FILM
In 1932 is Guy Bennett (Rupert Everett) een veelbelovende student aan een prestigieuze Engelse kostschool, een zogenaamde public school voor de betere klasse, maar eigenlijk een dure privéschool waar de kinderen van de rich and famous in een elitaire sfeer worden opgeleid om later het land te leiden. Vanwege het isolement en de afwezigheid van meisjes worden homoseksuele relaties er stilzwijgend toegestaan op voorwaarde dat ze discreet en onopvallend zijn. Wanneer twee jongetjes worden betrapt in een kleedkamer, pleegt er ééntje zelfmoord waardoor de goede naam van de school in het gedrang komt. Van de ene dag op de andere slaat het klimaat om in een poging de schade te beperken: de gods, de vier afgevaardigden van de studenten die instaan voor de goede gang van zaken, vaardigen nieuwe regels uit waarbij iedereen die men betrapt of die openlijk aanleiding geeft tot roddel of misverstanden zes stokslagen krijgt en in een volgend stadium weg wordt gestuurd. Daarmee bereikt de hypocrisie zijn hoogtepunt, want bij Guy Bennett op school is iedereen wel eens betrokken bij een seksuele activiteit om zich te releasen, zoals dat heet, een homoseksuele variant van voorbijgaande aard.

Voor Guy zelf ligt de situatie anders: hij is gewoon homoseksueel en steekt dat niet onder stoelen of banken. Door de nieuwe verordeningen neemt hij grote risico’s wanneer hij verliefd wordt op James Harcourt (Cary Elwes), een blonde god uit een andere afdeling. Het huidige hoofd van de gods, ene Fowler (Tristan Oliver), een kerel met een militaristische ingesteldheid, is met Guy's attitude niet opgezet en zoekt een aanleiding om met hem af te rekenen. Guy's kamergenoot Tommy (Colin Firth), een al even grote zonderling die het schoolsysteem verfoeit, de maatschappelijke ongelijkheid veroordeelt en openlijk flirt met het communisme en Marx, probeert Guy tot redelijkheid te bewegen en waarschuwt hem op te passen voor Fowler, maar voor Bennett, uitgedaagd en vernederd, komt het er nu op aan een keuze te maken tussen zijn geaardheid, zijn werkelijke zijn, en de geneugten die zijn afkomst en zijn milieu hem te bieden hebben op voorwaarde dat hij zich aan de onuitgesproken rigide regels houdt.

Films over het Britse kostschoolsysteem en aanverwante instellingen gaan meestal over macht- of seksueel misbruik vanwege geestelijken of professoren. Another Country benadert de problematiek vanuit een heel ander gezichtspunt, nl. dat van de studenten zelf. Regisseur Marek Kanievska toont ons nauwelijks leraars of pastoors, klaslokalen of lessessies en wijdt zijn aandacht volledig aan het sociale weefsel dat de studenten in de kostschool zelf hebben uitgebouwd: hun systeem van opstaan, wassen, bed opmaken, het verplichte schoolpak wassen en strijken, de indeling van hun dag respecteren, lessen bijwonen, studeren en sociale contacten onderhouden, de hiërarchische structuur die zorgt voor de orde, de discipline en de bestraffing van wie de regels overtreedt. Aan het hoofd van de piramide staat een prefect, maar de werkelijke macht en controle ligt in de handen van vier gods, jongens van de hoogste afdelingen. Zij zorgen voor de dagelijkse routine, de tucht en de nodige discipline van het hele studentencorps. Hun positie geniet aanzien en geeft na hun opleiding vaak direct toegang tot belangrijke functies in het overheidsapparaat. Guy, die altijd op de kostschool heeft gewoond, komt in aanmerking om het volgende schooljaar een god te worden. Hij moet voorzichtig zijn en ervoor zorgen dat hij de huidige vier gods, die straks een opvolger kiezen voor een collega die afstudeert, niet voor het hoofd stoot.

Het personage Guy Bennett is gebaseerd op de figuur van Guy Burgess, een man die echt heeft bestaan en die deel uitmaakte van de zgn. Cambridge Four, die na hun universitaire studies aan de slag gingen voor de Britse geheime dienst en na WOII voor de KGB gingen werken. Guy Burgess vluchtte in 1951 naar de Sovjetunie. Marek Kanievska vertelt in Another Country, naar het toneelstuk van Julian Mitchell, niet het verhaal van de spion en zijn werk voor de Russen, maar probeert een beeld op te hangen van hoe Bennett, en dus in het werkelijke leven Burgess, tot zijn verraad is gekomen, vertrekkende van zijn homoseksuele geaardheid en de negatieve ervaringen die hij in zijn jeugd in de jaren dertig van de vorige eeuw als gevolg daarvan opdeed. Kanievska komt tot het besluit dat Burgess teleurgesteld was, dat zijn land hem had verraden en dat hij Engeland met dezelfde munt heeft terugbetaald. Toevallig of niet waren twee andere leden van de Cambridge Spy Ring, zoals ze ook wel werden genoemd, nl. Anthony Blunt en Kim Philby, ook homoseksueel, en het verhaal van Bennett is dus mogelijk ook op hen van toepassing. In hoeverre hun verraad toe te schrijven was aan hun geaardheid of aan hun communistische sympathieën, doet hier niet terzake, Kanievska geeft in elk geval de indruk dat Guy Bennetts keuze geïnspireerd werd door de afwijzing van zijn homoseksualiteit eerder dan door de invloed van zijn vriend Tommy die te pas en te onpas de onrechtvaardigheden in de maatschappij en het hypocriete kostschoolsysteem counterde met citaten uit Das Kapital van Karl Marx. Daarmee legt de regisseur - misschien onbewust, maar duidelijk merkbaar - een direct verband tussen diens homoseksualiteit en zijn latere landverraad en treedt hij een platitude bij die zegt dat homoseksuelen outcasts zijn, chanteerbaar en onbetrouwbaar, een naar de normen van onze tijd weinig politiek correcte stelling.

