FILM
Met deze voorlaatste traditioneel geanimeerde Disneyfilm verplaatsen we ons terug naar het einde van de laatste ijstijd, bij een stam erg op Inuït lijkende mammoetjagers. De jonge Kenai (Joaquin Phoenix) heeft net zijn totem toegewezen gekregen, en tot grote hilariteit van zijn broer Denahi (Jason Raize) is het de Beer der Liefde geworden, terwijl hij toch op iets stoerders had gehoopt om mee uit te kunnen pakken. Beren zijn volgens Kenai hersenloze en liefdeloze wezens, en dat idee wordt nog versterkt nadat zijn broer Sitka (D.B. Sweeney) verongelukt door van een gletsjer te glijden, terwijl Kenai op diezelfde gletsjer op een beer jaagt. Zijn obsessie om die welbepaalde beer te doden als wraak voor zijn dode broer, neemt schrikwekkende vormen aan, en uiteindelijk slaagt hij in zijn doel. De Grote Geesten hebben echter wat anders voor hem in petto. Als straf veranderen ze hem zelf in een beer, en terwijl hij op de loop moet voor Denahi, die meent dat de beer twee van zijn broers gedood heeft, neemt beer Kenai met een lichte tegenzin het berenjong Koda (Jeremy Suarez) onder de arm, euh, poot, die zijn moeder kwijt schijnt te zijn op weg naar de Zalmenvallei. Aanvankelijk heeft hij de beschermeling alleen maar op sleeptouw genomen uit eigenbelang, want het jong weet blijkbaar te plaats zijn "waar de hemel de aarde raakt", volgens sjamaanvrouw Tanana (Joan Copeland) de enige plek waar Kenai van de betovering verlost kan geraken. Gaandeweg beseft Kenai dat hij Koda evenzeer nodig heeft als omgekeerd...

Alle klassieke Disney-ingrediënten die we in zo vele van hun andere animatiefilms terugvinden, passeren ook weer in deze film de revue: een held (Kenai) die een verre tocht moet ondernemen vooraleer hij zijn ware bestemming te weten komt, een streetwise kid (Koda) waar de jonkies zich mee zouden kunnen / moeten / willen identificeren, een paar funny sidekicks, ditmaal in de vorm van twee elanden Rutt (Rick Moranis) en Tuke (Dave Thomas), en vooral een dikke, dikke laag stroop. Er stonden nog een paar vaten die op moesten, waarschijnlijk omdat de traditionele animatieafdeling van Disney na Home On The Range de deuren gaat sluiten - misschien om zich in de toekomst zich ook te kunnen buigen over crapquels zoals Peter Pan 8: Return To Neverland ... Again en Snow White V: The Dwarfs Go On A Picknick. De boodschap wordt er in deze film wel érg dik opgesmeerd, waarbij het toch altijd weer opvalt dat, om binnen de politiek correcte lijntjes te kleuren, het de stoute jagende mensen zijn die de brave beren de das omdoen, terwijl diezelfde beren even later lustig al zingend de zalmpopulatie decimeren. Finding Nemo anyone? Waar is de tijd van The Fox And The Hound waarin de beer nog de rol van het bloeddorstige monster kreeg? Dat een bepaald soort dier (bijvoorbeeld katten) de ene keer al eens de goede rol krijgt toebedeeld (The Aristocats) en de andere keer de slechte (Lady And The Tramp) zal uw kinderen worst wezen, maar dat de Boodschap erin moer geramd worden dat de mens altijd de boeman is tegenover de natuur, begint nu toch wel een beetje té doorzichtig te worden.




