FILM
In 1944, wanneer de nazi's op het punt staan om de tweede wereldoorlog te verliezen, probeert een tak volgelingen van het Thule-genootschap, een hobbyclub voor occultisten waar Adolf Hitler prominent lid van is, ergens in een klooster in Schotland met behulp van de doodgewaande priester Grigori Raspoetin (Karel Roden) een portaal te openen naar de onderwereld, om van daaruit de Ogdru Jehad op te roepen. Samen met de SS-"wolvin" Ilsa (Bridget Hodson) en de aan de lopende band zichzelf verminkende huurdoder van Hitler, Karl Ruprecht Kroenen (Ladislav Beran) wil Raspoetin met behulp van de Ogdru Jahad, de goden der vernietiging, de aarde in as leggen en daarop een nieuw Eden - voor hemzelf en zijn volgelingen althans - bouwen. De poging mislukt echter door een interventie van Britse troepen, geassisteerd door professor Trevor 'Broom' Bruttenholm (John Hurt, jongere versie Kevin Trainor), specialist in parapsychologische zaken. Ze slagen erin de poort te sluiten en Raspoetin - voorlopig althans - naar de parallelle wereld te versassen, maar vooraleer het portaal is gesloten, is er een jong babyduiveltje mee door de poort gekomen. Broom ontfermt zich als een vader over het jonge speelse wezentje, en noemt hem Hellboy.

Flash-forward naar vandaag. Enkele fantasten die ook op zoek zijn naar UFO's en de Verschrikkelijke Sneeuwman proberen tevegeefs het bestaan van de rooie rakker aan te tonen, maar meer dan een paar vage foto's heeft dat totnogtoe niet opgeleverd. Terwijl de mediagenieke Tom Manning (Jeffrey Tambor) op TV in alle talen zulks ontkent, bestaat er wel degelijk een Centrum voor Paranormale Wetenschappen, waar Broom van aan het hoofd staat, en dat zichzelf als taak heeft opgelegd om abnormale verschijnselen, "things that go bump in the night" te counteren met het gevaarlijkste wapen dat ze ter hunner beschikking hebben: de inmiddels volwassen Hellboy (Ron Perlman). De twee meter grote rode duivel heeft zich aan de kant van "the ones that bump back" geschaard, en geniet in ruil bescherming en geheimhouding over zijn bestaan, om maar te zwijgen van de industriële hoeveelheid voedsel en sigaren die hij verkast. In zijn strijd wordt "Red" zoals hij zich laat noemen, bijgestaan door "Blue", pseudoniem voor Abe Sapien (Doug Jones, stem David Hyde Pierce), een half-mens, half-amfibie met telepatische krachten. Ook vondeling Abe is omwille van zijn uiterlijk een verstoteling uit de maatschappij, die zijn nieuwe thuis heeft gevonden in het Centrum voor Paranormale Wetenschappen. Oorspronkelijk maakte ook Liz Sherman (Selma Blair) deel uit van de speciale interventie-eenheid. Liz beschikt over de gave van pyrokinese, op afstand brand te kunnen stichten dus. Alleen heeft ze haar gave niet onder controle omdat ze ze emotioneel erg labiel is, niet alleen omdat ze als kind regelmatig gepest werd - met desastreuze gevolgen overigens - ook al omdat ze met haar amoureuze gevoelens voor Hellboy in de knoop zit. Liz heeft zich daarom vrijwillig laten opnemen in een psychiatrische instelling, en is niet van plan om ooit naar het Centrum terug te keren, althans niet vóór ze haar gave perfect weet te controleren.

