FILM
Reeds in 2000 bracht het toenmalige Buena Vista Tarzan uit op dvd, waarbij de Disneyfans behoorlijk konden knarsetanden over het feit dat er in Groot-Brittanië een dubbeldiscversie met veel meer extra's verscheen. Bijna vijf jaar later verscheen er in de Benelux dan toch de felbegeerde 2-diskversie. Nu is het echter reeds de derde versie, de eerste op Blu-ray, waarvan we dienen uit te zoeken of het een verbetering is ten opzichte van de vorige versies (VHS-releases rekenenen we even niet mee). Is het de moeite om te upgraden naar de Blu-ray van Tarzan? Om ineens met de deur in huis te vallen: Het antwoord is neen.

Na enkele zeer magere jaren keerde begin jaren '90 eindelijk het tij voor Disney. Na een paar commercieel mindere successen (maar daarom niet kwalitatief minderwaardig) zoals The Fox And The Hound en The Black Cauldron, besloot een jonge productieploeg, onder leiding van Alan Menken, dat het tijd was om de broodnodige vernieuwingen door te voeren aan de top van het Disney-imperium. Een paar oudere animatoren werd bedankt voor de bewezen diensten, en een jonge, creatieve nieuwe ploeg zette zich aan het werk om weer tekenfilms 'voor alle leeftijden' te maken, tekenfilms waar zowel de jongeren pret aan zouden kunnen beleven, als waar de iets minder jongen onder ons zouden van zeggen 'dat is toch wel knap gemaakt'.

De eerste film waar Menkens talent achter verschool was The Little Mermaid, waarvan we tot nader order nog een special edition in de befaamde Platinum-reeks mogen verwachten, en het bleek een schot in de roos. De trend was gezet, en zowat elk jaar leverde Disney een kassucces af: het romantische Beauty And The Beast, het wervelende Aladdin, het technisch superieure The Lion King, het ontroerende Pocahontas, het grimmige The Hunchback Of Notre Dame en ga zo maar door. De kritiek die je op Disney dan kan hebben is dat sindsdien al hun verhaallijnen 99% dezelfde zijn: het zijn stuk voor stuk Bildungsromans, een tocht naar volwassenheid van het hoofdpersonage, die minstens in een scene per film over de einder uitstaart om te zoeken waar zijn of haar toekomst ligt, omringd door een oude wijze mentor, een sluwe maar meestal ook erg domme vijand, en een of twee onnozele 'sidekicks'. Bovendien is zijn zowat de helft van de Disney-films antropomorfismen: bijvoorbeeld in The Lion King worden de hoofdpersonages allemaal door dieren met menselijke eigenschappen vertolkt. Bij mijn weten was Tarzan de eerste film nieuwe stijl waarin men duidelijk kiest voor een mengeling van een mensen- en een dierenverhaal, wat soms tot ingewikkelde situaties leidt, maar het geheel boeiend maakt. Zo spreekt Tarzan op gegeven moment zowel gorilla- als mensentaal, alhoewel de gorilla's en de mensen elkaar niet zouden mogen verstaan, en toch is de overgang tussen de twee zo vloeiend, dat je het verschil niet merkt.

Altijd hetzelfde, dus. Of toch niet helemaal. Door geen enkel risico te nemen wat het verhaal betreft, heeft de Disney-studio jaren tijd gehad om op technisch vlak de animatiefilm de 21e eeuw binnen te leiden. Het begon met de balzaalscene in Beauty And The Beast, dan de grot met de lamp in Aladdin, de stampede in The Lion King, de zevenkoppige draak in Hercules, de aanval van de Mongoolse ruiters in Mulan. Telkens ging men een stapje verder, en telkens werd weer gezegd dat de Disney-studio zichzelf had overtroffen, maar dat het plafond nu wel bereikt moest zijn.