Waarom geven we deze film dan desondanks toch een 8/10? Wel, omdat diegene die bij Disney heeft beslist om de traditionele animatieafdeling te sluiten, een kortzichtige eikel is. Ondanks alle tekortkomingen barsten de studio's nog steeds van energie en talent, wat ook weer op deze Brother Bear in overvloed blijkt, én blijven innoveren en het nog goed doen ook! Met de introductie van nieuwe animatietechnieken zoals het deep canvas-procédé in Tarzan en mengelingen van 2D en 3D-animatie zoals in Treasure Planet hebben de animatoren de sleutel in handen om ons élke vergane of bij elkaar gefantaseerde wereld tot in de kleinste details te tonen. Ook hier, in de manier waarop bijvoorbeeld een gletsjer instort in een bepaalde scène, toont Disney zijn meesterschap. Door uitgebreide voorstudies heeft men voor deze film de bewoners uit de eerste nederzettingen gemodelleerd naar de Inuït, eerder dan naar de klassieke Amerikaanse Indianen, hun gebruiken geanalyseerd en in de film verwerkt, en vooral een visueel adembenemende wereld geschapen waarin de nieuwbakken helden hun avonturen in beleven.

Nieuwbakken helden, nog zoiets; als er iets bij Disney moet worden afgestoten, dan zijn het wel de Europese studio's die oneindige, spuuglelijke en smakeloze vervolgen breien op zowat elke denkbare échte Disney-classic. Maar met nieuwe animatiefilms slaagt men er toch weer telkens in om een sympathieke cast bij elkaar te vinden, waar je je onmiddellijk mee kan identificeren en empathiseren. En ook dat is deze keer aardig gelukt; er zitten niet echt karikaturaal goede en slechte personages in de film, zoals bijvoorbeeld Cruella De Vil in 101 Dalmatians dat overduidelijk wél was, maar mensen. Mensen die fouten maken, spijt hebben, wraak willen nemen, hun schuld willen bekennen, de verantwoordelijkheden voor hun daden onder ogen moeten zien... Misschien is die nuance totnogtoe wel de grootste verwezenlijking als je ziet van waar de Disney-studio's komen.




Een groot deel van die "vermenselijking" heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat sinds een vijftiental jaar men voor de rolbezetting van hun topproducten ook topacteurs en -actrices worden aangetrokken om de voornaamste rollen in te vullen, in plaats van simpele studiomedewerkers. Na een schier oneindige reeks vertolkers waaronder Leonard Nimoy, Michael J. Fox, Robin Williams, Mel Gibson, Glenn Close, Rosie O'Donnell, Minnie Driver, John Goodman, Eartha Kitt, Emma Thompson, Tia Carrere, Kevin Kline, Tom Hulce, Demi Moore, Jeremy Irons, Matthew Broderick, Rowan Atkinson, en ga zo maar door, werd voor de rol van Kenai voor deze film gekozen voor één van de meest gewaardeerde acteurs van het moment, Joaquin Phoenix (Gladiator, Signs, Buffalo Soldiers). Het is toch erg te merken dat dergelijke professionele acteurs voor een dergelijk éénmalig project zich evenzeer inspannen als voor om het even welk ander "gewoon" filmproject, en dit zelfs soms als één van de voornaamste items op hun CV onderstreept wordt. We vinden in de rolbezetting hier ook nog Michael Clarke Duncan (The Green Mile, Daredevil) terug in de korte, maar een zeer diepe indruk nalatende rol van Tug, de leider van de beren aan de Zalmsprong.

Ook Phil Collins, die Tarzan met zijn composities tot een hoger niveau heeft getild, mocht samen met componist Mark Mancina op deze film zijn ding weer doen, wat resulteerde in een vijftal nieuwe liedjes, waarvan I'm On My Way ongetwijfeld het beste hitpotentieel heeft. Ook hiervan zijn de teksten aan de redelijk melige kant, maar Collins is zeer nauw betrokken bij het filmproces, en heeft eigenlijk opnieuw de juiste toon aangeslagen. En als je dan denkt dat je alles hebt gezien, sleurt hij er een Bulgaars vrouwenkoor bij die één van zijn nummers vertaalden en hierdoor in de film één van de meest aangrijpende scènes tot stand helpen komen. De cirkel is rond, alle puzzelstukken passen in elkaar, en Disney levert alweer een goede film af; na enkele inhoudelijke rampen zoals Oliver and Co. en interessante mislukkingen zoals The Black Cauldron heeft laten we zeggen sinds The Little Mermaid de studió feitelijk geen enkel ondermaats produkt meer afgeleverd, en dat is ook al eens het vermelden waard.




