In Berlijn merkt Shirer al heel gauw dat er van objectieve en eerlijke informatie geen sprake is. Alles draait er om propaganda en beïnvloeding en buitenlandse correspondenten zijn er aangewezen op de dagelijkse mededelingen van Goebbels’ persafdeling, die ook toeziet op wat ze schrijven voor hun krant. Omdat hij moeilijke vragen stelt tijdens die briefing en daardoor z’n krant in Amerika problemen bezorgt, wordt Shirer ontslagen. Gelukkig wordt hij benaderd door een Amerikaans bedrijf dat brood ziet in het nieuwe speeltje radio en Shirer wordt radiocorrespondent. Maar de problemen blijven uiteraard dezelfde: hij is het niet eens met de buitenlandse correspondenten die braaf aan het lijntje van het nazi-propagandaministerie lopen en probeert op eigen houtje de verstrekte informatie op haar feitelijkheid te controleren. Zo stelt hij tijdens een persreisje naar de Franse kust vast dat de zgn. voorbereidingen voor een invasie van Engeland puur propaganda zijn, want dat er nauwelijks sprake is van oorlogsschepen en landingsmateriaal in de haven.

Shirers grootste frustratie is evenwel dat Frankrijk en Engeland niet reageren op de Duitse schendingen van de voorwaarden van het Verdrag van Versailles. Zo kijkt Frankrijk de andere kant op als Hitler het gedemilitariseerde Rijnland laat bezetten (maart 1936), maar ook Engeland reageert nauwelijks als de nazi’s probleemloos Oostenrijk binnenrijden (maart 1938) en het land zich zgn. vrijwillig bij het Duizendjarige Rijk aansluit. Klap op de vuurpijl is het officiële bezoek van de Engelse premier aan Berlijn in 1939 niet zo lang na de beruchte Kristallnacht (1938), een georganiseerde actie waarbij joden werden aangevallen, naar schatting 1000 à 2000 synagogen werden platgebrand, 7500 winkels en firma’s verwoest, evenals ontelbare joodse huizen, ziekenhuizen, scholen en begraafplaatsen, terwijl de brandweer werkeloos toekeek. Zelf slaagt Shirer erin om z’n bovenburen in veiligheid te brengen en ze later met illegale visa op een trein naar veiliger oorden te krijgen. Hij is de luis in de pels van Goebbels, maar van oppakken of uitwijzen is voorlopig geen sprake, want zo lang Amerika niet in het oorlogsconflict is betrokken, laat de propagandaminister hem z’n gang gaan. Shirers gecensureerde berichten – en zelfs z’n illegaal uit het land gesmokkelde artikels die in de Amerikaanse pers nauwelijks aan bod komen - richten weinig schade aan, terwijl een rechtstreeks incident in Washington beslist niet goed aan zou komen. Maar als Shirer een rechtstreekse (live) en illegale radio-uitzending voor z’n Amerikaanse broodheren maakt, is Goebbels geduld op…
 

Het vuistdikke boek The Rise And Fall Of The Third Reich (1960)is een verslag over de politieke ontwikkelingen in Duitsland tijdens de nazitijd en een werk met historisch belang. The Nightmare Years gaat over de problemen met het ministerie van propaganda van Joseph Goebbels, de moeilijke werkomstandigheden voor journalisten, de relatie met CBS in die periode en de problemen en leefomstandigheden waarmee Shirer en zijn vrouw tijdens hun verblijf werden geconfronteerd. In de miniserie The Nightmare Years – het draaiboek is door hemzelf geschreven in samenwerking met drie andere scenaristen – komt regisseur Anthony Page tot een indrukwekkende een aangrijpende symbiose van het historisch en biografische feitenmateriaal en opdat niemand zou twijfelen aan het non-fictionniveau van de inhoud, last hij regelmatig originele footage in om het tijdskader toe te lichten. U ziet beelden van de nationaalsocialistische partijdagen in Nurenberg en een opgewonden Hitler tijdens de historische toespraken, maar ook opnamen over de intocht van Duitse troepen in het net geannexeerde Oostenrijk en hun overweldigend ontvangst in de straten van Wenen. Mocht iemand nog twijfelen aan de houding van de Oostenrijkers ten opzichte van de nazi’s, dan spreken deze beelden in elk geval boekdelen.

