Na drie TV-films debuteerde de Amerikaanse regisseur Julie Taymor in 1999 met de bioscoopfilm Titus naar een theaterstuk van William Shakespeare met Anthony Hopkins en Jessica Lange in de hoofdrol. De opvolger Frida (2002), over het niet zo gelukkige leven van de Mexicaanse artieste Frida Kahlo, levensgezellin van de schilder Diego Rivera en minnares van Leon Trotsky, was een indrukwekkend biografisch portret waarmee ze de verwachtingen volledig inloste. In haar derde bioscoopfilm Across The Universe kiest Taymor voor eenzelfde vloed van creatieve ideeën en spannende beeldconstructies ter illustratie van een love story op basis van een selectie bekende songs uit de Beatles-catalogus. Ruim twee uur lang vuurt ze het Lennon & McCartney-materiaal (en af en toe een Harrison-compositie) op de toeschouwer af tegen de achtergrond van de historische gebeurtenissen in de Verenigde Staten in de jaren zestig. Racisme, druggebruik, de seksuele omwenteling, vrouwenemancipatie, politiek wanbeheer, de oorlog in Vietnam en de vrijheidstrijd van de zwarten, het komt allemaal aan bod op de tonen van Beatles-muziek en verrassend genoeg geeft dat songmateriaal in de handen van Julie Taymor z’n diepere betekenis prijs of krijgt het een nieuwe en zinvolle inhoud, precies door de aparte manier waarop ze de songs positioneert.

 

 

Het liefdesverhaal zelf is voor de regisseur niet meer dan een goed excuus om een ode te brengen aan de favoriete muziek uit haar jeugd (Taymor is geboren in 1952). Jude is een arbeider in Liverpool. Omdat hij wil ontsnappen aan de armoede en de uitzichtloosheid van de havenstad, laat hij zich aanmonsteren als hulpje op een zeeschip naar Amerika. Jude verdwijnt in de smeltkroes die New York heet, leert Max kennen en samen huren de vrienden kamers bij Sadie, een ondergrondzangeres met ballen. Ondertussen heeft ergens in de Midwest het zusje van Max, Lucy, afscheid genomen van haar vriend die op missie gaat naar Vietnam. Als de jonge soldaat sneuvelt trekt Lucy ter verstrooiing voor de zomervakantie bij haar broertje in in New York en wordt uiteraard verliefd op zijn Liverpoolse vriend Jude. Jude leeft in New York van zijn tekenpen, Max geeft z’n studies op en leeft van het geld van zijn ouders en Lucy neemt een baantje aan in een brasserie en engageert zich in de antioorlogbeweging na het (verplichte) vertrek van Max als soldaat naar Vietnam. Jude heeft het evenwel niet zo op politiek engagement begrepen, maar Lucy brengt de avonden steeds meer bij haar zielsverwanten door. Hun relatie verwatert. Tijdens een betoging wordt Lucy opgebracht, probeert Jude haar te bevrijden en wordt hij het land uitgezet wegens geen geldige papieren. Er blijft hem maar één mogelijkheid over: terug naar de fabriek in Liverpool.

 

Julie Taymor maakt van Across The Universe een zinderende musical. Joe Cocker mag passeren voor zíjn arrangement van With A Little Help From My Friends, U2’s Bono maakt een uitstekende beurt als Dr. Roberts die in een Magical Mystery Tour-achtige bus en brengt eenzonder meer ravisante versie van I Am The Walrus ten gehore. I Wanna Hold Your Hand wordt de intieme klaagzang van de lesbische Prudence, I Want You de wervende slogan van de onverzadigbare Uncle Sam, voortdurend op zoek naar nieuwe rekruten voor z’n oorlogsmachine in Vietnam, Let It Be vermomt zich als de indrukwekkende klaagzang van de zwarte gemeenschap na de dood van een kind tijdens de rassenrellen in Detroit; de bloedende aardbeien  uit Strawberry Fields Forever worden vliegtuigbommen die de Vietnamese dorpjes en steden reduceren tot een landschap van bloedrode poelen des doods, terwijl Amerikaanse rekruten de overgebleven palmbomen plattrappen met een loodzwaar vrijheidsbeeld op de schouders (She’s so Heavy) middelerwijl de wereld de goede tijding over vrede en democratie brengend. Het is een van de meest cynische scènes die Taymor in Across The Universe stopt.

