zijn meesterschap. Door uitgebreide voorstudies heeft men voor deze film de bewoners uit de eerste nederzettingen gemodelleerd naar de Inuït, eerder dan naar de klassieke Amerikaanse Indianen, hun gebruiken geanalyseerd en in de film verwerkt, en vooral een visueel adembenemende wereld geschapen waarin de nieuwbakken helden hun avonturen in beleven.



Nieuwbakken helden, nog zoiets; als er iets bij Disney moet worden afgestoten, dan zijn het wel de Europese studio's die oneindige, spuuglelijke en smakeloze vervolgen breien op zowat elke denkbare échte Disney-classic. Maar met nieuwe animatiefilms slaagt men er toch weer telkens in om een sympathieke cast bij elkaar te vinden, waar je je onmiddellijk mee kan identificeren en empathiseren. En ook dat is deze keer aardig gelukt; er zitten niet echt karikaturaal goede en slechte personages in de film, zoals bijvoorbeeld Cruella De Vil in 101 Dalmatians dat overduidelijk wél was, maar mensen. Mensen die fouten maken, spijt hebben, wraak willen nemen, hun schuld willen bekennen, de verantwoordelijkheden voor hun daden onder ogen moeten zien... Misschien is die nuance totnogtoe wel de grootste verwezenlijking als je ziet van waar de Disney-studio's komen.



Een groot deel van die "vermenselijking" heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat sinds een vijftiental jaar men voor de rolbezetting van hun topproducten ook topacteurs en -actrices worden aangetrokken om de voornaamste rollen in te vullen, in plaats van simpele studiomedewerkers. Na een schier oneindige reeks vertolkers waaronder Leonard Nimoy, Michael J. Fox, Robin Williams, Mel Gibson, Glenn Close, Rosie O'Donnell, Minnie Driver, John Goodman, Eartha Kitt, Emma Thompson, Tia Carrere, Kevin Kline, Tom Hulce, Demi Moore, Jeremy Irons, Matthew Broderick, Rowan Atkinson, en ga zo maar door, werd voor de rol van Kenai voor deze film gekozen voor één van de meest gewaardeerde acteurs van het moment, Joaquin Phoenix (Gladiator, Signs, Buffalo Soldiers). Het is toch erg te merken dat dergelijke professionele acteurs voor een dergelijk éénmalig project zich evenzeer inspannen als voor om het even welk ander "gewoon" filmproject, en dit zelfs soms als één van de voornaamste items op hun CV onderstreept wordt. We vinden in de rolbezetting hier ook nog Michael Clarke Duncan (The Green Mile, Daredevil) terug in de korte, maar een zeer diepe indruk nalatende rol van Tug, de leider van de beren aan de Zalmsprong.



Ook Phil Collins, die Tarzan met zijn composities tot een hoger niveau heeft getild, mocht samen met componist Mark Mancina op deze film zijn ding weer doen, wat resulteerde in een vijftal nieuwe liedjes, waarvan I'm On My Way ongetwijfeld het beste hitpotentieel heeft. Ook hiervan zijn de teksten aan de redelijk melige kant, maar Collins is zeer nauw betrokken bij het filmproces, en heeft eigenlijk opnieuw de juiste toon aangeslagen. En als je dan denkt dat je alles hebt gezien, sleurt hij er een Bulgaars vrouwenkoor bij die één van zijn nummers vertaalden en hierdoor in de film één van de meest aangrijpende scènes tot stand helpen komen. De cirkel is rond, alle puzzelstukken passen in elkaar, en Disney levert alweer een goede film af; na enkele inhoudelijke rampen zoals Oliver and Co. en interessante mislukkingen zoals The Black Cauldron heeft laten we zeggen sinds The Little Mermaid de studió feitelijk geen enkel ondermaats produkt meer afgeleverd, en dat is ook al eens het vermelden waard.



De humor blijft natuurlijk altijd wat cartoonesk en erg op een Amerikaans publiek gericht, maar er wordt soms toch echt wel danig om de hete brij gedraaid om toch maar niemand voor het hoofd te stoten, en ze geraken er bij Disney nog mee weg ook! Sinds andere spelers zoals 20th Century Fox, Pixar en Dreamworks ook op de markt van de avondvullende animatiefilm aanwezig zijn, merk je wel erg goed de kruisbestuiving tussen de verschillende maatschappijen. Zo eindigt deze Brother Bear tijdens de aftiteling met een reeks losse fragmenten die het midden houden tussen bloopers en epilogen, en vinden we bij de extra's ook nog een extra rol bloopers terug. Dit soort geinigheidjes zijn natuurlijk het handelsmerk van Pixar, en is het duidelijk waar ze bij Disney de mosterd van gehaald hebben.



