FILM
Nooit vergeet ik het weekend dat Laura stierf. Met die gedenkwaardige voice-overzin opent Laura, een prachtige cinemamysterie, doorweven met de beste elementen van Film Noir en een stevige scheut romantiek. Het titulaire personage – een rijzende ster in de reclamewereld – wordt dood aangetroffen in haar appartement, geveld door een geweerschot in het aangezicht. Rechercheur Mark McPherson bijt zich vast in de zaak. Aan verdachten heeft hij alvast geen gebrek. De jaloerse steenrijke columnist Waldo Lydecker dreigde de greep op zijn protégé te verliezen. Haar verloofde Shelby Carpenter hield er een relatie met een model op na, en vreesde de wraak van Laura. En dan is er Laura’s tante, Ann Treadwell, die stiekem hoopte Shelby van haar nichtje af te snoepen. Bewijzen voor hun betrokkenheid dan wel onschuld vindt McPherson niet. Enkel duistere geheimen en valse alibi’s. Bovendien oefent het portret van Laura, dat haar appartement domineert, een hypnotiserende kracht op de detective uit. Hij wordt verliefd op de vermoorde jongedame.

Meer vertellen over de plot zou zonde zijn, want Laura zit tjokvol met onverwachte wendingen en verrassende onthullingen. De film zet je constant op het verkeerde been, verandert zelfs meerdere keren van genre: nu eens een detectivefilm, dan weer een gedoemde romance. Die onvoorspelbaarheid, die zestig jaar na de eerste release nog steeds rillingen over de ruggen van kijkers doet lopen, maakt Laura tot één van de meest geslaagde en intrigerende films noir uit de jaren veertig. De prent duurt amper 84 minuten, waardoor de productie geen grammetje vet bevat. De scènes vloeien naadloos in elkaar over, verhogen het mysterie met iedere minuut, stuwen je steeds verder naar het puntje van je stoel. Bovendien straalt de film constant een sinistere decadentie uit die sfeervol het beeldscherm vult en de kijker meesleurt in de fascinerende leefwereld van het hoofdpersonage.

Dat personage had niet beter vertolkt kunnen worden door Gene Tierney, in wat hét hoogtepunt van haar filmische carrière zou blijken. Het scenario voorzag dat Laura een vrouw was die moeiteloos mannen het hoofd op hol bracht, zonder evenwel de allure van een femme fatale te krijgen. Tierney is de perfecte belichaming van dat karakter. Ze bezit de glamour van een echte Hollywoodster, gekruid met een vleugje exotisme. Maar uit haar ogen spreekt de naïeve charme van het meisje van de buren waar je als tiener verliefd op was. Opdat een man halsoverkop voor je valt door het kijken naar een geschilderd portret, moet je een onvergetelijke uitstraling hebben. En die heeft Tierney. Haar présence domineert dan ook de film, nog voor ze op het scherm verschijnt. Iedere scène draait om haar, ieder personage geraakt niet uitgepraat over haar. Al snel volg je dan ook in de voetsporen van ieder karakter uit de prent: je wordt verliefd op Laura.



Naast Gene Tierneys meest memorabele rol, herkennen we ook andere steengoede acteurs in de cast, die allen vertolkingen afleveren die tot het beste uit hun carrière behoren. Dana Andrews is zo’n beetje de belichaming van de kijker, de persoon met wie we ons het meest identificeren. Zijn rechercheur is niet de obligatoire held of de stereotiepe ‘bad cop’, maar valt uiteen in schakeringen van grijs: een goede inborst met enkele slechte karaktertrekken. Hij is een fascinerende gids doorheen Laura’s wereld. Clifton Webb kreeg een oscarnominatie voor de rol van Waldo Lydecker. Hij speelt de excentrieke kanten van het personage uit, maar vergeet daarbij nooit het karakter te aarden in realisme, gedreven door de stille, manipulerende verliefdheid op Laura. Vincent Price boort voor het eerst in zijn carrière zijn duistere ziel aan in de rol van Shelby Carpenter. Zijn charmante gedrag contrasteert optimaal met de onfrisse waarheden die we in de loop van de film over hem ontdekken. Beste van al is echter Judith Anderson, die ons als Ann Treadwell een geraffineerde versie voorschotelt van haar Mrs. Danvers uit Rebecca. Haar aandeel in de prent is beperkt, maar wanneer ze op het scherm verschijnt, speelt ze iedereen naar huis met een portie delicaat gedoseerd venijn.