De humor blijft natuurlijk altijd wat cartoonesk en erg op een Amerikaans publiek gericht, maar er wordt soms toch echt wel danig om de hete brij gedraaid om toch maar niemand voor het hoofd te stoten, en ze geraken er bij Disney nog mee weg ook! Sinds andere spelers zoals 20th Century Fox, Pixar en Dreamworks ook op de markt van de avondvullende animatiefilm aanwezig zijn, merk je wel erg goed de kruisbestuiving tussen de verschillende maatschappijen. Zo eindigt deze Brother Bear tijdens de aftiteling met een reeks losse fragmenten die het midden houden tussen bloopers en epilogen, en vinden we bij de extra's ook nog een extra rol bloopers terug. Dit soort geinigheidjes zijn natuurlijk het handelsmerk van Pixar, en is het duidelijk waar ze bij Disney de mosterd van gehaald hebben.

Maar het is juist dit soort van kruisbestuiving die het tot voor een paar decennia doodgewaande animatiegenre nieuw leven heeft ingeblazen, en we beleven misschien wat dat betreft de interessantste tijden uit de filmgeschiedenis. De éne technische verbetering volgt de andere op, en als Disney nu een deel van haar eigen wortels gaat doorzagen door af te zien van de traditionele animatie en definitief te kiezen voor CGI-films, gaat er een speler in het eeuwige pingpongspel der diversifiëring verloren. Bovendien is CGI voor Disney grootendeels terra incognita, want hun enige experiment totnogtoe, Dinosaur, kan zich vooralsnog niet meten met studio's als Pixar (Finding Nemo, Monsters Inc., Toy Story, The Incredibles), Dreamworks (de twee Shrek-films) en zelfs 20th Century Fox (Ice Age), die de beslissing om de traditionele animatie af te stoten reeds eerder nam, na het débâcle van het nochtans mooi ogende Titan AE. In plaats van te diversifiëren gaan de studio's segmenteren naar wat ze het beste kunnen, en dat is in Disney's geval niét het afstoten van de traditionele animatie. Ik vrees dan ook een beetje voor een scenario waarbij de klassieke animatie langzaam - of misschien wel heel snel - zal worden verdrongen door de niet altijd van even heldere motieven gespeende Japanse spelers op de markt, voor wie tekenfilms voornamelijk een bijprodukt is om hun speelgoed te kunnen slijten.

En dan komen we terug bij het uitgangspunt: de Disneyfilm hangt vol van de clichés en de stereotiepe personages, het verhaaltje is inwisselbaar met zoveel andere vorige Disneyfilms. Maar die vonden we ook allemaal goed, dus is dat in feite een nadeel of een voordeel? Ik ben eerder geneigd het laatste te geloven.



BEELD EN GELUID
(Vanaf hier wordt het interessant...)
Dé reden waarom U de Benelux-versie links zou moeten laten liggen, en toch de aanschaf van de Franse (en dus niet de Waalse) versie te nemen, is de volgende: Brother Bear is één van de weinige films die bewust met twee verschillende beeldformaten is opgenomen: het 1.66:1-formaat (dat we hier over de hele film te zien krijgen) is het formaat in het begin van de film, overigens een formaat dat door Disney vaak gebruikt wordt. Echter, na de transformatie van Kenai tot beer verandert het beeldformaat in cinemascope (2.35:1), inhoudelijk om te symboliseren dat Kenai als beer moet leren een bredere kijk op de wereld te hebben dan zijn enggeestige menselijke begripsvermogen.