Hellboy beschikt niet alleen over een fenomenale kracht en incasseringsvermogen, ook wordt hij minder snel oud dan gewone stervelingen. Wat niet kan gezegd worden van de inmiddels hoogbejaarde professor Broom, die te horen krijgt dat hij aan kanker lijdt en nog hoogstens enkele weken te leven heeft. Broom wil zich verzekeren van zijn opvolging en rekruteert daarom FBI-agent John Myers (Rupert Evans) en wijdt hem in in de geheimen van het Centrum. Op veel sympathie van Hellboy moet John aanvankelijk niet rekenen, want die denkt verkeerdelijk dat die tracht aan te pappen met Liz. En er staan ernstige dingen te gebeuren. Ilsa en Kroenen - de eerste heeft van Raspoetin het eeuwige leven gekregen, de tweede is feitelijk al lang dood - wekken Raspoetin terug tot leven, zodat die het werk kan afmaken waaraan hij begonnen is. Hellboy en Abe worden in allerijl naar een museum geroepen waarin in een schrijn de stoffelijke resten van de hellehond Sammael (Brian Steele) veilig bewaard werden. Raspoetin en zijn trawanten zijn er binnengebroken, en hebben de hellehond terug tot leven gewekt. De hond heeft de bewakers van het museum afgeslacht en is bezig met een spoor van vernieling achter te laten. Daarbij legt hij - of moeten we beter zeggen "zij" - aan de lopende band eieren. Sammael wordt namelijk niet voor niets de "Heer van de Verrijzenis" genoemd, en voor elk exemplaar dat gedood wordt, herrijzen er twee terug. Hellboy is de enige die het helse creatuur het hoofd kan bieden en die kan voorkomen dat de wereld overspoeld wordt door een roedel kwijlende Sammaels. Voor Raspoetin is Hellboy echter slechts een pion in een veel meer omvattend plan, én hij kent bovendien de enige zwakke plek van de rode duivel: Liz.

Bedenker Mike Mignola werd zelf enigszins verrast door het onverwachte succes van zijn superheld. Hellboy bevat nochtans alle ingrediënten voor een succesvolle (Amerikaanse) superheldenstrip. In de eerste plaats is dat natuurlijk een hero with a flaw, een held met een zwakte. In zijn geval meerdere zwakten: chocolade, katten, dikke sigaren én natuurlijk zijn vriendinnetje. De grootste zwakte is echter dat Hellboy moet leren leven met het feit dat hij is wat hij is - een duivel - en dat - meteen ook de morele boodschap van de film - iemand niet mag worden beoordeeld naargelang zijn geboorte, maar naargelang zijn verdienste. Professor Broom heeft "zijn" kind trachten op te voeden met liefde maar ook met de nodige discipline, en zijn moreel gezag heeft een onuitwisbare stempel op Hellboys karakter gedrukt. Alhoewel die discipline - nochtans strikt noodzakelijk als je zoon een twee meter grote rode duivel met hoorns en een staart is - het af en toe laat afweten; Hellboy heeft zijn puberteit nog niet helemaal verwerkt.

De Dark Horse Comics-stripreeks Hellboy haalt dan wel niet de verkoopcijfers van de échte "grote" reeksen, maar toch heeft de rode demon een zeer harde en getrouwe kern van onvoorwaardelijke fans opgebouwd. Waar zoals stripverfilmingen de laatste tijd hebben aangetoond, staat of valt het succes van een dergelijke film meestal met het feit of de regisseur al dan niet een trouwe adept is van de stripreeks. Sam Raimi heeft Spiderman, Bryan Singer X-Men, en Guillermo del Toro nu dus Hellboy. Het al dan niet goedkeuren van de film door de primaire fan-base is dan meestal de doorslaggevende factor. De fans van het eerste uur van X-Men waren eerst razend omdat het personage Rogue niet haar typisch witte haarlok had, maar toen bleek dat het ontstaan daarvan een belangrijk onderdeel uitmaakte van de plot, was het ijs gebroken en droegen de fans Bryan Singer op hun handen. Del Toro wist dus van bij het begin dat hij qua art direction en verhaal op eieren moest lopen, en heeft bewust niet zijn persoonlijke visie op de film willen drukken. Tot wat voor een filmische gedrochten zo een eigengereide aanpak kan leiden, kon U recent nog lezen in de bespreking van Catwoman. Het feit dat del Toro bedenker Mike Mignola zelf aan boord heeft gehaald als creatieve consultant, en hem te betrekken bij alle artistieke uitwerkingen, was dus een goede zaak, alhoewel striptekenaars natuurlijk geen filmmakers zijn, en daardoor ondermeer het scenario echt wel een regelrechte strip-adaptatie is geworden. Soit, Hellboy is dus een film geworden die baadt in een gothische sfeer, vol duistere catacomben, monsters die zich opperbest voelen in het donker en hopen referenties naar occultisme.