 

 

Uiteraard dragen alle acteurs namen uit Beatles-songs en doet Julie Taymor er alles aan om details uit de biografie van de Fab Four in haar film te stoppen: hun allereerste optredens in de Cavernclub, de flirt met de Hare Krsna-beweging en het historische optreden op het dak van de Apple-studio’s, inclusief de ontruimingsactie door de Londense politie. De jaren zestig in Amerika krijgen gestalte via Sadie (de reïncarnatie van Janis Joplin), Jo Jo (de reïncarnatie van Jimmy Hendrix) en uiteraard ook de oorlog in Vietnam, druggebruik, vrije liefde, etc. Het zit allemaal in Across The Universe dat zich als een sprookje ontvouwt, badend in felle kleuren, met exotische decors die nauwelijks moeten onder doen voor die uit de Yellow Submarine-film en die worden bevolkt door bizarre of op z’n minst vreemde personages van diverse pluimage. Julie Taymor is nauwelijks in te tomen en ze produceert unieke en creatieve oplossingen aan de lopende band. Across The Universe is één groot feest voor oog en oor, met de songs van haar helden in pole position. Jammer genoeg verlaat ze daarbij af en toe de logische bedding van haar scenario voor verleidelijke side stories die elk op zich onderhoudend zijn, maar die de voortgang van het vederlichte verhaal ophouden. Dan blijkt de muziek alleen niet bij machte om de aandacht gaande te houden. Een flinke knip van 20 minuten tot een half uur was hier beslist op z’n plaats geweest, maar dan waren uiteraard ook tal van prachtige songs gesneuveld en laat die nu precies hét excuus zijn voor de totstandkoming van deze musical!

De beeldkwaliteit van deze musical is uitstekend, zonder meer. De felle kleuren spatten van het scherm, de meer pastelachtige tinten voorzien het materiaal van een dromerige en nostalgische sfeer. Geen ongerechtigheden, geen technische tekortkomingen, wel felle contrasten, veel details en zinderende opnamen alom.

Voor het geluid geldt hetzelfde: stevige bassen via de subwoofer, flinke uithalen voor- en achteraan, loopzuiver materiaal tout court en een soundtrack met beslist de beste covers van het Lennon & McCartney-songmateriaal ooit.

Heel veel interessante extra’s op deze dubbele disk (ruim 120 min.). Om te beginnen op disk 1 een Audiocommentaar van regisseur J.Taymor en (echtgenoot) componist E. Goldenthal en vervolgens de Documentaire: Creating The Universe (29 min.) waarin vooral beeldmateriaal zit dat tijdens de repetities is gemaakt. Producer Matthew Cross praat over het muzikale talent van de cast, Bono over de kwaliteiten van de regisseur en geluidsmixer Tod Maitland over de precisie waarmee de geluidsopnames zijn gemaakt. Scenarioschrijver Ian La Frenais spreekt met lof over Taymors improvisatietalent en de ruimte die ze laat voor de creatieve inbreng van cast en crew; Albert Kosley vertelt dat hij bij de keuze van de kostuums zijn best heeft gedaan om de film door de ogen van Taymor te zien in een poging om de jaren zestig zo goed mogelijk te reconstrueren, zonder een perfecte imitatie na te streven. Julie Taymor zegt dat de jaren zestig haar boeien omdat het een tijd was van engagement, onschuld en spontaneïteit. Heel interessant zijn de setopnamen van Mr Kite, I Am The Walrus met Bono als Dr. Robert, Happiness Is A Warm Gun en de aangrijpende reconstructie van de Detroit-rellen in Let It Be. De dvd bevat één korte Verwijderde Scène (1 min.), nl. Jo Jo die aan de piano And I Love Her componeert voor zijn liefje Sadie, en twee takes van de Mr. Kite-clip (6 min.). Als afsluiter is er een Fotogalerij en zijn er een aantal Andere Trailers, o.a. die voor The Jane Austen Book Club en 21.