Zoals U reeds in onze bespreking van de Benelux-versie van Brother Bear kon lezen, waren we redelijk furieus omwille van het feit dat de 2.35:1-scènes, na de 24ste minuut dus, werden gecropt tot 1.66:1. In bepaalde scènes, zoals de eerste ontmoeting tussen Kenai en Rutt en Tuke, valt hierdoor een behoorlijk stuk van de scène weg door middel van het gevreesde pan & scan-procédé. Het is de eerste keer niet dat Disney op dergelijke manier een filmervaring naar de maan helpt. Om enkele recente voorbeelden te noemen: zowel Atlantis, The Lost Empire als The Sleeping Beauty werden teruggebracht van een formaat van 2.35:1 naar 1.33:1, wat in de praktijk een verlies van 48 % van de beeldlijnen betreft. De ingreep is bij deze Brother Bear misschien niet zo groot, maar het toont wel manifest een disrespect voor de manier van filmen. De makers hebben bewust gekozen voor twee beeldformaten, een feit dat slechts zelden voorkomt (Dr Strangelove van Stanley Kubrick is één van de andere uitzonderingen die ons voor de geest springt), en Disney gaat eens op eigen houtje aan die instellingen liggen prutsen.



Maar maken we hier niet te veel boel over? Is dit pan & scan-gedoe echt werk merkbaar tijdens de film? Wel, absoluut. In de tweede helft van de film valt er geregeld een deel van de actie buiten het beeld: ofwel wijzen één van de beren naar iets dat we als kijker niet te zien krijgen, ofwel krijgen we maar een halve elandenkop te zien - elanden hebben een gewei en moeten dus bijna wel in breedbeed afgebeeld worden, nietwaar? Om te concluderen: we konden niet anders dan dit door te laten wegen op de score en hiervoor voor de Benelux-versie slechts een 5/10 toekennen. Dit pan & scan-euvel vergetende is het beeld van deze Franse uitgave met gemak een 9/10 waard.

Steil achterover vielen we van verbazing toen we de Franse (let op, dus niet de Waalse) versie van de disc kochten, en vaststelden dat hierbij het beeldformaat wél gerespecteerd wordt. Uiteraard moet je in dergelijk geval een keuzen maken, en in dit geval worden de scènes uit de eerste 24 minuten van de film, die in 1.66:1 zijn gefilmd, de "wereldvisie" van Kenaï de mens, weergegeven door zwarte banden, zowel boven-onder als links-rechts. Na zijn transformatie tot beer krijgen we een anamorfische 2.35:1-transfer - zoals de makers het intentioneel hebben gemaakt. Als klap op de vuurpijl kregen we zelfs bij de start van de film een mededeling dat de zwarte banden boven, onder, links en rechts in de eerste 24 minuten van de film functioneel zijn in het verhaal, en om de integriteit van het werk te vrijwaren, dit op deze disc zo is gebleven. Nou moe! Voeg dat bij de reeds eerder besproken goede beeldkwaliteit, en we moeten voor deze versie de score voor beeld gevoelig bijstellen. En dat er nu niemand begint te kankeren ove die zwarte balken in het begin van de film!!!



Voor wat hoort wat, en de prijs die we voor deze versie moeten betalen, is het inleveren van de Engelse DTS-track ten voordele van een Franse. De beste bruikbare track is dus de Engelse Dolby Digital 5.1-track, en alhoewel die zeker over de nodige ruimtelijkheid en punch beschikt, is het jammer dat we de DTS-track onderweg ergens hebben verloren. De track heeft wel de juiste richting, de dialogen zijn helder en de geluidseffecten meer dan adequaat; de score die we toekennen is zeker geen slechte. Maar vergeleken met de oorspronkelijke DTS-track is er toch een stuk aan dynamiek ingeboet, en kunnen we geen perfecte score meer uitdelen. Overigens zijn ook de Hollandse en/of Vlaamse Dolby Digital 5.1-tracks verdwenen. De volwassen Disneyliefhebber zal het worst wezen.