Let op: in de film komt het aspect van het landverraad niet ter sprake tenzij zeer zijdelings omdat Kanievska de techniek van de flashbacks gebruikt: Guy Bennett vertelt het hele verhaal in 1983 in Moskou aan een Britse journaliste die een biografie over hem wil schrijven en die vragen stelt over zijn keuze, waarop geen eenduidig antwoord komt. Voor een goed begrip van de figuur waarop de producties (toneelstuk én film) zijn gebaseerd, is het evenwel noodzakelijk een minimale voorkennis te hebben van wat er naderhand is gebeurd.

Cinematografisch is Another Country een pracht van een productie met een rijke beeldtaal. De film opent met een boottochtje op een meer in het Engelse landschap rond 1932. De camera verdwijnt onder een brug met achterin het beeld het grijsblauw van het water en de frisgroene oevers, om dan over te schakelen naar grauwe en korrelige opnamen van een limousine in de druilerige Moskouse binnenstad in 1983 met grote propagandistische plakkaten van de communistische partij op muren en pleinen. De beelden van de kostschool, waarvoor de camera’s in Eton College werden neergezet, zijn prachtig van kadrering en opbouw met symmetrische grasperken en statige gebouwen, jongens in donkere pakken met zwarte tophoeden en op de achtergrond het hemels geluid van kerkhymnen door een jongenskoor. Het ziet er allemaal een beetje wensdroomachtig uit, de crème van de Engelse society, een goed georganiseerd en perfect draaiend wereldje, het toppunt van menselijke intelligentie, cultuur en beschaving. Het contrast met de inhoudelijke bekrompenheid, de naijver, het gevecht tegen gezichtsverlies, het stijve maniërisme en de opgefokte beleefdheidsnormen kon nauwelijks groter zijn en Kanievska doet zijn best om die dubbelzinnigheid zo scherp mogelijk te schetsen.

Rupert Everett is indrukwekkend als de gekwelde Guy Bennett. Hij voert een ongekunsteld, serieus, arrogant en bij momenten grappig dragqueennummertje op dat bij de kijker niet noodzakelijk op veel sympathie kan rekenen. Als er al sprake is van sympathie, dan heeft dat te maken met zijn onwil om compromissen te sluiten, of in elk geval zo weinig mogelijk, door zijn koppigheid en zijn geëmancipeerdheid in een maatschappij waarin dat niet evident is, want zelfs zijn moeder is blind voor wat Guy nauwelijks verstopt. Zij doet niet onder voor haar omgeving wanneer ze hem toevertrouwt dat de zelfmoord van het jongetje op school een vorm van eerbare opoffering is, waarmee hij z'n ouders een grote teleurstelling bespaard heeft. ...ik heb er zo’n paar gekend..., zegt ze, … maar ze waren nooit erg gelukkig. Oh, ze kunnen best onderhoudend zijn, maar...

Colin Firth is in Another Country nog piep, blond en haast onherkenbaar. Alleen z'n nasale krachtige stem verraadt hem. Hij is droogjes en afgemeten, maar dat ligt aan z'n rol als linkse dwarsligger en provocateur, een typetje waar mee de rest van de school weinig op heeft, maar dat wordt gerespecteerd wegens de consequente houding en het rechtlijnig gedachtegoed. Cary Elwes, hier aan z'n tweede filmoptreden toe, is vooral mooi om naar te kijken.

BEELD EN GELUID
Another Country is een film uit 1984, maar dat is nergens aan te merken. Bij de BBC hebben ze hun magische toverstok bovengehaald en de pellicule beroerd: het resultaat is verbluffend, alsof de film vorig jaar is gedraaid. Dat het hier om een kostuumdrama gaat in een prachtige omgeving – zowel architecturaal als landschappelijk – speelt natuurlijk in hun voordeel. De kleuren zijn helemaal opgefrist en de transfer is zonder meer perfect: geen grain, geen vlekken en geen beschadigingen, zoals alleen de BBC en ons eigen Brussels Filmmuseum dat kunnen en ook doen. Het geluid staat in mono. De soundtrack van Michael Story past als een handschoen om een hand. Heel diverse muziekfragmenten strijden voor de eer als beste sfeerschepper, waarbij de koormuziek het palet duidelijk domineert en precies de atmosfeer creëert die de kijker van een dergelijke film verwacht.

EXTRA'S
Bij de extra's treffen we de Originele Trailer aan, een Fotogalerij en de Biografieën van de regisseur en de belangrijkste actoren. Een beetje dunnetjes voor een dvd die in Engeland ter gelegenheid van zijn 20ste verjaardag in een S.E.-versie is uitgebracht met massa's extra's.

CONCLUSIE
Another Country is een prachtig kijkspektakel zoals we dat gewend zijn van de Britten. Qua beeld en geluid is er nauwelijks iets aan te merken, inhoudelijk een paar bedenkingen, maar alles bij elkaar is dit een ontroerende en pakkende film over vriendschap en verraad, over het verwerpen van conventies en het opkomen voor zichzelf, een coming-of-age-film over twee totaal verschillende jongemannen, de ene homo, de andere communist, die in wat hun scheidt qua gedachtegoed tegelijk de maatschappelijke overeenkomsten en consequenties herkennen. Verplichte kost voor holebi's.