FILM
1943. Een peloton Britse gevangenen, onder leiding van de stiff upper lip kolonel Nicholson (Alec Guinness) komt onder het bevel te staan van de niet al te wereldwijze Japanse kolonel Saito (Sessue Hayakawa), die van hogerhand de opdracht heeft gekregen om een spoorwegbrug te bouwen over de rivier Kwai, Japan heeft immers het plan opgevat om een vaste verbinding tussen Bangkok en Rangoon aan te leggen. Saito maakt echter de fout om ook de Britse officieren te verplichten slavenarbeid te verrichten: Nicholson verzet zich daar formeel tegen omdat het tegen de regels van de Conventie van Genève ingaat, regels waaraan Saito overigens publiekelijk zijn gat veegt. Smeken noch dreigen helpt echter, en zelfs na een dagenlange opsluiting in een heet zinken varkenskot is Nicholson wel murw maar nog altijd niet van plan toe te geven. Saito moet intussen lijdzaam toekijken hoe de brug geen meter verder geraakt; als de brug bovendien niet tegen een bepaalde datum af is, is het aan kolonel Saito om eervol uit het leven te stappen middels harakiri. Wanhopig geeft hij toe aan Nicholson, die meent dat de mannen zonder de nodige leiding van "zijn" officieren nooit de discipline aan de dag zullen leggen om de brug op tijd te bouwen. Bovendien zijn de Japanse architecten die de brug hebben geconcipieerd knoeiers eerste klas, en is Nicholson ze van plan om ze eens een lesje in Brits organisatietalent te geven en de brug wél naar de normen van de deugdelijkheid te bouwen. Op een dag, zo meent hij, zal immers de oorlog over zijn, en zal de brug een laatste stille getuige zijn van de arbeidsethiek die de Britten wél en de "wilden" niet hebben. Het vuur en het enthousiasme waarmee Nicholson zich van zijn taak kwijt doet echter de balans verdacht veel doorslaan in de richting van de collaboratie. Intussen is de Amerikaanse krijgsgevangene Shears (William Holden) uit de hel van het gevangenkamp ontsnapt en heeft de linies van de geallieerden bereikt. Daar wacht hem echter een onprettige verrassing: hij wordt - terecht overigens - ervan beschuldigd zich uit te geven voor een officier.- hij deed zich inderdaad voor als majoor om een betere behandeling te krijgen - maar de legertop is bereid daarover de spons te halen áls hij zich tenminste "vrijwillig" opgeeft als commando om weer de jungle in te gaan en de brug te helpen dynamiteren.

David Lean zal het best herinnerd worden voor zijn grote spektakelstukken zoals Doctor Zhivago en Lawrence Of Arabia. Ook deze verfilming van The Bridge On The River Kwai naar het boek van Pierre Boulle, auteur van onder meer ook Planet Of The Apes, is een klassiek episch werkstuk dat zowel iets van een absolute spektakelfilm heeft als zich concentreert op de kleine menselijke kantjes. Na al die jaren heeft de film nog altijd iets larger than life, en het is niet verwonderlijk dat de film zowel op commercieel als op kritische vlak verschillende keren de lakmoesproef heeft doorstaan. Naast een abstract verhaal over militaire eer, discipline en toewijding en de zoektocht naar beschaving in de waanzin van de oorlog focust het verhaal zich op de concrete vraag wanneer hoofdpersonage kolonel Nicholson, een man die eer en reputatie hoog in zijn vaandel voert, de lijn overschrijdt tussen het volgen van zijn eigen eergevoel en het onderschrijven van een slaafse vorm van collaboratie. Zijn lange staat van dienst heeft hem in zekere zin doen vervreemden van de werkelijkheid, en zijn zin voor tucht en discipline staan duidelijk de inschatting van de werkelijke situatie in de weg. Naarmate Nicholson gaandeweg geobsedeerd wordt door de taak vlak voor zijn neus, de voltooiing van de brug, slaat de waanzin van de oorlog ongemeen hard toe, en stort hij zijn trouwe soldaten, die door een vuur zouden gaan als hij ze daartoe zou aansporen, mee in het ongeluk. Eerder dan de waanzin van de oorlog belicht de film het gebrek aan inschattingsvermogen van de mens om de consequenties van zijn beslissingen onder ogen te zien. Nicholson bereikt met zijn strategie eerder het tegengestelde van wat hij beoogt: hij helpt zijn vijanden terwijl er in principe niemand is die hem verhindert om maar een half assed job te doen, en door zijn voortdurende obsessie om de moraal bij zijn manschappen hoog te houden corrumpeert hij ze net. The Bridge On The River Kwai is dan ook eerder te categoriseren als psychologisch drama dan als oorlogsfilm pur sang; de bloedige confrontaties blijven in het eerste deel van de film beperkt tot de sadistische strapatsen van kolonel Saito, en de gewelddadige finale krijgt er een grotere impact door.