En wat onze mond dan nog helemaal deed openvallen van verbazing, was het feit dat deze release zowaar voorzien is van Nederlandse ondertitels! Echt waar en niet gelogen! De Nederlandse ondertiteling bij de special features mag U vergeten, maar de hoofdfilm - en dat is tenslotte wat telt - kan op die manier in al zijn glorie bekeken worden.
Wat ons als slotsom bij de volgende vraag brengt:

Buena Vista. Hallo. In het verleden hebben jullie al eens onze suggesties opgevolgd. Misschien doen jullie dat weer. Misschien ook niet. De zaak zit nu zo: we hebben langs de ene kant een Vlaamse en Nederlandse versie, die een uitstekend DTS-geluid heeft, maar waarbij het beeldformaat, in deze film essentieel, verknipt is. Anderzijds kunnen we dezelfde disc importeren uit Frankrijk, waar het originele beeldformaat gerespecteerd werd, maar het originele (Engelse) geluid is verwaterd van een steengoede DTS-track naar een redelijk goede maar toch duidelijk mindere Engelse Dolby Digital 5.1-track.

Zelfs bij de trailers is de taal aangepast...

Is het nu echt te veel gevraagd om ons één (1) disc af te leveren waarin zowel beeld als geluid aan de juiste specificaties voldoen? I.e. origineel aspect ratio - en als dat halverwege de film wisselt, dan is dat niet jullie probleem, en moeten jullie dat zeker niet op vraag van videotheken en groothandels aanpassen; de consument, voor wie het eindprodukt uiteindelijk bestemd is, wijkt uit naar andere versies, moet genoegen nemen met een minderwaardig produkt (en wordt dus feitelijk bedrogen), of kan door het bos de bomen niet meer zien. En, beste Buena Vista, versta ons niet verkeerd. Ik, en velen van ons, sluiten uw Disney-classics warm in ons hart. We vinden het alleen sneu dat we voor de zoveelste keer niet van onze films kunnen genieten zoals de makers ze bedoeld hadden. En het is niet de eerste keer dat dit gebeurt. Herinner U:

• de niet anamorfische uitvoeringen van Hercules en The Little Mermaid
• de Nederlands overdubde extra's disc van Monsters Inc., die net een teleshopping-programma leek
• de verkeerde aspect ratio 1.33:1 i.p.v. 2.35:1 bij The Sleeping Beauty
• mijn persoonlijke favoriet: de verkeerde aspect ratio 1.33:1 i.p.v. 2.35:1 bij Atlantis, The Lost Empire
• Geen DTS-tracks op Treasure Planet, Lilo & Stitch en Atlantis, The Lost Empire in tegenstelling tot de Britse releases
• Tal van speciale mooie twee-discversies die hier nooit het licht zagen: The Emperor's New Groove, Tarzan, Snow White And The Seven Dwarfs, nog maar eens Atlantis, The Lost Empire

Ik weet ook dat U moeite doen om zich te herpakken: releases als Finding Nemo, The Lion King en Beauty And The Beast waren toppers in hun genre, en als we daar dan als dvd-liefhebber een eurootje meer voor moeten dokken, dan is dat meestal met de glimlach gebeurd. Maar als we dan eindelijk gerustgesteld zijn, gebeurt er weer zoiets als dit... Vroeger, in de tijd van de videoband *slik* kochten velen onder ons zowel de Engels gesproken versie als de Nederlands of Vlaams gesproken versie voor de kinderen. We dachten dat met de komst van DVD alles zou opgelost worden, maar dit is helaas niet waar gebleken. Ik weet ook (ik weet nogal veel) dat jullie qua specificaties afhangen van wat het Amerikaase hoofdhuis jullie dicteert. Kan U hen dan bij gelegenheid eens zeggen dat wij Beneluxers geen filistijnen zijn die in een cultureel achtergesteld gebied wonen, en dat wij, net als de meeste grotere taalgroepen, graag in maximale kwaliteit van onze films genieten. Dat betekent: DTS in de originele taal, geen gerotzooi met verkeerde beeldmaterialen, en als er een dubbeldisc voorhanden is, liever die dan de enkeldisc.

Dank U.




EXTRA'S
(Ook voor de extra's nemen we de inhoud overvan de Benelux-versie, met die randbemerking dat de Nederlandse overdubbingen vervangen zijn door Franse, maar even goed in het Engels beluisterbaar zijn.)