 

 

Disk 2 opent met Stars Of Tomorrow (27 min.) waarin Julie Taymor praat over het talent van haar jonge en onbekende hoofdacteurs die ze stuk voor een stuk een succesvolle toekomst voorspelt. Evan Rachel Wood (Lucy), die sinds haar jeugd niet meer had geacteerd of gezongen, levert een schitterende prestatie in tal van Beatles-covers; Jim Sturgess (Jude) leerde Taymor kennen via een geluidsband en hij beviel meteen tijdens de auditie; T.V. Carpio (Prudence) kon niet alleen acteren maar ook formidabel dansen en schaatsen, waardoor ze ook voor de rol van cheerleader en het meisje met het paardenlijf  voor Mr. Kite’s circusact werd geselecteerd; Dana Fuchs, die eerder al in een musical op Broadway te zien was en regelmatig optreedt als zangeres in de buurt van New York, bleek niet alleen over een fantastische stem te beschikken, maar kon ook nog acteren en Martin Luther McCoy (Jo Jo) die nooit eerder op het toneel had gestaan, bracht het er zeer goed vanaf en speelde bovendien uitstekend gitaar. Moving Across The Universe (9 min.) is volledig gewijd aan de choreografieën in de film en choreograaf Daniel Ezralow zien we uitvoerig aan het werk met de hoofdrolspelers en de dansgroepen in uitbundige en bloedmooie choreografieën vol surrealisme en fysieke spanning. FX On The Universe (7 min.) is gewijd aan de visuele effecten die Kyle Cooper tot stand bracht (de aardbeien die bommen worden, de kleurrijke Mr. Kite-set, de solorisatie- en onderwateropnamen). In All About The Music (15 min.) gaat de aandacht naar de originele arrangementen die componist E. Goldenthal bedacht om de Beatles-songs na veertig jaar aantrekkelijk te maken voor een jong en hedendaags publiek. Als afsluiter krijgt u nog de onverknipte Extended Musical Performances, tien clips uit de film, samen goed voor ruim 34 minuten kijk- en luisterplezier :

 

Hold Me Tight (Lucy)

Come Together (Joe Cocker)

I Am The Walrus (Bono)

Dear Prudence (Lucy, Jude, Max en Sadie)

Something (Jude)

Oh Darling! (Sadie)

While My Guitar Gently Weeps (Jo Jo)

Across The Universe/Helter Skelter (Jude/Sadie)

 

Een beetje jammer dat Blackbird (schitterend en eenvoudig arrangement), Why Don’t We Do It On The Road (Sadie als een snoeiharde Janis Joplin) en Let It Be (indrukwekkend gebracht door de zwarte Carol Woods en een al even indrukwekkend gospelkoor, beslist één van de sterkste momenten uit de film/musical) in dit lijstje ontbreken, want ook dat zijn prachtige muziekclips.

Across The Universe laat de kijker achter met een dubbel gevoel: formidabele acteerprestaties, indrukwekkende soundtrack, uitstekende mise-en-scène, prachtige visuele effecten, maar ook een film met een te dun en simplistisch verhaaltje, met niet altijd even logische zijsprongetjes en beslist een half uur te lang om de spanningsboog overeind te houden. Beatles-fans hebben daar geen probleem mee, getuige de score van minstens 9/10 die 54 procent van de IMDB-gebruikers voor Across The Universe overheeft. Wie een beetje meer afstand neemt, ziet ongetwijfeld de onvolkomenheden van het scenario, de loodzware symboliek in het Strawberry Fields-fragment en de totale stijlbreuk (én onverbodigheid) van de Mr. Kite-opname. Na een vrij luchtige en speelse eerste helft, trakteert regisseur Julie Taymor de kijker op een vrij heftig en dramatisch Vietnam-hoofdstuk, zeer Amerikaans van opzet en toon, waarvan hij zich wellicht moeilijk kan voorstellen dat John Lennon en Paul McCartney daarmee bezig waren. Across The Universe lijdt net zoals Michael Gondry’s The Silence of Sleep aan acute overkill qua animatie- en CGI-foefjes, waardoor het verzadigingspunt van de toeschouwer al een hele tijd voor de aftiteling is bereikt. Julie Taymor had zich wat dat betreft beter aan die oude wijsheid over zelfbeperking gespiegeld waardoor de meester zich van de knecht onderscheidt.