FILM
Kent u de schrijver van Hamlet? Van Romeo and Juliet? Van Othello, Macbeth, A Midsummernight's Dream en King Lear? Als u William Shakespeare antwoordt op die vragen, dan kent u uw klassiekers. Maar toch heeft u het misschien niet bij het rechte eind. Want meer en meer mensen zijn ervan overtuigd dat de Engelse bard zijn gelauwerde toneelstukken niet zelf schreef en dat hij wellicht zelfs analfabeet was. Over wie dan wel de belangrijkste werken uit de dramageschiedenis neerpende, lopen de meningen uiteen. Anonymous gaat ervan uit dat de schrijver Edward De Vere was, de graaf van Essex, en dat hij zijn schrijfsels gebruikte om politieke macht te verwerven, zonder het risico te lopen opgepakt te worden voor zijn woorden. Het klinkt als een plot die zo weggelopen kon zijn uit een van de werken van Shakespeare zelf: vol valse identiteiten, persoonlijke ambities en amoureuze uitspattingen. Om maar te zeggen dat Anonymous niet enkel een erg entertainende film is, maar zowaar eentje met een interessante boodschap.

Het meest verrassende daarbij is dat de film geregisseerd is door iemand van wie je geen kostuumdrama zou verwachten. De Duitser Roland Emmerich maakt immers al twee decennia grote sier in Hollywood als de cineast achter rampenfilms als Independence Day en The Day After Tomorrow. Zijn voorliefde voor groots spektakel is in Anonymous zichtbaar in de talloze prachtige vogelperspectieven op het 16de-eeuwse Londen, maar voor het overige beperkt hij zich tot intiemer drama dat zich afspeelt in kleine kamertjes en claustrofobische paleizen. En dat gaat Emmerich erg goed af: hij haalt knappe vertolkingen uit zijn acteurs, bouwt de spanning prima op en heeft oog voor de gewoontes en gebruiken van de Elizabethaanse samenleving.

Dat hij een liefhebber is van Shakespeare bewijst Emmerich bovendien door diverse verwijzingen naar verfilmingen van de bard. Het meest opvallend doet hij dat in een raamvertelling die de prent opent en sluit en waarbij zowel naar Lawrence Oliviers versie van Henry V als naar die van Kenneth Branagh geknipoogd wordt, onder meer door het gebruik van Derek Jacobi als verteller. Daarnaast laat de cineast ook ampele ruimte in de film om de kracht van Shakespeares woorden in de verf te zetten in enkele mooie toneelsequenties. Dat dit de kijker kan begeesteren is uiteraard ook de verdienst van scenarist John Orloff. Hij brengt een meeslepend verhaal dat niet zozeer aandacht heeft voor de motieven van Shakespeare (die in de film niet meer is dan een edelfigurant), maar voor het anoeuvreren van de edelen aan het hof van de ouder wordende koningin Elizabeth. Protagonist Edward De Vere blijkt daar bijzonder goed in te zijn, maar wordt niet geschetst als een intrigant. Het scenario zet hem eerder neer als een intelligent iemand die verliefd is op het geschreven en gesproken woord en die de kracht ervan beseft.

Dat De Vere vertolkt wordt door Rhys Ifans is nog maar eens een verrassing in een prent die daarin lijkt te grossieren. Weinigen zouden Ifans casten als welbespraakte edelman, maar de acteur rechtvaardigt zijn casting met een genuanceerd portret van De Vere, iemand die met één been in het verleden staat en met het andere zijn plaats in het heden wil afdwingen. Minstens even goed is Vanessa Redgrave. Haar koningin Elizabeth staat ver af van de zelfverzekerde Virgin Queen die we doorgaans op het witte doek zien. Haar menselijkheid en haar angst voor de dood overtuigen de kijker keer op keer. Geïnspireerd is bovendien het feit dat in flashbacks de jonge Elizabeth wordt vertolkt door Joely Richardson, de dochter van Redgrave. De rest van de nevencast bevat zowel grote namen als jonge honden. David Thewlis is ondanks een stevige laag verouderingsmake-up in topvorm als de voornaamste adviseur aan het hof, Derek Jacobi brengt de nodige klasse in de proloog en epiloog en Sebastian Armesto is op basis van zijn rol als Ben Johnson een jonge acteur om in het oog te houden. Shakespeare wordt dan weer als een blunderende, zuipende en neukende idioot neergezet door Rafe Spall.

Anonymous is zeker geen perfecte film. Sommige delen duren te lang en de impact van de schrijfsels van de bard op de verwikkelingen aan het hof hadden de makers nog beter in de verf kunnen zetten. Maar dat dit een uitstekende prent is, staat buiten kijf. De fotografie is van een uitzonderlijk niveau, de muziek ondersteunt het drama zonder de aandacht op zichzelf te vestigen en de sets en kostuums zijn Oscarwaardig. Wie had ooit kunnen denken dat Roland Emmerich in staat was tot zo'n atypische film en dat hij zich daarbij nog beter in zijn sas zou voelen dan bij zijn blockbusters? Het floppen van Anonymous aan de kassa betekent helaas dat de cineast weldra weer veiligere, vertrouwdere domeinen zal opzoeken. Jammer, want deze film heeft bewezen dat Emmerich meer in zijn mars heeft dan het vernietigen van werelderfgoedgebouwen.

BEELD EN GELUID
Grote delen van de film spelen zich af in duistere ruimtes, slechts verlicht door kleine vensters of een handvol kaarsen, maar de beeldtransfer heeft niet de minste moeite om die sequenties scherp en contrastrijk in beeld te brengen. Ook van beeldbeschadingen of compressiefoutjes is er geen sprake. Indrukwekkend is dan ook een woord dat van toepassing is op deze transfer. Ook de soundtrack haalt een erg hoog niveau. De knap uitgebalanceerde mix draagt bij tot een geloofwaardige schets van eind-16de-eeuws Londen, de dialogen klinken niet alleen vlijmscherp maar ook kristalhelder en de muziek golft aangenaam door de speakers.

EXTRA'S
Net zoals het oeuvre van Shakespeare is het niet de kwantiteit die opvalt in deze bonussectie maar de kwaliteit. In een erg interessant Audiocommentaar geven Roland Emmerich en schrijver John Orloff aan waarom zij deze film zo graag wilden maken. Who is the real Shakespeare (10 min.) gaat dieper in op de waarheden achter de hypothese die de premisse van de film vormt, terwijl Speak the Language (16 min.) het belang van de bard voor de wereldcultuur aanhaalt. De leukste featurette is echter More than Special Effects (13 min.), waarin wordt getoond hoe men dankzij 'green screens' nagenoeg de hele film kon opnemen in de studio. De grootste teleurstelling van de extra's zijn de Deleted and Extended Scenes: die duren slechts enkele minuten en dragen niets wezenlijks bij.

CONCLUSIE
Anonymous vertelt een intrigerend en meeslepend verhaal over de mogelijke ontstaansgeschiedenis van de werken van William Shakespeare. Dat de premisse gebaseerd is op (weliswaar goed onderbouwd) giswerk doet niet af aan het knappe script, de prima regie en de uitmuntende prestaties van de mensen voor én achter de schermen. Voor beeld en geluid op deze schijf kan je enkel de mooiste superlatieven bovenhalen, terwijl de bonussectie een aantal inzichtelijke extra's bevat.