FILM
Matilda Wormwood (Mara Wilson) groeit op als het enige normale kind tussen een bende randdebielen. Vader (Danny DeVito) verkoopt opgelapte autowrakken, waarbij de winst door moeder (Rhea Perlman) aan de bingo wordt gespendeerd, en haar oudere broer vindt het maar wat vervelend dat hij niet meer enig kind is. En het heiligste moment van de dag is wanneer de familie 's avonds voor de tv zichzelf zit af te stompen met achterlijke spelshows waar ze zelfs op VTM nog niet aan kunnen reiken. En dat alles terwijl de FBI constant een vigilante voor de voordeur houdt, om een spoor naar gestolen auto-onderdelen te onderzoeken. Driemaal raden wie die achterover heeft gedrukt. Maar Matilda is... anders; als baby kan ze al schrijven, en ze leest alles wat ze onder handen krijgt. Als ze oud genoeg is om naar school te gaan, stuit dat op een njet van haar vader, maar die bedenkt zich wanneer de strenge directrice Agatha Trunchbull (Pam Ferris) bij hem een tweedehands auto koopt. Om het zo maar eens te zeggen: vader geeft zijn dochter als optie mee. De school is alles waar Matilda van gedroomd heeft... behalve dan de sadistische miss Trunchbull. Deze ex-atlete (disciplines: kogelstoten, hamerslingeren en speerwerpen) is namelijk nog van het type dat in de Sovjet-Unie werd gekweekt met behulp van experimentele amfetaminen. Trunchbull háát kinderen, en laat dat ook blijken: de verhalen dat ze kinderen aan hun vlechten over het hek slingert, of opsluit in een hok vol roestige spijkers, zijn voor de verandering eens géén fantasie van de koters. Gelukkig voor Matilda is er nog de lieve lerares, Jennifer Honey (Embeth Davidtz), die, tegen het terreurregime van Trunchbull in, van haar klas toch een gezellige boel tracht te maken. Wanneer ze te weten komt wat voor onrecht miss Trunchbull de lieve juffrouw Honey heeft aangedaan, ontketent Matilda echter haar speciale gaven. Haar grote geheim is dat ze erg begaafd is in telekinese - het verplaatsen van voorwerpen op afstand - en hoe meer ze op haar gaven beroep moet doen om Trunchbull te treiteren, hoe beter ze er in wordt...




Als Harry Potter een zusje had, dan zou het Matilda zijn. Nog voor er ooit sprake was van J.K. Rowling, was de excentrieke Noorse schrijver Roald Dahl (1916-1990) één van de populairste jeugdschrijvers, en het is een beetje jammer dat zijn boeken vandaag wat in de vergetelheid zijn geraakt. Dahl - die tot op zijn oude dag zich terugtrok in zijn vochtig tuinhuis om te schrijven, en zijn afgezette heup gebruikte als presse-papier - beheerste namelijk ook de regels van de kunst van het jeugdboeken schrijven tot in de puntjes, en zijn boeken zijn één aaneenschakeling van de meest dwaze, kleurrijke en kinderlijke fantasieën. Reken dan nog eens dat zijn Matilda ongetwijfeld altijd zijn succesnummer één is gebleven, en je weet dat dit niet zomaar een jeugdfilm is, maar dat volwassenen hier evenveel pret aan zullen beleven. Een deel van het krediet moet echter ook op rekening van Danny DeVito geschreven worden, die de regie op zich nam en zich wonderlijk goed heeft weten in te leven in de wacky wereld van Dahl. Zijn adaptatie van het boek is geen zielloze afspiegeling, maar toch heeft hij zich niet te veel vrijheden veroorloofd. Het merendeel van zijn doelpubliek zijn namelijk kinderen, de grootste criticasters die je kan indenken. Samen met zijn echtgenote - Rhea Perlman is ook in het werkelijke leven de wederhelft van DeVito - geeft hij gestalte aan de marginale kwasten die de ouders van Matilda moeten voorstellen. Dat ze zich hierbij allebei in grote mate schuldig maken aan overacting, nemen we er maar voor lief bij, want een flamboyante film als deze heeft gewoon zo'n aanpak nodig. En wat ook vaak een probleem is met films als deze, is dat men onuitstaanbare prutkindjes cast voor de hoofdrol, maar wat dat betreft hebben ze met de ontwapenende, natuurlijke charme van Mara Wilson voor deze film toch een hoofdvogel afgeschoten. Het kinderlijk fantastische sfeertje waar de prent van doordrongen is, is natuurlijk licht (lees: zwaar) over the top, maar Matilda vindt het perfecte evenwicht tussen humor, drama en avontuur. En natuurlijk moeten we ook nog een dik (!) compliment voorbehouden voor Pam Ferris en de onvergetelijke manier waarop ze alle 150 kilo's van de onvergetelijke Miss Trunchbull tot de laatste gram neerzet. Over Harry Potter gesproken, Pam Ferris is in Harry Potter And The Prisoner Of Azkaban ook de onuitstaanbare tante Marge, die door Harry's kunstjes in het begin van de film nog wat wordt "aangedikt". Dus: laat het kind in u los, en trakteer uzelf op een avondje met de fratsen van Matilda. U zal er een beter mens van worden. Denken we. Nee, da's gelogen. Maar u zal wel lachen!




