BEYOND THE HILLS
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2014-01-21
FILM
I
n Beyond The Hills reist de jonge Alina naar een klooster op het Roemeense platteland om er haar vriendin Voichita op te zoeken die er sinds geruime tijd een teruggetrokken leven leidt als non in een orthodoxe gemeenschap. Alina komt uit Duitsland waar ze in een pleeggezin heeft geleefd en als serveerster in een bar werkte. De meisjes kennen elkaar van het weeshuis waar ze jarenlang klas- en kamergenootjes waren, maar gauw wordt het duidelijk dat er ooit sprake was van meer dan een gewone vriendschap. Alina is teruggekeerd omdat ze haar vriendin miste en om Voichita ervan te overtuigen met haar mee te gaan naar Duitsland. Die laatste heeft evenwel niet te minste intentie om de kloostergemeenschap te verlaten. Ze is ondertussen diepgelovig en gelukkig tussen de nonnen die haar als een zuster behandelen. Als Alina haar pogingen evenwel niet opgeeft om Voichita los te weken uit haar zelfgekozen isolement, haalt ze het besloten wereldje van het klooster helemaal overhoop.
Beyond The Hills is gebaseerd op de non-fictionboeken Deadly Confessions en JudgesvanBBC-journalisteTatiana Niculescu Bran, waarin verslag wordt uitgebracht over een duiveluitdrijving in een klooster in Moldavië in 2005 waarbij een bezoekster om het leven kwam, een voorval dat heel even veel stof liet opwaaien in Roemenië en dat regisseur Cristian Mungiu als uitgangspunt gebruikt voor een zeer persoonlijke interpretatie waarin niet alleen de schuldvraag van de direct betrokkenen centraal staat, maar waarin hij ook de rol van de Roemeense overheid in de affaire tegen het licht houdt en de fatale afloop niet noodzakelijk in de schoenen van de priester en de kloosterzusters schuift, want uiteindelijk waren zij het die Alina in huis namen nadat ze na een epileptische aanval uit het plaatselijke ziekenhuis werd ontslagen omdat er volgens de behandelende arts sprake was van overbevolking én een noodzakelijke verbouwing aan een deel van de ziekenzalen. De kloostergemeenschap gebruikt z’n eigen methodes om Alina te genezen. Ze bidt en ze maant haar om haar zonden te biechten, maar als Alina – die de ware aard van haar intenties nooit verklapt – in een boze bui de zusters aanvalt en tijdens een tijdelijk kamerarrest brand sticht in de haar toegewezen cel, wordt ze – net zoals men in het ziekenhuis deed – op haar bed vastgebonden. Omdat de woedeaanvallen niet ophouden, besluit de priester die aan het hoofd staat van de kloostergemeenschap dat een lezing uit het werk van de H. Basilius het meest geschikt is om satan uit het lichaam van Alida te verdrijven. Vastgebonden op een geïmproviseerde brancard wordt de jonge hysterische vrouw naar de kloosterkerk gebracht en de ochtend nadien lijkt ze helemaal bevrijd van haar demonen. Niet veel later verliest ze evenwel het bewustzijn en tegen de tijd dat ze met de ambulance in het ziekenhuis arriveert, komt alle hulp te laat.
Nee, Beyond The Hills speelt zich niet af in de achttiende of in de negentiende eeuw, maar wel degelijk in de 21ste. Het is een verhaal over een wereld die net als de onze door een wereldlijke macht gereglementeerd is waardoor bij wet is vastgelegd wat geoorloofd en wat slecht en dus strafbaar is. Maar hoe liggen de kaarten als die wereldlijke macht (de overheid dus) faalt en mensen in nood aangewezen zijn op de hulp van goedmenende derden die niet over de nodige professionele kennis beschikken? Dat het in dit geval om een conservatieve religieuze gemeenschap gaat, is uiteraard een bezwarend element in een samenleving waarin alles wat met godsdienst te maken heeft steeds vaker als sektarisch (van sekte) wordt geduid en dus verdacht en achterlijk is. Tegen Alina zijn de nonnen evenwel nauwelijks opgewassen, want elke keer als ze haar bed en kamer mag verlaten, begint ze te stoken en deinst ze er niet voor terug om zelfs de priester uit te dagen en zijn autoriteit te ondergraven. Hij verzoekt Voichita om mét haar vriendin het klooster te verlaten, want een schandaal kan hij zich niet permitteren sinds de bisschop de erkenning van de kloostergemeenschap voor onbepaalde tijd heeft uitgesteld, doch Voichita smeekt om uitstel, want zij gaat ervan uit dat Alina kan genezen/gered worden. Die hoop blijkt evenwel ijdel te zijn en gezien er niet moet gerekend worden op hulp van buiten, blijft er maar één oplossing over: de duiveluitdrijving.