De uitstekend uitgebalanceerde karakters, de uiterst snooty upper class Nicholson en de heethoofdige, mentaal duidelijk niet helemaal stabiele Saito, worden mooi tegen elkaar uitgespeeld, en in zekere zin zijn ze elkaar qua kortzichtigheid waard. Alec Guinness en Sessue Hayakawa leveren daarbij een paar magnifieke staaltjes acteerwerk wanneer ze elkaar proberen te overtroeven in de moraliteit van hun personage. Uiteindelijk eindigen ze alle twee in een positie waarin ze proberen te teren op elkaars zwakheden. De koele en uitgebalanceerde Britse kolonel lijkt in eerste instantie een lengte voorsprong te hebben op de impulsieve en heetgebakerde kleine Japanner, die mateloos probeert om de strenge meester in het klasje uit te hangen, maar wiens dreigementen en beloningen - hij geeft om de joviale uit te hangen de soldaten hun eigen Rode Kruis-pakketten als geschenk - mateloos belachelijk zijn. Ze delen echter hetzelfde overdreven eergevoel. Uiteindelijk wordt Nicholson de facto de leider van het project om de brug te bouwen en buigt hij voor het leiderschap van Saito dat niet meer is dan een lege doos; intussen vergeet Nicholson duidelijk in welk kamp hij hoort en verleent hij iets te gretig hand- en spandiensten aan Saito. Het acteerwerk blijft een indrukwekkend pingpongspel tussen de twee dwarskoppen die uitstekend vertolkt worden door Guinness en de Japanner, alhoewel hierdoor veel van de nevenpersonages soms in de verdrukking komen. De screentijd die William Holden bijvoorbeeld krijgt, onderbreekt soms het tempo van de erg bitse battle of personalities tussen de twee legerkolonels. Het personage Shears is op zijn manier echter ook begaan met zijn zelfbehoud, zij het dat het bij hem eerder een overlevingsstrategie betreft dan een manier om zijn terrein af te bakenen. Enerzijds heeft hij de karakteristieken van een klassieke actieheld, de enige die de hel van de jungle heeft overleefd, maar anderzijds schiet zijn gebrek aan inzet voor de taak schromelijk tekort: als het even kan zet hij zichzelf op ziektewet, liefst met een martini in zijn ene hand en een schone deerne in de andere. Hij verliest echter nooit uit het oog voor wiens rekening hij rijdt, en dat onderscheidt hem van de andere twee hoofdpersonages. 

Het verhaal dat draait om de confrontatie tussen deze drie protagonisten is netjes gestructureerd en bevat niet te veel ellipsen of hiaten. De film overtuigt echter over de hele lijn op het visuele vlak: Leans cinematografie is ondanks het verhoudingsgewijs spaarzaam omspringen met grootse decorstukken levendig en beeldrijk zonder overdreven pathetisch te worden. Het peloton soldaten van Nicholson ziet er inderdaad accuraat uit als een krioelende mierennest waarin de halfvertrappelde beestjes proberen de discipline erin te houden nadat ze een schromelijke nederlaag hebben geleden, het gevangenenkamp dat midden in de jungle gelegen is heeft ondanks het gebrek aan prikkeldraad en wachttorens een claustrofobisch trekje en ziet er in de verschroeiende zon werkelijk als de hel op aarde uit, en de enormiteit van de brug is indrukwekkend. Lean laat in zijn keuze voor beeldcompositie alles in de juiste proporties staan, waardoor het geheel een zeer realistische flair uitstraalt; terwijl op de voorgrond de actie tussen de hoofdrolspelers zich ontwikkelt, voeren de soldaten op de achtergrond als naarstige bijtjes voort hun taak uit óf nemen ze een verkwikkende duik in de rivier, al naargelang de intensiteit van aansporing door hun commanding officer.