BEELD EN GELUID
Ik heb voor Matilda voor de derde keer in mijn buidel getast: na een kale versie en de special edition uit het Verenigd Koninkrijk is dit de eerste hogedefinitierelease. De eerste aanblik van de film is alvast hoopgevend. De kleurrijke toverbollenwereld van Matilda vol rijke details komt fijn over op Blu-ray, en buiten de leeftijd van de acteurs verraadt niets de ouderdom van de film, die op een fijne laag grain na helder en zuiver is. De schaduwtinten zijn erg gradueel, en de kleuren variëren van het groene gras op de speelplaats van de school over stoffig grijs in de werkplaats waar vader Wormwood zaagsel in de tank van zijn voertuigen kapt, tot een bont allegaartje aan schoolwerkjes die Miss Honey in haar klas probeert verwijderd te houden van het spiedende oog van Trunchbull. De DTS-HD MA 5.1-track doet me vergeten dat ik ooit nog een versie met MPEG-geluid heb gehad; het gejoel van de kinderen, het stormweer buiten en de gedecideerde voetstappen van Mrs. Trunchbull komen gericht uit de speakers. De bassen worden overigens niet volledig opengetrokken, want de kleinere kijkertjes zouden van het geweld dat Mrs. Trunchbull manifesteert wel eens een trauma kunnen oplopen.




EXTRA'S
Op wat spelletjes en dergelijke na krijgen we hetzelfde bonusmateriaal voorgeschoteld als op de UK special edition, met één notoire uitzondering: speciaal voor de Blu-rayrelease werd de documentaire "Afternoon tea: The Matilda reunion" (21:01) geschoten. In het filmpje nodigt Danny DeVito (al dan niet ingegeven door Sony) de kindacteurs van weleer uit, die intussen allemaal jonge volwassenen zijn geworden. Ook Rhea Perlman, Embeth Davidtz en uiteraard Pam Ferris zijn van de partij, en de grappenmakers onder de crew kunnen het niet laten om de cast aan te sporen enkele van de meest memorabele scènes na te spelen, zoals één scène waarin een nogal gezet jongetje uit Matilda's klas door Mrs. Trunchbull verplicht wordt om een knoert van een chocoladetaart op te eten. Matilda's Movie Magic (16:14) is een documentaire waarbij regisseur/acteur Danny DeVito uitweidt over het creatieproces. Tegenover de dvd is het white rabbit-aspect verdwenen, en kan je de filmpjes niet meer in de film zelf bekijken, maar we gaan daar niet over kniezen. A Children's Guide To Good Manners (3:12) is een montage van filmfragmenten over goed gedrag van kinderen; grappig, maar brengt weinig bij. Escape To The Library (5:48) toont ons een klasje dat (voor de eerste keer in zijn leven?) naar de bibliotheek gaat. Eén van de boodschappen die Dahl in zijn boek heeft willen stoppen, is dat kinderen meer moeten lezen, maar we vragen ons af of dit zo uitdrukkelijk in hun gezicht moet worden gesmeerd. Als laatste featurette is er My Movie About Making Matilda by Mara Wilson (6:27). Principe: duw de hoofdactrice Mara Wilson, tijdens het maken van de film negen jaar (en dus geen 6), een camera in haar pollen en laat haar een B-rolletje schieten. Een montage daarvan sluit het hoofdstuk "Featurettes" af. De disk bevat daarnaast nog een paar cross-promotionele trailers.

CONCLUSIE
Matilda is een tijdloze film die generatie na generatie zal weten te bekoren. Technisch heeft de film de tand des tijds doorstaan, en van de featurettes is vooral de reünie me bijgebleven. Een aanrader voor wie zijn kinderen méér waarde wil bijbrengen dan de commerciële avonturen van de debiele Kabouter fucking Plopperdeplop. De film dateert bovendien blijkbaar ook nog uit de goeie ouwe tijd toen Nederlandstalige dubbings nog not done waren, want deze disk blijft van zo'n gruwel gespaard.