Maar het is juist dit soort van kruisbestuiving die het tot voor een paar decennia doodgewaande animatiegenre nieuw leven heeft ingeblazen, en we beleven misschien wat dat betreft de interessantste tijden uit de filmgeschiedenis. De éne technische verbetering volgt de andere op, en als Disney nu een deel van haar eigen wortels gaat doorzagen door af te zien van de traditionele animatie en definitief te kiezen voor CGI-films, gaat er een speler in het eeuwige pingpongspel der diversifiëring verloren. Bovendien is CGI voor Disney grootendeels terra incognita, want hun enige experiment totnogtoe, Dinosaur, kan zich vooralsnog niet meten met studio's als Pixar (Finding Nemo, Monsters Inc., Toy Story, The Incredibles), Dreamworks (de twee Shrek-films) en zelfs 20th Century Fox (Ice Age), die de beslissing om de traditionele animatie af te stoten reeds eerder nam, na het débâcle van het nochtans mooi ogende Titan AE. In plaats van te diversifiëren gaan de studio's segmenteren naar wat ze het beste kunnen, en dat is in Disney's geval niét het afstoten van de traditionele animatie. Ik vrees dan ook een beetje voor een scenario waarbij de klassieke animatie langzaam - of misschien wel heel snel - zal worden verdrongen door de niet altijd van even heldere motieven gespeende Japanse spelers op de markt, voor wie tekenfilms voornamelijk een bijprodukt is om hun speelgoed te kunnen slijten.

En dan komen we terug bij het uitgangspunt: de Disneyfilm hangt vol van de clichés en de stereotiepe personages, het verhaaltje is inwisselbaar met zoveel andere vorige Disneyfilms. Maar die vonden we ook allemaal goed, dus is dat in feite een nadeel of een voordeel? Ik ben eerder geneigd het laatste te geloven.



BEELD EN GELUID
Alhoewel Buena Vista in het verleden enkele van onze suggesties ter harte heeft genomen, vaak na massaal protest van de consumenten, blijven ze nog steeds met armen en voeten gebonden aan het dictaat van het Amerikaanse moeder-huis. En in dit geval is de beeldkwaliteit daarvan de dupe. Vooreerst dit: deze is allerminst slecht te noemen, integendeel zelfs, want de kleuren zijn zeer levendig, de animatie is perfect scherp, er is weinig interlacing te zien, en de overgangen tussen de computergeanimeerde delen (zoals de stampede van de kariboes in het begin van de film) en de traditioneel geanimeerde delen, veroorzaken geen noemenswaardige artefacts.

Onze grief is van een hele andere aard. Brother Bear is één van de weinige films die bewust met twee verschillende beeldformaten is opgenomen: het 1.66:1-formaat (dat we hier over de hele film te zien krijgen) is het formaat in het begin van de film, overigens een formaat dat door Disney vaak gebruikt wordt. Echter, na de transformatie van Kenai tot beer verandert het beeldformaat in cinemascope (2.35:1), inhoudelijk om te symboliseren dat Kenai als beer moet leren een bredere kijk op de wereld te hebben dan zijn enggeestige menselijke begripsvermogen.

En wat doen ze? Juist, alle 2.35:1-scènes worden door middel van pan & scan teruggebracht tot 1.66:1, omdat er anders weer horden moedertjes zonder verstand van films bij de ingang van de Blokker staan te zeveren over zwarte balken die ze niet wegkrijgen. In regio 1 wordt deze film nochtans als een dubbeldisc gepresenteerd, waarbij je de keuze hebt tussen de 1.66:1-versie en de 2.35:1-versie. Dit zou misschien voor ons een te dure investering geworden zijn, maar niets van dvd-kopend publiek is me vreemd (ik heb vorige week net mijn derde verschillende versie van Shrek gekocht), en ik vermoed dat zelfs een beperkte lading met wél het juiste beeldformaat gretig aftrek zou vinden. Bij Atlantis: The Lost Empire maakte Buena Vista dezelfde fout, met als gevolg dat er massaal discs uit de UK en uit Australië werden geïmporteerd, en nu gaat hetzelfde gebeuren met regio 1-discs. Van een maatschappij die intussen al drie verschillende versies van Pearl Harbour heeft uitgebracht, even veel van Monsters Inc. en ook traditionele films keer op keer met betere specificaties uitbrengt (Ransom, Dead Poet's Society, The Rock en straks waarschijnlijk ook de director's cut van Pirates Of The Caribbean) zou een bijkomende, juiste versie toch wel mogen. Er worden nog wel meer discs in meerdere versies uitgebracht, zelfs op hetzelfde ogenblik; zie recent nog Dutch FilmWorks' twee edities van Underworld.





Maar maken we hier niet te veel boel over? Is dit pan & scan-gedoe echt werk merkbaar tijdens de film? Wel, absoluut. In de tweede helft van de film valt er geregeld een deel van de actie buiten het beeld: ofwel wijzen één van de beren naar iets dat we als kijker niet te zien krijgen, ofwel krijgen we maar een halve elandenkop te zien - elanden hebben een gewei en moeten dus bijna wel in breedbeed afgebeeld worden, nietwaar? Om te concluderen: we kunnen niet anders dan dit door te laten wegen op de score en hiervoor slechts een 5/10 toekennen. Dit pan & scan-euvel vergetende is het beeld met gemak een 9/10 waard.

