FILM
Iron Island is een verroest containerschip, vastgelopen op een zandbank in volle zee voor de kust van zuidelijk Iran. De oude oceaanreus steekt als een rots in de branding metershoog boven het kolkende water uit, maar volgens de onderwijzer aan boord is ie de voorbije jaren ruim twee meter weggezakt in het zand. Dat is niet naar de zin van kapitein Nemat (Ali Nassirian) die met behulp van tientallen jonge kerels het schip systematisch afbreekt en het ijzer en staal aan schroothandelaren verkoopt. Met de opbrengst betaalt hij de bewoners - ruim honderd vrouwen met kinderen en een kleine veestapel, oudere mannen, z'n groepje hardwerkende tieners en een gehandicapte die de scheepslift bedient - een kleine vergoeding en levert tegen betaling levensmiddelen en olie voor hun kookvuurtjes. Regisseur Mohammad Rasoulof vertelt niet in welke sociale omstandigheden kapitein Nemat aan de wal leeft, maar de leefomstandigheden van zijn bemanning zijn ronduit miserabel: twee families leven in een kajuit van een paar vierkante meter, gescheiden door een grauw zeil. De hygiënische omstandigheden zijn miserabel en het comfort nihil. Volwassen mannen zijn een zeldzaamheid aan boord. De meesten zijn op zee en komen om de paar weken of zelfs maanden voor een paar dagen op bezoek. De vrouwen verstoppen zich onder burkas en proberen met het weinige geld dat hun af en toe wordt gestuurd te overleven.



Ahmad (Hossein Farzi-Zadeh), een tiener die door de kapitein is geadopteerd als persoonlijke klusjesman, heeft een eigen kamertje en een transistorradio. Hij zorgt voor de goede gang van zaken aan boord tijdens de afwezigheid van de chef. Wanneer Nemat hem op een keer waarschuwt uit de buurt van een jonge Iraanse te blijven die beloofd is aan een rijke moslim op het vasteland, wordt Ahmad nukkig. Hij is verliefd op het jonge meisje, maar de kapitein meent dat haar vader hem zal vermoorden als hij over de zaak wordt ingelicht. Ondertussen heeft Nemat andere problemen: de eigenaars van het schip laten hem weten dat ze de roestbak verkopen en dat ie binnen achtenveertig uur moet worden ontruimd. Waar moeten al die arme stakkers naartoe?, vraagt Nemat schijnbaar verontwaardigd via zijn mobieltje en deelt meteen daarna bevelen uit om vaart te zetten achter de zoektocht naar de dieselvoorraad van het schip en de afbraakwerkzaamheden in de buik van het zeemonster, kwestie van nog zoveel mogelijk geld uit de roestboel te slaan vóór de officiële overdracht aan de nieuwe eigenaars.

Een oudere man die voortdurend naar de zon tuurt, een jongetje dat in de buik van het schip jonge visjes vangt om ze dan terug in de oceaan te gooien, Ahmad die door de kapitein met de verdrinkingsdood bedreigd wordt na het ontvreemden van diens motorboot in de hoop aan Iron Island te ontkomen, de gele olievaten die van dek in zee geduwd zijn en vervolgens door de grotere jongens al zwemmend aan wal gebracht worden, het zijn hallucinante en allegorische beelden over toestanden die alleen in onvrije landen voorkomen.

De bewoners van Iron Island schikken zich lijdzaam in hun lot. Als maatschappelijk zwakken, geïsoleerd op een oceaanschip, zijn ze volledig aangewezen op kapitein Nemat, de plaatselijke machthebber die zalft en straft. Regisseur Mohammad Rasoulof gebruikt een ironiserende en metaforische stijl om Nemats uitbuiting en misbruik van vertrouwen zichtbaar te maken. Zelf camoufleert de kapitein z'n huichelachtig gedrag met een klasje waar de kinderen leren lezen en schrijven, maar anderzijds bepaalt hij de lonen, de prijs van de olie voor de lampen en het tarief van de telefoongesprek naar verre verwanten via zijn mobieltje. Uiteindelijk zal hij ook een vernuftig systeem verzinnen om de bewoners na hun evacuatie van het schip aan zich te binden. Ze hebben geen andere keus, de havelozen en ongeletterden, ze hebben niets of niemand op de wereld behalve hun verre echtgenoten en vaders en die zijn maar al te blij dat de kapitein tegen een betaalbare prijs over hun vrouwen en dochters waakt als een strenge cipier. Want ook die sociale realiteit, nl. de onderdrukking en totale marginalisering van de Iraanse vrouw, komt in deze film aan bod. Net zoals Crimson Gold van zijn Jafar Panahi is Iron Island een kritisch portret van het beleid van de Iraanse Ayatollahs die met hun islamitisch project de gelijkheid onder alle Iraniërs prediken, maar er in werkelijkheid niet in zijn geslaagd om de levensvoorwaarden van de zwakkeren en kwetsbaren fundamenteel te verbeteren.



BEELD EN GELUID
Iron Island is volledig op locatie gedraaid met heel weinig supplementaire opnametechnische middelen. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat Iron Island een bijna documentaire sfeer uitstraalt alsof alles wat de kijker te zien krijgt ook in werkelijkheid zo is, zonder manipulaties. Heel af en toe toont de regisseur een overzicht van het schip vanuit de hoogte, wellicht van op een stelling op het hoogste dek, andere keren neemt hij een beeld van de oceaanreus vanuit één van de bootjes. Voor de rest beweegt de camera zich voortdurend over het dek, dringt binnen in de bedompte kajuitruimten en daalt af in de buik van het schip om de afbraakwerkzaamheden in beeld te brengen. Meestal is het beeld zonovergoten, binnenin het schip is het donker met een bijna totaal verlies van detail wegens nauwelijks of geen inzet van extra licht. Hetzelfde geldt voor de nachtelijke scènes: ze zijn pikdonker en bevatten nog amper informatie. Het geluid is rechtstreeks opgenomen wat de verstaanbaarheid van de stemmen negatief beïnvloed, maar dat speelt nauwelijks een rol gezien het om Farsi gaat. Af en toe is er muziek van een transistorradio, een televisietoestel of een groepje zingende en musicerende mannen. Voor de rest zijn er de geluiden van een bedrijvige gemeenschap en de zee, overal tegenwoordig en altijd als geruis op de achtergrond.

EXTRA'S
De dvd bevat als enige extra de Originele Bioscooptrailer.

CONCLUSIE
Iron Island van de Iraanse regisseur Mohammad Rasoulof speelt zich af op een verloederd containerschip ergens in de Perzische Golf voor de kust van Iran. De bewoners zijn arme sloebers die zich moeten schikken naar de nukken van de chef, kapitein Nemat, de man die het schip van de oorspronkelijke eigenaars heeft gehuurd en het door zijn onfortuinlijke gasten laat afbreken voor een gammele vergoeding. Als het schip onaangekondigd aan een schroothandelaar wordt verkocht, komen de bewoners in een hachelijke situatie terecht en dreigt de kapitein zijn inkomen te verliezen. Hoe los je dat op in 's werelds enige en unieke Islamitische Republiek?