FILM
De jonge varkenshoeder Taran (Grant Bardsley) krijgt van zijn meester Dallben (Freddie Jones) te horen dat het varken dat hij hoedt, Hen-Wen, helderziend is (je moet er maar opkomen!), en dat de duistere Horned King (John Hurt) het dier wil ontvoeren om zo de locatie van een lang verloren zwarte toverketel op te sporen. De ketel bezit namelijk het vermogen om de doden weer tot leven te wekken, en de Horned King heeft - letterlijk dan - nogal wat lijken in de kast liggen. Taran wil uiteraard liever zijn bestaan als varkenshoeder inruilen voor dat van een gelauwerd ridder (wie niet?), en het spreekt vanzelf dat onder zijn hoede het nog geen kwart van de film duurt vooraleer Hen-Wen in de klauwen van de Horned King is gevallen. Taran dringt zijn fort binnen, laat Hen-Wen ontsnappen, maar wordt zelf gesnapt en in de kerker gesmeten. Daar ontmoet hij de prinses Eilonwry (Susan Sheridan) en de niet erg voor zijn zangtalent geapprecieerde bard Fflewddur Fflam (Nigel Hawthorne). Taran vindt in de kerkers van de Horned King bovendien een magisch zwaard, waardoor ze de burcht kunnen ontsnappen. Samen met het immer hongerige wezentje Gurgi (John Byner), dat op de geur van Tarans appels is afgekomen, ondernemen ze een zoektocht naar de ketel, in de hoop die te kunnen vernietigen vooraleer de Horned King er zijn handen op kan leggen.




Het verhaal àchter deze film is vele malen intrigerender dan de film zelf. The Black Cauldron is een dapper maar zeker op commercieel vlak over de hele lijn geflopte Disneyfilm. De afwezigheid van de traditionele liedjes, en de rondlopende, al dan niet volledige en halfrotte, lijken, geanimeerd in een stijl die meer aan Ralph Bakshi doet denken, deden de kindertjes in 1985 massaal uit de zalen blijven - in de Verenigde Staten mochten ze er bovendien alleen onder ouderlijk toezicht in, want dit was de eerste Disney-animatiefilm met een PG-kwotering. Toenmalig hoofdanimator Jeffrey Katzenberg heeft zelfs nog de schaar gezet in de meest "grafische" (zoals men dat zo mooi noemt) scènes, maar het heeft niet mogen baten. Het zou daarna nog tot Atlantis: The Lost Empire duren vooraleer Disney nogmaals het meer volwassen PG-pad zou durven betreden. En misschien waren de bedoelingen wel nobel, maar de studie die aan deze film vooraf is gegaan, moet zeker en vast half werk geweest zijn, want het scenario is een links en rechts uit het fantasygenre bij elkaar gejat hoopje clichés. Een duistere koning die met behulp van een magisch voorwerp een onoverwinnelijk leger op de been wil brengen, en een jonge, onschuldige knaap die dat tracht te verhinderen; waar hebben we dat nog eens gehoord? We missen nog net de behulpzame tovenaar. Men heeft zelfs geen poging gedaan om het plagiaat nog een klein beetje te maskeren, alleen de Horned King omdopen tot Sauron (óf Darth Vader) zou nóg evidenter geweest zijn.




Het bronmateriaal (de Disneyscenaristen hebben van hun leven nog nooit een origineel scenario neergepend, lijkt het) hebben ze "geleend" van ene Lloyd Alexander, waarbij enig opzoekwerk ons leert dat deze redelijk obscure Amerikaanse fantasyschrijver een vijfdelige cyclus jeugdboeken over het magische koninkrijk Prydain heeft neergepend, (The Book of Three, The Black Cauldron, The Castle of Llyr, Taran Wanderer en The High King) met een sterke Welshe inslag, wat je onder meer kan afleiden aan eigennamen zoals Fflewddur en Eilonwry. We hebben het werk van desbetreffende auteur spijtig genoeg nooit ter vergelijking onder ogen gekregen, maar afgaande op het oordeel van fantasyexperts is deze film een zeer, zeer sterke reductie van de eerste twee boeken van zijn werk tot een hapklare brok van een kleine tachtig minuten. En de verdisneytisering (dat woord heb ik zelf uitgevonden) van het boek is bij de échte fans van Lloyd Alexander blijkbaar ook al niet in goede aarde gevallen; voornamelijk het geforceerde happy-end, dat tegen alles ingaat waar de originele boeken voor staan, deed de deur dicht. En als je dan de diehardfanbasis kwijt bent, die zitten te smachten naar een deugdelijke en liefst niet te veel artistieke vrijheden veroorlovende adaptatie van hun favoriete werk, tja, dan is het best te begrijpen dat de film sneller de zalen uit dan in was, en ze bij Disney de originele banden nog liefst in de hellekrocht van Mount Doom wilden gooien.