Waar we wel ongelofelijk gelukkig om zijn, is dat Disney is afgestapt van het principe om ons op te zadelen met een Hollandse of Franse track, als dat ten koste moet gaan van de Engelse DTS-track, die in de UK maar al te vaak de Disney Classics siert. En zeker voor een recentere film als deze is een DTS-track een must. De scheiding van de achterkanalen wordt veel beter gebruikt om de natuurgeluiden weer te geven, zowat elk krakend takje is precies op de juiste plaats gericht, en alles, maar dan ook alles, klinkt zoals het hoort, waar het hoort en hoe het hoort. Een perfecte score voor het geluid, dus. De Engelse Dolby Digital 5.1-track mist in vergelijking redelijk wat punch, maar kan toch ook niet slecht geoemd worden. Met alle respect voor diegenen die hun tijd hebben gestoken in de Vlaamse overdubde Dolby Digital 5.1-track, maar als ik naar een film ga met Joaquin Phoenix als voice talent, wil ik Tom Van Landuyt niet horen. Als ik tickets betaald heb voor een concert van Dido neem ik ook geen genoegen met La Esterella.


EXTRA'S
Mmh. De extra's zijn een beetje een mixed bag. Hoe meer we ons ergeren aan een verplicht te kijken reeks trailers, hoe langer die maar worden gemaakt. Alhoewel er misschien wel een paar titels tussenzitten die ons aanspreken (en dan denken we vooral aan The Incredibles en Home On The Range, en ze-ker de Deluxe Edition van Aladdin die we dit jaar nog mogen verwachten), zit er ook een hele hoop crap tussen waar we nog niet met handschoenen willen aankomen, zoals Mulan II, Bionicle II, massaproductie zoals de Three Musketeers-versie met Mickey Mouse en Donald Duck, en denken we er nog niet aan om op vakantie te gaan naar Disneyland Paris, de grootste mensenval ter wereld, gebouwd door een muis. Enige andere verrassing is reeds een aankondiging voor de Platinum Edition van Bambi in de lente van volgend jaar. Soit. 11 minuten van ons leven vergooid aan een reeks trailers die we echt liever in een opties-menu zouden willen kunnen selecteren in plaats van aan het begin van een disc.

Het échte bonusmateriaal bevat spul voor jong en oud, maar het stuit ons tegen de borst dat, zelfs als we voor de Engelse soundtrack kiezen, sommige van de extra's in afschuwelijk gedubd Hollands op ons worden losgelaten. Een druk op de audio-knop biedt echter meestal soelaas. We overlopen even met U:

Koda's Outtakes (3 min.)
Bloopers, uiteraard voor de film speciaal gemaakt. Iets te veel goedkope grappen over winderigheid, though.



Rutt & Tuke's Commentary
Een commentaartrack van twee elanden? Rick Moranis en Dave Thomas aan de zware hallucinogene middelen? Nu hebben we alles gezien! Deze track is wel van een ondertitelingsspoor voorzien, voor wie nog niet genoeg krijgt van de sarcastische opmerkingen van de ouwe kibbelaars. Deze optie is - gelukkig - niet van een Nederlandse dubbing voorzien.

"Look Through My Eyes" Music Video (4 min)
Nette videoclip van Phil Collins, voorzien van enkele filmfragmentjes.



Brother Bear Games
Als je deze spelletjes in het Engels wil bekijken, mag je noch de Vlaamse audio, noch de Nederlandse ondertiteling opzetten. Je hebt de keuze tussen een beender-puzzelspel en een soort van persoonlijkheidstest waarbij Tanana je totem bepaalt.

Bear Legends (Native American Tales) (3 min.)
Enkele simpele legenden uit de Indiaanse volksoverlevering met betrekking tot beren worden verteld. De verhalen worden geïllustreerd met bewegende rotstekeningen.

Making Noise: The Art Of Foley (3 min.)
Samen met acteur Jeremy Suarez bezoeken we de Foley-studio, waar de geluidseffecten worden gemaakt.

Art Review (10 min.)
Animatoren Robh Ruppel en Byron Howard leiden ons door een galerij van conceptuele schetsen en voorstudies bij het ontwerp van de personages, de dieren, de landschappen en aurora borealis. Artistiek gezien misschien nog de interessantste featurette.



Deleted scenes (11 min.)
Ditmaal drie écht verwijderde scènes, vaak nog in storyboard- of niet ingekleurde gedaante, en telkens voorzien van een inleiding door de animatoren. Bovendien voorzien van een play all-functie. Neat!

Fishing Song (4 min.)
Phil Collins trakteert ons op het concept van een song die uiteindelijk in de film is vervangen door een andere - betere, naar eigen zeggen - song.

Transformation Song (2 min.)
De reeds eerder vernoemde opnames met het Bulgaarse vrouwenorkest die in de transformatie-scène de Engelse lyrics van Phil Collins hebben vervangen.



CONCLUSIE
Het enige wat we substantieel tegen deze disc hebben is dat de met veel tamtam aangekondigde dubbele aspect ratio van deze disc verdwenen is. Wie daar mee kan leven, moet ook weer deze Disney alleszins aan zijn of haar collectie toevoegen.