In Le Gamin Au Vélo maken we kennis met de elfjarige Cyril die al meer dan een maand in een weeshuis verblijft. Z’n vader Guy heeft hem daar achtergelaten met de belofte hem na maximum twee weken weer op te halen, maar sindsdien heeft de blonde jongen niets meer van Guy gehoord en wat erger is: als ie op z’n mobieltje belt, dan deelt een vrouwenstem hem mee dat het nummer niet meer bestaat. Cyril is ongerust en hij wil naar z’n vader toe. Hij houdt van Guy en gaat ervan uit dat er sprake is van wederkerigheid en dus ontsnapt hij uit het weeshuis en gaat naar de flat waar z’n vader tot een maand geleden woonde: leeg. Noch de buurman, noch de eigenaar van het tankstation of de verkoopster in de bakkerij kunnen hem helpen: z’n vader lijkt van de aardbodem verdwenen.
 

 

Tijdens een incident tussen Cyril en twee van z’n opvoeders maakt de jongen kennis met Samantha, de goeduitziende eigenares van een kapperszaak die hem de dag nadien z’n fiets brengt. Ze heeft ‘m gekocht van een buurman die de fiets op zijn beurt van Cyrils vader heeft gekocht. Maar Cyril hecht weinig geloof aan die uitleg. Wellicht is de fiets gestolen en doorverkocht, argumenteert hij, maar ook de voormalige eigenaar van z’n fiets kan hem niet voorthelpen en beweert aan de telefoon dat ie de fiets van ene Guy heeft gekocht. Ondertussen heeft het weeshuis via de politie het nieuwe adres van Cyrils vader te pakken gekregen en maakt Samantha – die zich bereid heeft verklaard om de elfjarige tijdens het weekend op te vangen – een afspraak. Maar Guy verschijnt niet op de afspraak en dus zoeken Samantha en Cyril hem op in het restaurant waar hij de kost verdient als kok. Cyril heeft hoge verwachtingen van de ontmoeting, maar Samantha tempert z’n ongeduld: stel je er beter niet te veel van voor, waarschuwt ze, je zou weleens teleurgesteld kunnen worden. De ontmoeting is inderdaad geen succes en Guy vertelt de kapster onder vier ogen dat hij Cyril liever niet in de buurt heeft. Ik kan het niet meer aan, zegt hij, ik zie hem hier liever nooit meer. Ik wil m’n leven herbeginnen. Vang jij hem maar op. Cyril is zeer teleurgesteld en Samantha, die moet even met zichzelf overleggen hoe ze dit wil aanpakken, want als alleenstaande voor een elfjarige zorgen, dat had ze zich niet meteen als doel gesteld.
 

 

Le Gamin Au Vélo past naaldloos is het succesvolle en bekende oeuvre van de Waalse gebroeders en regisseurs/scenaristen Jean-Pierre en Luc Dardenne. Hun films zijn realistische sprookjes, d.w.z. kronieken uit het dagelijkse leven van gewone mensen, sociale studies over de zelfkant van de maatschappij. De helden van de Dardennes zijn underdogs, misfits, sukkelaars en vaak marginalen, kleine mensen die de greep op hun leven verliezen door eigen toedoen of door onaangepastheid, soms door toedoen van anderen of als gevolg van situaties waarop ze geen greep schijnen te krijgen, kleine uitvergrootte en gestileerde drama’s waarin de toeschouwer zichzelf, z’n omgeving of verhalen uit de krant moeiteloos herkent. Tussen de arthouseproducties en de glamour van Cannes vallen hun films op door hun eenvoud, hun directheid en de rauwe werkelijkheid die ze zichtbaar maken. En de buitenbeentjes doen er hun voordeel mee, want als de Dardennes op het Festival verschijnen, trekken ze alle aandacht en worden ze keer op keer genoemd als mogelijk winnaars van de Palme d’Or (Gouden Palm), die het Waalse duo al twee keer mee haar huis mocht nemen (Rosetta in 1999 en L’Enfant in 2005). Le Gamin Au Vélo is hun achtste gezamenlijke project waarin ze opnieuw voor de hun bekende realistische aanpak kiezen, waarbij de beredeneerde cameraopstelling en de minimale camerabewegingen, gecombineerd met ruime plans en perfect gekozen close-ups de sfeer bepalen, maar ook een stuk de voortgang van de vertelling bepalen. Dialogen zijn nl. tot een minimum beperkt en het is vooral de lichaamstaal van de personages die voor de beoogde effecten moet zorgen.