Mmh. De extra's zijn een beetje een mixed bag. Hoe meer we ons ergeren aan een verplicht te kijken reeks trailers, hoe langer die maar worden gemaakt. Alhoewel er misschien wel een paar titels tussenzitten die ons aanspreken (en dan denken we vooral aan The Incredibles en Home On The Range, en ze-ker de Deluxe Edition van Aladdin die we dit jaar nog mogen verwachten), zit er ook een hele hoop crap tussen waar we nog niet met handschoenen willen aankomen, zoals Mulan II, Bionicle II, massaproductie zoals de Three Musketeers-versie met Mickey Mouse en Donald Duck, en denken we er nog niet aan om op vakantie te gaan naar Disneyland Paris, de grootste mensenval ter wereld, gebouwd door een muis. Enige andere verrassing is reeds een aankondiging voor de Platinum Edition van Bambi in de lente van volgend jaar. Soit. 11 minuten van ons leven vergooid aan een reeks trailers die we echt liever in een opties-menu zouden willen kunnen selecteren in plaats van aan het begin van een disc. Bovendien zijn alle trailers uitsluitend in het Frans op deze release.

Koda's Outtakes (3 min.)
Bloopers, uiteraard voor de film speciaal gemaakt. Iets te veel goedkope grappen over winderigheid, though.



Rutt & Tuke's Commentary
Een commentaartrack van twee elanden? Rick Moranis en Dave Thomas aan de zware hallucinogene middelen? Nu hebben we alles gezien! Deze optie is - argh - ook nog eens van een Franse dubbing voorzien.

"Look Through My Eyes" Music Video (4 min)
Nette videoclip van Phil Collins, voorzien van enkele filmfragmentjes.



Brother Bear Games
Je hebt de keuze tussen een beender-puzzelspel en een soort van persoonlijkheidstest waarbij Tanana je totem bepaalt.

Bear Legends (Native American Tales) (3 min.)
Enkele simpele legenden uit de Indiaanse volksoverlevering met betrekking tot beren worden verteld. De verhalen worden geïllustreerd met bewegende rotstekeningen.

Making Noise: The Art Of Foley (3 min.)
Samen met acteur Jeremy Suarez bezoeken we de Foley-studio, waar de geluidseffecten worden gemaakt.

Art Review (10 min.)
Animatoren Robh Ruppel en Byron Howard leiden ons door een galerij van conceptuele schetsen en voorstudies bij het ontwerp van de personages, de dieren, de landschappen en aurora borealis. Artistiek gezien misschien nog de interessantste featurette.



Deleted scenes (11 min.)
Ditmaal drie écht verwijderde scènes, vaak nog in storyboard- of niet ingekleurde gedaante, en telkens voorzien van een inleiding door de animatoren. Bovendien voorzien van een play all-functie. Neat!

Fishing Song (4 min.)
Phil Collins trakteert ons op het concept van een song die uiteindelijk in de film is vervangen door een andere - betere, naar eigen zeggen - song.

Transformation Song (2 min.)
De reeds eerder vernoemde opnames met het Bulgaarse vrouwenorkest die in de transformatie-scène de Engelse lyrics van Phil Collins hebben vervangen.




CONCLUSIE
Voor mensen met kinderen is dit een zware dobber: doordat de Nederlands of Vlaams gesproken versie enkel op de Benelux-versie terug te vinden is, zijn die sowieso verplicht om de Benelux-versie te kopen, die wel gesierd wordt met een Engelse DTS-track om U tegen te zeggen. Wil U de artistiek zo integer mogelijke versie van de film, moet U voor deze Franse (en dus, ik herhaal het nog eens, niet de Waalse!) versie opteren. U krijgt wél Nederlandse ondertiteling bij uw film, echter geen Engelse DTS maar "slechts" een Engelse Dolby Digital 5.1-track (die niet slecht is, maar dus niet de beste), maar vooral, U krijgt de originele aspect ratio van de film!

Onze welgemeende excuses als de kwaliteit van de screenshots voor één keertje eens niet de standaard benadert die we gewoonlijk nastreven. In dit geval leek ons de vergelijking tussen de twee belangrijker dan de kwaliteit, en, geloof ons, het was een hele heksentoer om met één dvd-spelertje dezelfde screenshots te maken!!!