Bijzonder goed geslaagd daarbij is de casting van Ron Perlman als Zijne Gehoorndheid; natuurlijk heeft de acteur zijn postuur mee om een dergelijke rol te spelen, en ziet hij er dankzij de briljante make-up er als de dubbelganger van zijn strip-alterego uit, maar de manier waarop Perlman aan de lopende band sarcastische commentaar bij zijn handelen spuit, en nauwelijks zijn wenkbrauwen optrekt wanneer hij in elkaar geramd wordt - er kan nog net een zuinig "oh shit" af - maken van zijn vertolking één van de coolste superhelden van de afgelopen jaren. Toch krijgen we in de film meer dan eens ook zijn kwetsbare kant te zien, die Perlman bovendien goed weet te doseren. Hellboy probeert zijn onvermurwbare façade op te houden omdat hij zijn innerlijk leed niet aan de wereld wil tonen omdat dát juist hetgene is dat hem kwetsbaar maakt. Ook John Hurt straalt enorm veel charisma uit, wat in zijn rol van de oude, wijze mentor van Hellboy onontbeerlijk is. De rest van de cast maakt een overwegend goede indruk, maar heeft dat voornamelijk te danken aan de bijzonder stijlvolle ontwerpen van Rick Baker; zo worden de dialogen van het personage van Abe Sapien door een andere persoon ingesproken als de acteur die aan de vismens gestalte geeft - de Darth Vader-truc dus. Wat aangeeft dat in deze film de vertolkingen toch wel van ondergeschikt belang zijn, en Hellboy in de eerste plaats op zijn merites als actiespektakel moet worden beoordeeld. Dat Ron Perlman daarnaast dan nog eens de pannen van het dak speelt, is natuurlijk mooi meegenomen; als toeschouwer ben je toch vooral toch aan het uitkijken wanneer hij zijn volgende gevatte commentaar van achter zijn sigaar laat ontsnappen. Hellboy is misschien iets minder gepolijst dan recente superhelden-spektakels als X-Men en Spiderman, maar het blijft toch een film met een enorm coole uitstraling en veel voeling met het genre.

BEELD EN GELUID
Deze gewone versie op Blu-ray komt tegenover de Director's Cut maar magertjes over. Er is een gecomprimeerde Dolby Digital 5.1-track aanwezig, die doet waar dergelijke tracks voor dienen, maar die niets is vergeleken bij een ongecompimeede track. De enige ongecomprimeerde variant is een 5.1 uncompressed, en die klint wat hol en heeft gebrek aan richting. Aan de beeldkwaliteit is gelukkig niet getornd: de beelden zijn nog steeds messcherp, en met gebruik van hogedefinitiecamera's zijn onder meer de oneffenheden in Reds kostuum er alleen maar geprononceerder door geworden. Ook in de vele donkere scènes onder de grond is het contrast geen issue. Het merkwaardige pallet van kleurkeuzen ligt helemaal in het verlengde van de visie die Del Toro met deze semi-organische superheld voor ogen had. De dvd had dan nog wat last van storende ruis, maar die is ditmaal helemaal verdwenen. Ook vervelende zaken zoals aliasing bij de confrontatie in het treinstation behoren nu gelukkig tot het verleden. De muziek klinkts als vanouds goed, de score van Marco "Terminator 3" Beltrami is beslist één de mooisten van dat jaar. Zonder de PAL-speedup van de dvd klinkt die nu nog eens eens zo zuiver. Om kort samen te vatten: het geluid is er niet op gebeterd maar ook niet op verslechterd, maar het is de beeldtransfer die het meeste profiteert.

EXTRA'S
Niet al het materiaal van de Director's Cut werd overgenomen, wat best spijtig is, want de Director's Cut op dvd scoorde bijzonder goed.

Wat is er dan nog over?