William Shirer, die eerder in Brits-Indië aan de slag was waar hij bevriend was met Mahatma Ghandi, liet zich door Joseph Goebbels en z’n kompanen niet intimideren en terwijl onwillige collega’s vaak door hun redacties in Amerika teruggeroepen werden om politiek problemen tussen Washington en Berlijn te vermijden, hield hij voet bij stuk. Uit z’n kijk op de gebeurtenissen tussen 1934 en 1940 valt op te maken dat hij Frankrijk en Engeland verregaande lafheid verwijt op het moment dat ze nazi-Duitsland nog onder controle hadden kunnen houden. De bezetting van het Rijnland had men terug kunnen draaien, aldus Shirer, en de geschiedenis heeft hem gelijk gegeven, want uit teruggevonden documenten blijkt dat Hitler z’n troepen meteen zou hebben teruggeroepen mocht Frankrijk tot mobilisatie zijn overgegaan. Doch Frankrijk deed niets en ook in Engeland keken ze de andere kant op toen na Oostenrijk Tsjecho-Slowakije onder de voet werd gelopen en de pesterijen tegen joden ontaardden in de Kristallnacht. Maar Shirer is vooral streng voor de Amerikaanse desinteresse voor wat zich in Europa afspeelde, ook al heeft hij begrip voor de Amerikaanse aversie voor een nieuwe grote oorlog nauwelijks 20 jaar na de verwoestende Eerste Wereldoorlog.

Sam Waterston (The Great Gatsby, 1974; The Newsroom, 2012-2013) kruipt in de huid van William Shirer en dat resulteert in één van z’n beste rollen uit z’n lange carrière. Hij introduceert William Shirer als een man die zich in tegenstelling tot de meeste buitenlandse correspondenten niet laat muilkorven door een geslepen Joseph Goebbels, op een al even uitstekende manier tot leven gebracht door Kurtwood Smith, die liefhebbers van Sylvester Stallone zich beslist herinneren als Griggs uit de Rambo-trilogie (1982-1988). Ronald Pickup (Prince of Persia, 2010) torst de rol van Goebbels’ perschef Putzi Hanfstaengl, terwijl Marthe Keller (Marathon Man, 1976) prima op dreef is als Shirers echtgenote Tess en Frances Barber (A Zed and Two Noughts, 1985) de gedreven regisseuse Helga Bauer voor haar rekening mag nemen. In werkelijkheid gaat het in dit laatste geval over de figuur van Hitlers lievelingscineaste Leni Riefenstahl, maar die leefde nog in 1989 toen deze miniserie werd gemaakt. Om juridische problemen te vermijden werd haar naam aangepast.

William Shirer overleed in 1993. Meteen na z’n terugkeer naar de Verenigde Staten in 1941 ging hij aan de slag als geschiedkundige en in de komende 40 jaar zouden er niet minder dan 15 boeken over o.a. de nazi’s, Ghandi (1980) en Tolstoy (postuum, 1994) van zijn hand verschijnen en drie non-fictionromans. Z’n huwelijk met Tess Stiberitz, een Australische fotografe, hield stand tot in 1970.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is verbazend goed voor een productie die 25 jaar oud is. De kleuren zijn eerder ingetogen dan fel, maar dat heeft te maken met de periode waarin de actie gesitueerd wordt, de footage wordt in haar onopgepoetste staat gepresenteerd. Het geluid staat in 2.0. Het breekt geen potten, maar dat verwacht je ook niet van een dergelijk product.

Geen

 

CONCLUSIE
Ook in de jaren 80 werden er interessante en boeiende tv-miniseries gemaakt en The Nightmare Years behoort tot de weinige producties uit die periode die ook vandaag nog bekijkbaar zijn, want regisseur Anthony Page houdt een hoog tempo aan en laat zich niet betrappen op zwakke scènes.