Twee en een half uur doet regisseur Cristian Mungiu erover om zijn versie van de feiten te vertellen en dat is nodig, want om het desastreuze hoogtepunt van Beyond The Hills te bereiken moeten heel wat elementen in stelling worden gebracht. Bovendien kiest de regisseur voor een tempo dat gelijke tred houdt met de rustige gang van zaken in het klooster, wat cameraman Oleg Mutu (4 Months, 3 Weeks & 2 Days, 2007; The Death Of Mr. Lazarescu, 2005) de kans biedt om prachtige opnamen te maken van het desolate landschap en het primitieve en harde leven van de kloosterzusters, want water scheppen ze uit een put, elektriciteit is er niet en tijdens de bitterkoude wintermaanden wordt alleen de kapel overdag verwarmd. Hun enige contact met de buitenwereld is een mobiele telefoon en een aftandse rode personenauto waarmee ze regelmatig een deel van hun schaarse levensmiddelen naar het weeshuis in de stad brengen. Hun wereld is duidelijk niet de onze, maar daarom kunnen ze niet minder aanspraak maken op een eigen levenswijze en een eigen zingeving, waarmee Cristian Mungiu de hele aangelegenheid naar een hoger niveau tilt en de kijker dwingt om z’n eigen zekerheden te verlaten en de wereld door een totaal andere bril te bekijken. Bijgevolg is Beyond The Hills zo veel meer dan de zoveelste Exorcist. Met horror heeft deze film niets van doen, maar zoveel meer met bijgeloof, onwetendheid en onverschilligheid.
Debutante Cristina Flutur kreeg op het Film Festival van Cannes de prijs voor beste actrice voor haar rol als Alina. Ze brengt een sterke vrouw op het witte doek die er niet voor terugdeinst om tot het uiterste te gaan in een poging om haar wil aan meer dan een dozijn mensen op te leggen. Alina heeft persoonlijkheid, ze is koppig en radicaal, maar ze beseft niet dat Voichita een ander pad heeft gekozen: die is verliefd op God en tegen hem is Alina’s wereldse liefde niet opgewassen. Ook Cosmina Stratan debuteert in Beyond The Hills, maar zij staat voor een moeilijkere opgave, want Voichita wordt verscheurd tussen haar liefde voor Alina en die voor God, maar ze beseft veel beter dan haar vriendin dat wie ooit is weggegaan, nooit meer als dezelfde persoon terugkeert. In de interessantste bijrollen ziet u Valeriu Andriuta als de priester die aarzelt tussen zijn genegenheid voor Voichita en het voortbestaan van de kloostergemeenschap, en Dana Tapalaga als de bezorgde, goedhartige, maar doortastende moederoverste.
BEELD EN GELUID
Veel kleur is er in Beyond The Hills niet te bespeuren, want de nonnen gaan in het zwart gekleed en de actie wordt in het najaar en in de winter gesitueerd, waardoor de natuur niet veel meer te bieden heeft dan grauwe luchten, zandkleurige berghellingen, kale bomen en het wit van de sneeuw op het kloosterterrein. Technisch is de dvd in orde, maar dat verwachten we ook van Lumière: het beeld is scherp, de zwarttinten zijn uitstekend van kwaliteit en van ongerechtigheden is geen sprake. Aan het Roemeens heeft u uiteraard niet veel en voor de rest is Beyond The Hills een vrij rustige film zonder muziek, tenzij op de aftiteling.
EXTRA’S
Er is de Originele Trailer, gevolgd door een aantal Andere Trailers uit de Lumière-catalogus (o.a. Paradies: Liebe van Ulrich Seidl en Lourdes van Jessica Lourdes) en 2 niet echt essentiële Verwijderde Scènes die alleen in het Frans ondertiteld zijn(!).
CONCLUSIE
Beyond The Hills van de Roemeense regisseur Cristian Mingiu is een volbloed arthousefilm die op het Film Festival van Cannes bekroond werd voor beste actrice en beste scenario, maar die op de European Awards niet verder kwam dan een nominatie en door de Oscar-jury over het hoofd werd gezien. Dat is jammer want vormelijk én inhoudelijk is dit een zeer interessante film die, mocht hij de handtekening van Michael Haneke dragen, beslist op meer aandacht had kunnen rekenen. Misschien op de uwe?