 

De keuze voor grote namen als Cécile De France en Jérémie Renier of zelfs Olivier Gourmet is dan ook niet evident, want dat zijn ondertussen gevierde professionele acteurs die het metier grondig beheersen en die hun hand niet omdraaien voor diepuitgewerkte psychologische rollen en personages. Maar daaraan hebben de Dardennes een mouw gepast, want de jonge Thomas Doret (Cyril), 13 jaar oud op het moment van de opnamen en onervaren, krijgt ruime baan en speelt z’n bekende tegenspelers stuk voor stuk onder tafel. Wat Olivier Gourmet betreft is dat niet moeilijk, want die krijgt de kijker maar heel kort te zien als herbergier, maar zowel Cécile De France als oudgediende Jérémie Renier worden bewust kort gehouden, niet allen qua hoeveelheid tekst, maar ook qua expressieve mogelijkheden zodat alle aandacht op de kleine Cyril gevestigd blijft. Vooreerst is er nauwelijks een scène waarin hij niet te zien is, maar bovendien houden de regisseurs hem bijna voortdurend voor het oog van hun camera die zich meestal op zijn hoogte beweegt, waardoor Samantha en Guy vaak maar zeer gedeeltelijk of zelfs niet in beeld komen en wat ze zeggen eerder de functie van commentaar krijgt. Het is een procedé waarmee Jean-Pierre en Luc Dardenne eerder geëxperimenteerd hebben en dat zijn doelmatigheid heeft bewezen, want op die manier slagen ze erin om de dramatische spanning te versterken en de toeschouwer dicht bij de handeling te bedtrekken waardoor de vaak hyperrealistische toon van hun films zonder meer geaccepteerd wordt.
 

 

Thomas Doret is de nieuwe Jérémie Renier, iets minder fotogeniek dan z’n grote voorbeeld wellicht, maar daarom niet minder geloofwaardig en in elk geval donkerder en minder wendbaar waardoor hij een perfecte voorstelling kan geven van het getormenteerde jongetje van elf dat zich beslist niet meteen in uw hart nestelt, want het is lang onduidelijk welk pad hij zal kiezen. Jérémie Renier en vooral Cécile De France zorgen voor de nodige emotionele compensatie, de ene door z’n zichtbare onmacht en onvermogen, zij door haar bezorgdheid en toegewijdheid, ook al worden die haar niet meteen in dank afgenomen en is het niet duidelijk wat zij meent te moeten betekenen voor Cyril en/of z’n vader. Maar dat laatste is typisch voor de Dardennes die de kijker met een drama durven te confronteren waarvoor ze louter feiten en nauwelijks of geen voorgeschiedenis in petto hebben. Het is onderdeel van de unieke stijl waarin ze hun scenario’s onderdompelen en die op die manier altijd een stukje van hun geheimzinnigheid behouden.

 

Voor Le Gamin Au Vélo, hun verhaal over een jongen op zoek naar een vaderfiguur, mochten de gebroeders Dardenne in 2011 op het Festival van Cannes de Grand Prix in ontvangst nemen, wat hoe dan ook een bijzonder grote prestatie blijft van twee zeer getalenteerde filmmakers.

 

Realisme, daar is het Jean-Pierre en Luc Dardenne om te doen en dat betekent dat het kleurenpalet eenvoudig en werkelijkheidsgetrouw is zonder ingewikkelde foefjes. Extra licht wordt spaarzaam toegepast en qua effecten beperken de regisseurs zich meestal tot dat waartoe de camera in staat is ten teneinde het resultaat niet nodeloos ingewikkeld of gesofistikeerd te maken. Meestal wordt er geen muziek gebruikt in producties van de Dardennes, maar in Le Gamin Au Vélo is van die regel afgeweken voor een indrukwekkend streepje Beethoven dat precies op de juiste momenten is ingelast. De stemmen klinken realistisch met af en toe nog wat muziek via een radiotoestel in de achtergrond. Veel spektakel hoeft u in films van de Dardennes niet te verwachten, waardoor de 5.1-track voornamelijk grossiert in achtergrondgeluid ter ondersteuning van sfeer en ambiance.
 

In de ruim dertig minuten durende featurette Terug naar Seraing leiden de gebroeders Dardenne de toeschouwer persoonlijk rond langs een paar belangrijke sets uit de film en geven ze uitvoerig uitleg over compositie, opstelling, inhoudelijke keuzes en visuele oplossingen. In het Interview met Cécile De France vertelt de Waalse actrice hoe ze bij het project betrokken werd en welke moeilijkheden ze moest overwinnen om zich de rol van Samantha eigen te maken. Zo vernemen we o.a. dat ze zich in een kapsalon in Luik gedurende een paar dagen de knepen van het haarknippen liet demonstreren, maar vooral dat ze – net zoals Jérémie Renier – heeft moeten leren om zich onzichtbaar te maken opdat Thomas Doret zou kunnen schitteren ondanks hun beider aanwezigheid in de film.

 

Le Gamin Au Vélo is geen blockbuster à la Hollywood, noch een psychologisch labyrint à la Michael Haneke, maar een zeer eenvoudig en pakkend sociaal drama op mensenmaat. Indien u van het werk van de Dardennes houdt, dan zal deze film u beslist bevallen. Mocht u evenwel eerder een fan zijn van avontuur en spektakel, dan is Le Gamin Au Vélo geen spek voor uw bek.