Audiocommentaartrack door regisseur Guillermo del Toro
Hierin legt hij onder meer uit waar de verschillen met de threatrical cut-versie zitten, hoe hij dankzij soortgelijke films als X-Men zijn product eindelijk aan de studiobazen verkocht kreeg, maar vooral hoe lyrisch hij wel is over de strip van Mike Mignola. Deze laatste heeft spijtig genoeg voor de director's cut geen audiocommentaar ingesproken (voor de theatrical cut wel), maar hij komt meer dan voldoende aan bod in het overige bonusmateriaal. Del Toro is erg vervuld van zijn project en praat honderduit, ondanks het feit dat Engels duidelijk niet zijn moedertaal is. Bovendien licht hij een paar tipjes van de sluier op over de productie van de toen nog op stapel staande Hellboy 2/

Documentaire "Hellboy: The Seeds Of Creation" (2:23:08)
Dé feature die U gezien moet hebben is de stevig uit de kluiten gewasssen documentaire Hellboy: The Seeds Of Creation, het kroonjuweel van deze disc. We worden met del Toro en Mignola meegenomen van bij het creatieve proces bij de pre-productie tot op de avond van de première, bij alle aspecten die komen te kijken bij het maken van de film: uiteraard de indrukwekkende art direction, de geluidseffecten, de belichting, de kostuums, en natuurlijk tal van behind the scenes-footage.

Dan volgen er 3 verwijderde scènes (4:27) die niet teruggezet zijn in de director's cut, omdat het verlengde varianten van reeds aanwezige scènes zijn. Alle scènes worden optioneel voorzien van commentaar van regisseur del Toro.

3 documentaires "Visual Effects How-To's" (12:37)
Visuele effecten maken een belangrijk onderdeel uit van deze film, vandaar dat de drie featurettes Visual Effects How ‑To's hier op hun plaats zijn, waarin we onder meer het gebruik van miniaturen zien bij de ontploffing van het Bellamie Hospital, de computergegenereerde Behemoth en het geheim achter Liz' pyrokinetische eigenschappen zonder dat men actrice Selma Blair in de fik heeft moeten steken.

Documentaire "Make Up and Lighting Tests" (7:21)
Dit zijn voorafgaande studies om het kleurenpalet te bepalen dat voor de film zou gebruikt worden, en in hoeverre dit mocht afwijken van de strip. Guillermo del Toro doet een introductie.

Documentaire "A Quick Guide To Understanding Comics" (12:19)
Wie wat meer gebaat is bij de filosofie achter (Amerikaanse) stripverhalen, zal gebaat zijn bij deze korte documentaire waarin Scott McCloud een korte les geeft over de rol van strips als kunstvorm en de maatschappelijke reflectie die men daarin tracht te stoppen. Wij hebben als Europeanen natuurlijk een op zijn minst licht afwijkende kijk op het fenomeen "stripverhaal", doordat in Amerika "comics" bijna automatisch geassocieerd wordt met het superhelden-genre, en slechts zelden met wat men daar "comic strips" noemt, en waarmee eerder zaken als Garfield en Peanuts bedoeld worden. Van Guust Flater of Blake en Mortimer hebben ze er nog nooit gehoord, vermoedelijk.

2 cross-promotionele trailers
Tot slot nog 2 cross-promotionele trailers voor andere films.

Dus om te concluderen: tegenover de dvd is er flink met de schaar in het bonusmateriaal geknipt. Zijn ondermeer verdwenen: de geïsoleerde muziekscore, voorzien van streepjes commentaar van componist Marco Beltrami; de visuele commentaartrack op de theatrical cut; de white rabbit-opties met de documentaires DVD Comics en The Right Hand Of Doom Set Visits; storyboards; DVD‑rom extras waaronder het script; storyboard comparisons en animatics allerhande; storyboard comparisons; een Maquette Video Gallery; nog een hoop promomateriaal; een Q&A-sessie tijds Comic-Con 2002; en hopen galerijen

CONCLUSIE
Het is mooi dat ook de eerste Hellboy op Blu-ray verschenen is, maar het is jammer dat zo goed als de helft van het bonusmateriaal verdwenen is!