DANSFILM
Op het Kaaitheater Festival van 1983 stelt Anne Theresa De Keersmaeker voor het eerst Rosas Danst Rosas, een choreografie voor vier dansers, aan het publiek voor. Michèle Anne De Mey, Fumiyo Ikeda, Adriana Boriello en Anne Theresa De Keersmaeker dansen er de sterren van de hemel op een compositie, gestoeld op de vier basisbewegingen: staan, zitten, liggen en lopen. Met weinig meer dan hun eigen lichaam, een toevallige stoel en de minimalistische muziekscore van Thierry De Mey en Peter Vermeersch creëren ze via mechanische en repetitieve handelingen, een gespannen stilte en pure lichaamstaal een uniek en oorspronkelijk universum, een soort bewegingstheater dat tegelijk veelzeggend en visueel indrukwekkend is. Rosas Danst Rosas behoort tot de klassiekers van de De Keersmaeker-catalogus. De voorstelling is in de afgelopen kwart eeuw de hele wereld rondgegaan en zorgde overal voor verbazing en ontroering.

Anne Theresa De Keersmaeker is Mechelse van geboorte. Op haar achttiende schreef ze zich in bij de dansschool van Maurice Béjart in Brussel en twee jaar later (1980) stelde ze haar eerste productie Asch voor. Het jaar nadien vinden we haar terug aan de New York Tisch School of the Arts waar ze kennis maakt met de Amerikaanse postmoderne dans. In 1983 stelt ze Fase, 4 Movements to the Music of Steve Reich voor, een dansstuk dat een fenomenaal succes oogst en haar op korte termijn een plaats garandeert in de eredivisie van het moderne danstheater. Met Rosas, het dansgezelschap dat De Keersmaeker in 1983 sticht, brengt ze nog datzelfde jaar de première van Rosas Danst Rosas in het Kaaitheater, waarmee ze een nauwe band heeft. In 1992 wordt Rosas het gezelschap-in-residence van de Munstschouwburg. In 1995 leidt die samenwerking tot de gezamenlijke oprichting van P.A.R.T.S., Performing Arts Research and Training Studios, waar elk jaar ruim 60 dansers vanuit heel de wereld een opleiding kunnen volgen. In 1998 regisseert Anne Theresa De Keersmaeker haar eerste opera, nl. Het Kasteel van Blauwbaard van Bella Bartok, en als gastchoreografe bij de Companhio Nacional de Bailado in Lissabon creëert ze The Lisbon Piece.

Ter gelegenheid van hun 20ste verjaardag besluit Thierry De Mey in 1996 om de vroege choreografieën van Anne Theresa de Keersmaeker op pellicule vast te leggen. Voor Rosas Danst Rosas zet hij z'n camera’s neer in het voormalige RITO in Leuven, in 1933 uitgevoerd naar een ontwerp van architect Henry van de Velde. Het RITO-scholencomplex heeft een drie verdiepingen hoge U-vormige structuur. Het is een constructie in Bauhaus-stijl, opgetrokken uit beton en grote glasraamoppervlakken, ook binnenin, tussen de interne gedeelten van het gebouw, waardoor de doorzichtbaarheid en de helderheid door invallend licht maximaal is verzekerd: imposant, eenvoudig en functioneel. Op dezelfde manier probeert Thierry De Mey de confrontatie tussen Rosas en het historische gebouw vorm te geven. Moving In de beginscène van het dansstuk, is een vloedgolf van beelden: de dansers komen te voorschijn komen, vanuit alle hoeken en stromen samen in het centrale gedeelte van het gebouw. De Mey filmt ze met tegenlicht, in zwart en donkerblauw, doorheen het glazendak, met alleen de maan als lichtbron. We horen de striemende regen, we zien de schaduwen, we horen de voetstappen, onregelmatige tikken op een stenen vloer en ondertussen beweegt de camera mee, langs de glaswanden en de pover verlichte rechthoekige structuren van glas na glas na glas… De Mey toont de spastisch bewegende lichamen, anoniem nog, en dan Floor: vier op een rij, vallend, kronkelend, rechtverend als Egyptische sfinxen, ademend, zwaar ademend, vallend, en opnieuw vallend en voorzichtig de omgeving aftastend, zuchtend haast, vier lichamen in harmonie, in hetzelfde ritme, zoekend naar eenheid van zijn in de leegte, altijd onder controle, Thierry De Mey maakt long shots met geel licht op de voorgrond tegen een donker en transparant decor. Tussendoor toont hij ons details van de bewegende armen en de zwoegende lichamen, een techniek die hij vaker zal toepassen om het tempo te accentueren, het ritme te visualiseren.

Voor Chairs zoeken dansers en cameralui een onderkomen in de voormalige refter van het RITO, een zonnig lokaal met een grijs-rode vloer en gele badkamertegels tegen muren en pilaren. In het midden, schuin achter elkaar, zitten de dansers. Hun enige attribuut is een stel stoelen. Op de achtergrond klinkt het staccatogeluid als van een gesofistikeerde metronoom, snel en onvermoeibaar. Kopjes draaien, groeten elkaar. De lichamen bewegen, mechanisch, fel en nadrukkelijk op het ritme van de geluidsband. De camera staat stil en toont een totaalbeeld van vier lichamen in eenzelfde maat, hun felle bewegingen van bovenlichaam en armen. Vervolgens draait ie tussen de stoelen door, maakt detailopnamen van handen, gezichten en monteert het materiaal achteraf met behoud van de cadans, met schokjes, als snel achter elkaar bewegende uitsnijdingen.