Niet dus! Tarzan slaat op animatiegebied moeiteloos al zijn voorgangers. De studio maakt gebruik van het nieuwe, nog half in experimenteel stadium verkerende 'Deep Canvas'-procedé (zie ook sectie beeld en geluid). Combineer dat met het feit dat de films zelf ook hoe langer hoe volwassener worden - sommige scènes zijn zelfs best angstaanjagend voor de jongste kinderen - en je merkt dat de Disneymolen nog lang niet op kruissnelheid is.

Het verhaal vertelt in essentie het originele boek van Edgar Rice Burroughs opnieuw - bij Disney zijn ze dan toch niet zo creatief om eens zelf een origineel verhaal te verzinnen - maar doet dat met zoveel gevoel voor ethiek, met danig goed uitgewerkte karakters, en getrouw genoeg aan het origineel, dat het zeker het werk van Burroughs tot eer strekt. Tarzan (Tony Goldwyn) wordt al op babyleeftijd een wees, wanneer zijn ouders op genadeloze wijze worden afgemaakt door het bloeddorstige luipaard Sabor. Een groep gorilla's is toevallig in de buurt, en een van de wijfjes, Kala (Glenn Close), heeft net haar baby verloren aan de genadeloze jungle. Kala ontfermt zich over de baby, erg tegen de zin van de mannetjes-leider Kerchak (Lance Henriksen), die de aanwezigheid van Tarzan wel duldt, maar hem tegelijkertijd nooit als een van de hunne wil beschouwen - misschien voelt hij zich wel aangetast in zijn leiderschap. Tarzan groeit op tussen de dieren, en wanneer zijn gorillavriendinnetje Terk (Rosie O'Donnell) of de halfgare olifant Tantor (Wayne Knight) kattekwaad uithalen, is Tarzan nooit ver uit de buurt.

Kerchak blijft echter wel zijn misnoegen over Tarzan niet onder stoelen of banken steken (er staan in de jungle trouwens geen stoelen en geen banken), en geeft hem de schuld van al wat er verkeerd loopt, zelfs wanneer Tarzan Sabor doodt wanneer Kerchak te zwak blijkt, maar zich nog altijd aan de wil van de mannetjesaap blijft onderwerpen. Kerchaks negatieve gevoelens worden nog scherper wanneer op een dag de aanwezigheid van andere mensen in de buurt blijkt. Tarzan zelf kan zijn nieuwsgierigheid niet bedwingen, en gaat op onderzoek uit. Hij ontmoet Jane (Minnie Driver), de dochter van professor Porter (Nigel Hawthorne), een bioloog die een expeditie op touw heeft gezet om het gedrag van gorilla's te bestuderen. Voor het eerst in zijn leven beseft Tarzan maar terdege wat hem altijd door Kerchak in zijn neus is gewreven: hij is geen gorilla, maar een mens, en er zijn nog meer mensen op de wereld. Wie zeker zo geinteresseerd is in Tarzan, is Clayton (Brian Blessed), de sinistere begeleider van de professor en zijn dochter. Clayton, jager op al wat beweegt, toont wel een zeer bijzondere en erg onwetenschappelijke belangstelling voor de ligging van het gorillakamp waar Tarzan vandaan komt. Wanneer de expeditie op zijn einde loopt is Tarzan verliefd geworden op Jane, en in een poging om haar te weerhouden terug te keren verraadt hij de ligging van het kamp van de gorilla's aan Clayton.

Wie, net als ik, vindt dat de Disneyfilms kwalitatief niet allemaal gelijkwaardig zijn, kan op zijn twee oren slapen met Tarzan. De film haalt moeiteloos het niveau van The Lion King, overtreft ruimschoots de toch iets mindere klappers zoals Mulan van de laatste jaren, en is qua animatie nagenoeg perfect. De voice casting is goed, vooral Minnie Driver als Jane heeft zich goed in haar karakter ingewerkt. Ook positief is dat de muziek van Phil Collins meer ondersteunend werkt dan in de vorige films: de personages gaan niet om de haverklap liedjes zingen, wat het musicalgehalte doet afnemen en de genietbaarheidsfactor alleszins ten goede komt. Phil Collins is overigens van oorsprong drummer, en wegens het overvloedig gebruik van ritmesecties daarom de geknipte leverancier van de soundtrack.