Nu moeten we de volgende vraag trachten te beantwoorden: kan een film die elke logische gedachtengang mist, bevolkt wordt door flinterdunne, van elk beetje humor verstoken karakters, toch nog een zekere amusementswaarde opleveren? Vreemd genoeg is het antwoord hierop ja. Het kan raar klinken, maar deze film heeft in de loop van de tijd een zekere cultstatus bereikt, al was het alleen al om het campy gehalte, of omwille van het feit dat de Horned King waarschijnlijk in de tweede helft van de jaren '80 een meer dan behoorlijke bron van inkomsten betekende voor Amerikaanse kinderpsychiaters. Ook het relatief onbeschikbaar zijn van de release - pas in de late jaren '90 werd deze film voor het eerst op VHS uitgebracht - heeft de cultstatus van The Black Cauldron alleen maar aangescherpt. Dit ging zelf zo ver dat de film uiteindelijk - toch door diegenen die hem niet gezien hadden - werd afgeschilderd als een eindeloos goor bloedbad, met om de vijf minuten een reeks onthoofdingen of een slachtpartij, dat op een onbewaakt ogenblik uit de Disneystal was ontsnapt hetgeen feitelijk niet had gemogen. Misschien is dat wel de reden geweest waarom Disney de film alsnog heeft uitgebracht; de uitgave van 2003 was alleszins duidelijk bedoeld om een graantje mee te pikken van de fantasyhype die door Peter Jacksons Lord Of The Rings was aangewakkerd. Achteraf bekeken valt het nog allemaal best mee met deze film, en in een tijdperk waar zesjarigen juichend vooraan in de cinema zitten wanneer Arnie als The Terminator zijn tegenstanders van een paar extra tochtgaten voorziet, valt niemand meer om een ontvleesd skelet meer of minder.

BEELD EN GELUID
The Black Cauldron was één van de vijf Disneys die nog nooit op Blu-ray was uitgebracht, ondanks de soms wanhopige roep van de cult followers. Toen die unisono op diverse fora verklaarden dat ze een ledemaat naar keuze veil hadden voor een Blu-rayrelease, zijn de bazen van Disney toch overstag gegaan, maar de snoodaards hebben de film in de Disney Movie Club-reeks uitgebracht, wat betekent dat de schijf alleen rechtstreeks bij hen te bestellen is, en dan ook nog eens alleen wordt uitgebracht voor de Amerikaanse markt. Wie echter bereid is om daadwerkelijk die arm of dat been te verpanden, kan via internet wel aan een exemplaar geraken, zoals ondertekende. Na een eerste niet-anamorfe versie op dvd en een als special edition betitelde tweede versie, krijgt The Black Cauldron nu eindelijk de HD-versie waar we al die tijd hebben op zitten wachten. De film is uitzonderlijk in 2.35:1 afgewerkt, wat bij Disney alleszins niet de gewoonte is. The Black Cauldron is een zeer duistere film die eerder doet denken aan het oeuvre van Don Bluth. Bluth werkte overigens nog mee aan de film in het prille beginstadium, net als Tim Burton, maar Bluth sloeg de deur achter zich dicht en nam een heel deel animatoren met zich mee, terwijl Burton zich op The Nightmare Before Christmas focuste. De speciale en soms wat griezelig aandoende animatie dateert nog flink uit het tijdperk vóór de CGI, dus de ambachtelijkheid spat van het scherm af. Tegen veelal zwarte achtergronden zien we vaak oplichtend vuur, met scherpe tinten rood en geel. Enkel sporadisch worden deze scènes afgewisseld met heldere kleuren, zoals het aura dat het Fairfolk uitstraalt. Printbeschadigingen zijn deze keer geheel afwezig. De enige soundtrack die voorzien werd is een Engelse DTS-HD MA 5.1-track, die vooral focust op de voorste speakers. Oorspronkelijk was deze film overigens uitgevoerd in stereo, wat voor die tijd en voor een Disneyfilm al eerder uitzonderlijk was, en pas voor het eerst werd toegepast bij The Fox And The Hound. Echt veel activiteit valt er in de surrounds niet te bespeuren.




EXTRA'S
Van de special edition dvd, werden maar twee features behouden. Er lag zowaar ergens nog een verwijderde scène "The Fairfolk" (9:50) te beschimmelen, die weliswaar nooit het stadium van de animatic storyboard is ontgroeid, maar toch wel netjes gepresenteerd wordt. Daarna is er een acht minuten oud Donald Duck-filmpje uit 1952, "Trick Or Treat" (8:13). De spelletjes en de beeldengalerijen zijn verdwenen, maar de vraag is of dat zo'n groot gemis is.

CONCLUSIE
The Black Cauldron is een interessante film uit een scharniermoment voor de Disneystudio's, die niet echt geschikt is voor de allerkleinsten. Wie deze disk onrechtstreeks via een doorverkoper wil importeren - Disney Movie Club levert niet aan Europa - zal diep in de buidel moeten tasten.