BEELD EN GELUID
Voor de Blu-rayversie is The Bridge On The River Kwai gerestaureerd; de vergelijking tussen deze vintage classic en een recenter gemaakte blockbuster loopt altijd van nature uit een beetje mank. Alhoewel de film er nu beter uitziet dan op eender welke eerder uitgegeven medium, waaronder we zeker de 2-disk dvd-versie moeten rekenen, is het beeld niet perfect, wat ongetwijfeld te maken heeft met de ouderdom. Zeker in het eerste half uur zijn er hier en daar printbeschadigingen te zien, in de vorm van kleine zwarte vlekken. De herbalancering van de kleuren heeft ook blijkbaar geen effect gehad op de openingsscène, waarin de lucht boven de Aziatische jungle af en toe van tint verspringt. Goede punten zijn dan weer uit te delen voor het contrast dat niet alleen in de nachtelijke scènes de details goed laat uitschijnen, maar ook in de scènes in het volle zonlicht het beeld nergens te soft laat worden. Een tweede punt waarin deze Blu-ray schittert is het niveau van detaillering: De textuur op de Britse uniformen toont elk druppeltje zweet en elke vouw in de stof, in de scènes waarin Nicholson zit te vergaderen met zijn staf zie je de druppels regen van het golfplatendak afdruipen, en in iets wijdere shots kan je in detail de gezichten ontwaren van de soldaten die menen dat de site van de bruggenbouw een tropisch zwemparadijs is. De hoeveelheid grain blijft zeker binnen de perken van de redelijkheid. Mijn indruk is dat de Blu-ray alvast een stuk minder stoffig oogt dan zijn dvd-tegenhanger. Ik denk niet dat het met de beschikbare bronnen mogelijk is om een veel betere transfer te creëren van deze inmiddels toch al meer dan een halve eeuw oude film. De DTS-HD MA 5.1-track zal geen potten breken, en moet het afleggen tegen bijvoorbeeld de gerestaureerde audiotrack van tijdgenoot The Sound Of Music. De geluidstrack klinkt voldoende stabiel maar de dialogen zijn af en toe een beetje aan de doffe kant, alhoewel ze aan verstaanbaarheid zeker niets mankeren. Ambiënte junglegeluiden of vallende regendruppels moet u niet dadelijk verwachten, en hetgeen nog het meeste tot de verbeelding spreekt is de bekende marsmuziek van de Colonel Bogey March. Toch is dit een redelijk getrouwe transfer die niet dadelijk veel spektakel inhoudt maar aan het origineel trouw blijft.

EXTRA'S
The Bridge On The River Kwai bevat al het bonusmateriaal van de vorige releases, een pijnpunt waaraan het bij sommige Blu-ray reissues wel eens durft te ontbreken. De hele film is voorzien van een Picture-in-Picture-track Crossing the Bridge, die een allegaartje bevat van trivia die enerzijds meer met het maken van de film en het verfilmen van het boek van Pierre Boulle te maken hebben, anderzijds het leven schetsen van Britse krijgsgevangenen in de streek rond Burma en Thailand in de Tweede Wereldoorlog. The Making Of The Bridge On The River Kwai (53 min.) is een excellente making of-documentaire die essentieel documentatiemateriaal voor het bestuderen van het oeuvre van David Lean dient. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer het personage Shears, Leans veranderingen aan het originele script zoals het andere einde, de zeer uitgebreide en voor die tijd ingewikkelde set, de casting en natuurlijk de onvermijdelijke Colonel Bogey March die sinds het verschijnen van deze film er altijd mee wordt geassocieerd. The Steve Allen Show (6 1/2 min.) bevat een interview met William Holden en Alec Guinness die anno 1957 hun film komen promoten. William Holden doet ongeveer hetzelfde in het twee minuten durende The Bridge On The River Kwai Premiere waarin zijn uitleg geïllustreerd wordt met foto's van de première. In Rise And Fall Of A Jungle Giant (6 min.) zien we in een stukje zwart-witfootage hoe de brug ergens in Ceylon voor de film werd opgetrokken. Eén van de meest markante stukjes is echter de documentaire USC Short Film Introduced By William Holden (16 min.) waarin de acteur een vergelijking maakt tussen het boek en de film tijdens de productie van deze laatste, en een klein beetje een les geeft in filmkunde. An Appreciation By Filmmaker John Milius (8 min.) bevat een recentere bijdrage (2000) van regisseur John Milius die de redenen opsomt waarom hij deze film zo apprecieert. Er volgen dan nog een fotogalerij (7 min.), de originele trailer van de film (3 min.), een trailer naar aanleiding van de re-release (3 min.) en een onvermijdelijke serie cross-promotionele trailers. Is Nederlandse ondertiteling geen must voor u, dan is er in de Verenigde Staten ook een luxueus digipack te krijgen met een boekje met productiefoto's en een set lobby cards.

CONCLUSIE
Inhoudelijk heeft The Bridge On The River Kwai de tijd doorstaan als een film die genadeloos de waanzin van oorlog blootlegt. De Blu-ray biedt deze film aan in een mooie gerestaureerde versie, waarop helaas de tijd zijn stempel heeft gedrukt. Het bonusmateriaal is niet overweldigend in aantal maar schittert wel door inhoudelijke relevantie.