Disney heeft anno 2005 de klassieke animatiefilm aan de wilgen gehangen en onder impuls van het succes van productiehuizen zoals Pixar, waarmee het contract eerlang afloopt, zich ook op de computeranimatie gestort. Chicken Little wist ons alleszins niet te overtuigen, en het zou tot een film als Bolt duren vooraleer Disney, nu geleid door John Lasseter, weer de juiste kadans te pakken zou hebben. Waar er in Tarzan nog gedeepcanvast wordt dat het een lieve lust is, is de techniek na vijf jaar al blijkbaar obsolete. Alle moeite op gebied van klassieke animatie wordt blijkbaar geïnvesteerd in de inmiddels beruchte crapquel-collectie, waarin de éne na de andere klassieker roemloos verkracht wordt. The times they are a-changin'...

BEELD EN GELUID
Het Deep Canvas-procede, een mengeling van hoogtechnologische computeranimatie en klassieke handgetekende technieken, was anno 1999 nog maar in een experimentele fase, maar het resultaat was verbluffend. Elk streepje mos op de boomschors heeft een eigen schaduw en kleurschakering en wanneer Tarzan zich tussen die lianen slingert lijken de bewegingen zo realistisch, dat het op overtekende filmbeelden lijkt. Anno 2012 heeft de techniek nog opmerkelijk weinig van zijn glans verloren, wat in tekenfilmnormen een eeuwigheid is. De Blu-ray kan uitpakken met iets verfijndere kleuren, zoals de nuances zoals de blos op Janes wangen, maar een grote restauratie zat er niet in: Disney kiest met de hete adem van de Blu-ray in de nek voor een sneller releasebeleid waar de technische vormgeving al eens het onderspit moeten delven. De opwaardering van de oorspronkelijke Dolby Digital 5.0-mix op de eerste release naar een 5.1-mix op de tweede was een stap in de goede richting, maar nu is de molen stilgevallen, en brengt zelfs op deze Blu-ray Disney niet eens iets lossless op de disk. Enige mogelijke voordeel is het ontbreken van de PAL-speedup, die vooral het nummer Son Of Man plaagde. Het reeds nagenoeg perfecte beeld werd nog een beetje verscherpt door de mogelijkheden van de high definition, maar alleen daarvoor de disk upgraden is wat magertjes.

EXTRA'S
Wat jammer is, is dat ook het bonusmateriaal er bekaaid afkomt, want zelfs met een overname van het materiaal van de Tarzan 2-disk SE waren we meer dan tevreden geweest. We krijgen in het statische scherm dus welgeteld drie (!) extra's. Van alle verwijderde scènes is er één overgehouden (2:13), namelijk de alternatieve opening. De drie videoclips van Phil Collins werden ook gereduceerd tot één, namelijk You'll Be In My Heart (4:17). En daarnaast werd mogelijk de stomste extra toch nog behouden, namelijk de compleet nietszeggende documentaire DisneyPedia: Living In The Jungle (5:54), een DisneyPedia-filmpje over dieren in de jungle. Niet iets waar de volwassenen onder ons op zitten te wachten.

Al de rest van het waardevolle materiaal werd bij het groot huisvuil gekieperd. 

CONCLUSIE
1/ Behoud uw 2-disk special edition.
2/ Koop de Blu-ray erbij, als u van het scherpere beeld wil genieten.
3/ Maak zelf een 3-disk special edition door ergens een doosje voor 3 Blu-rays op de kop te tikken.
4/ Hebt U Tarzan niet? Zet dan liever uw geld op de 2-disk dvd.

Het gebeurt niet vaak dat we de Blu-rayversie afwijzen tegenover de dvd, maar de dvd wint hier toch op verschillende punten.