In Building wachten Anne Theresa De Keersmaeker en de oorspronkelijke dansers van Rosas Danst Rosas de toeschouwer op onderaan de trappen. Hun bewegingen zijn zenuwachtig, hun ledematen bewegen spastisch tijdens een ritueel van alledaagse gestes dat een typisch vormenkenmerk is geworden van het Rosas-jargon: de hand door het haar, de ontblote rechterschouder, de handen die het lichaam omstrengelen, de bedekte schouder, het dichtgeknoopte bloesje. De omgeving, het verweerde gebouw met zijn wirwar van gangen en klaslokalen, wordt een essentieel onderdeel van de choreografie. De dansers bewegen zich in één ruimte, op één etage en vervolgens op alle verdiepingen. De Mey volgt ze van dichtbij en van op een afstand, plaatst de camera in de openruimte tussen de buildings en toont de kleine groepjes dansers die achter de videowall-achtige ramen hun gesynchroniseerde figuren creëren, gedisciplineerd en in de maat, eerst met een paar, twee paar, groepjes van vier, vervolgens een hele roedel, altijd op dezelfde tonen van slagwerk en koper. In Glass Interiors vloeit hun spel van één lokaal via de gang in een tweede ruimte over, stroomt voort naar een derde vertrek, vult ontelbare ruimten, gescheiden door dunne wandjes van gelig hout en doorzichtig glas dat hun lichamen weerspiegelt. Het invallend zonlicht maakt lange schaduwen op de vloer en legt een warme gloed op de grijze bloesjes, de nauwelijks ontblote borsten en de afwezige gezichten. Lying Down herleidt de actie terug tot de vloer. De bewegingen vertragen, het intieme contact wordt hersteld. Alleen het schurend geluid van kledingsstukken en zware ademhaling vult de ruimte.

Inner Court is een schaduwspel op de voormalige speelplaats van het complex. De lichamen bewegen in het halfduister met de verlichte glaswand in de achtergrond. Zijdelings wit licht en tinten van zwart en blauw zorgen voor de sfeer. Voortdurend verspringen de camerastandpunten. De lens volgt één danser en vervolgens een hele groep, toont de geometrische patronen die ze creëren in de immense ruimte op een partituur die de ontbrekende kleuren auditief tot leven brengt. Wanneer het tempo van de muziek toeneemt wordt De Meys montage een pure opeenvolging van louter details, waarbij hij de scènes versneld afspeelt. De bewegingen zijn rauw en brutaal en toch sierlijk, perfect afgewerkt en altijd poëtisch. De Coda is kort en zonder geluid. Het lichaam ontspant zich.

In de filmversie van Rosas Danst Rosas voegt Thierry De Mey aan de oorspronkelijke creatie van Anne Theresa De Keersmaeker een nieuwe dimensie toe. Hij is tegelijk componist, architect en toneelmeester. In de ruime en kale lokalen van het RITO-complex recreëert hij de dansvoorstelling en maakt er een authentieke en op zichzelf staande nieuwe artistieke productie van met een eigen timbre en een eigen karakter. De sfeer is dezelfde als tijdens de theatervoorstelling, even intens en dwangmatig, maar de energie en de drive zijn veel meer het resultaat van de wisselwerking tussen de dansers en de unieke setting, de bewuste beeldkeuze en de eigenzinnige montage.

BEELD EN GELUID
De Mey gebruikt weinig extra licht om Rosas Danst Rosas tot leven te brengen. Veel meer maakt hij gebruik van de weersomstandigheden, van het contrast tussen bewolkte en zonnige momenten, waarbij hij alleen in de donkere binnenopnamen een kleurenpalet introduceert dat past in de omgeving. Geel is de overwegende toon, met het lichtblauw van vensterglas voor de achtergrond. In de opnamen die 's nachts zijn gedraaid krijgt staalblauw de boventoon en zorgt het harde witte zijlicht voor zilveren accenten op de lichamen en de vloer. De opname is goed van kwaliteit en zonder storende ongerechtigheden. Het geluid staat in stereo surround. De minimalistische en repetitieve muziek van De Mey en Vermeersch is zeer aanwezig en terecht want ze is een wezenlijk onderdeel van de dansvoorstelling, evenals het geschuifel van de dansers en hun schurende ademhaling in de rustige passages.

EXTRA'S
Bij de sectie extra's vinden we Director's Sketches. Het zijn de ingewikkelde tekeningen van Thierry De Mey voor de camerabewegingen tijdens de dansscènes. In Creators krijgen we een korte bio van De Keersmaeker, De Mey en Vermeersch, Location vertelt ons iets meer over het RITO-complex, Awards gaat over de internationale prijzen die Thierry De Mey voor Rosas Danst Rosas in ontvangst mocht nemen. De bijdrage On Stage tenslotte bevat een aantal clips uit de theatervoorstelling in het Lunatheater in 1995. Het is een unieke manier om de theatervoorstelling van Rosas Danst Rosas te vergelijken met de film die Thierry De Mey heeft gemaakt. Alle teksten in de afdeling extra's zijn in het Engels.

CONCLUSIE
Rosas Danst Rosas is zonder meer een prachtige productie die het bewijs levert van Thierry De Meys grote en originele talent als componist en cineast. De manier waarop hij de dansvoorstelling van Anne Theresa De Keersmaeker ter gelegenheid van de 20ste verjaardag van de première in het Lunatheater in 1983 in beeld brengt in een totaal nieuwe en unieke omgeving, mét behoud van het oorspronkelijke scenario en de originele zeggingskracht en waarbij hij er toch in slaagt om een totaal nieuwe artistieke creatie te realiseren met een eigen dynamiek en een eigen ritme, dwingt respect af. Rosas Danst Rosas is zonder twijfel een van de mooiste en indrukwekkendste dans-dvd’s op de markt. Voor wie van moderne dans houdt is deze film het neusje van de zalm.