Voor Otto Preminger betekende Laura de grote doorbraak als regisseur. Zijn Oostenrijks-Duitse origine maakte dat hij erg beïnvloed was door de toon en stijl van het vaak gebezigde zwart-witte expressionisme uit de UFA-studio’s. Die invloed laat zich dan ook gelden in de visuele ervaring van Laura. Donkere schaduwen kruipen steeds rond in de randen van het frame, wachtend om toe te slaan en hun somberheid over de hagelwitte wanden te draperen. De gestileerde belichting zorgt niet enkel voor een claustrofobische sfeer, maar gidst ook de emoties van de kijker doorheen het mysterie. Cameraman Joseph LaSelle kreeg dan ook terecht een Academy Award voor zijn werk aan de film. Maar ook alle andere personen die achter de schermen meewerkten verdienen een pluim om Laura’s wereld zo gelaagd en intrigerend uit te werken, met een speciale vermelding voor de artiest die een levensgrote foto van Gene Tierney overschilderde met olieverf om het onvergetelijke portret dat haar appartement domineert te maken.

Het cement van Laura bestaat bijgevolg uit vele factoren: de solide regie, de knappe vertolkingen, het intelligente lichtdesign en de atmosferische aankleding van de set. Maar het belangrijkste bindmiddel is de meeslepende, hyperromantische muzikale score van David Raksin. Oorspronkelijk wou Otto Preminger Duke Ellington’s Sophisticated Lady gebruiken als leidmotief, maar de componist overtuigde hem dat niet te doen. Raksin utiliseert eigenlijk maar één – weliswaar voortdurend subtiel aangepaste – melodie doorheen de ganse film, wat zeer ongewoon is. Waar doorgaans ieder belangrijk karakter zijn eigen melodie meekrijgt, beheerst Laura hier alle scènes, manipuleert haar geest de personages zelfs als zij er niet is. De muziek geldt nog steeds als een van de beste uit de Gouden Jaren van Hollywood en zal zelfs mensen die Laura nog nooit zagen bekend in de oren klinken.

Er is nog zoveel moois te vertellen over Laura. Hoe de voice-overmonoloog een briljante mix vindt tussen functioneel vertellen, emotionele impact en literaire kwaliteit. Hoe de regisseur verbazend weinig close-ups hanteert en de kijker toch in zijn ingenieus gespannen web lokt. Hoe de beklemende sfeer verhult dat de prent plaatsvindt in een handvol decors en daardoor vrij theaterachtig van origine is. Het is te veel om op te noemen. Er zijn betere films noir gemaakt dan Laura, dat te veel momenten van hoop en romantiek bevat om tot de duisterste regionen van de menselijke ziel door te dringen. Maar slechts weinig films sleuren je zo overtuigend mee in een fictieve werkelijkheid, vol valstrikken en karakters met twee gezichten. Laura is dan ook meer dan een goede film. Het is een toonbeeld van romantische manipulatie, die de kijker onverhoeds in een kleverig web verstrikt.



BEELD EN GELUID
De print van Laura is grotendeels vrij van beschadigingen, maar heeft schijnbaar toch geen grondige restauratie ondergaan. Dat verraadt een stevige portie grain, die de ouderdom van de film onnodig in de verf zet. De scherpte en het contrast zijn echter dik in orde, zodat het kijkplezier niet te fel lijdt onder de minpunten van de presentatie op dvd. Het geluid staat in twee versies op de schijf. Ten eerste is er het originele monospoor dat vrij goed klinkt voor zijn leeftijd en te prefereren valt voor mensen die de originele kijkervaring willen meemaken. Een tweede track bevat een opwaardering naar stereo, die feitelijk niet zoveel verschilt van het monospoor, en als nadeel een te diffuus geluidsspectrum presenteert.

EXTRA’S
Fox heeft een aardige selectie extra’s bijeengeraapt, die gespreid worden over twee schijven. De eerste disc focust op twee Audiocommentaren. Babbelspoor één verzamelt de opinies van componist David Raksin en filmhistorica Jeanine Basinger. De tweede track heeft filmprofessor Rudy Behlmer als spreker. De twee sporen overlappen elkaar regelmatig qua informatie maar laten zich niettemin goed beluisteren. Disc twee bevat een Deleted Scene (2 min.) met optioneel commentaar van Behlmer. De scène toont hoe Lydecker Laura kneedt naar zijn ideaalbeeld en komt over als een geslaagde voorstudie voor een soortgelijke scène uit Hitchcocks Vertigo. De scène duikt overigens ook op in de Trailer (2 min.) voor Laura.

De volgende extra, The Obsession (13 min.), is een frustrerend korte en oppervlakkige terugblik op de productie van de film. Maar twee andere documentaires op de tweede schijf zijn ronduit schitterend. Vincent Price: The Versatile Villain en Gene Tierney: A Shattered Portrait duren elk 44 minuten en geven een uitgebreid overzicht van de carrière van de acteur en actrice. De docu’s tonen talloze fragmenten uit films waar ze in speelden en gaan ook dieper in op bijvoorbeeld de kunstfascinatie van Price en de tragische gebeurtenissen uit Tierney’s leven.



CONCLUSIE
Laura is een klassieke film noir uit de jaren veertig. Een beklemmende sfeer, prima vertolkingen, een suspenserijk script en meeslepende muziek zorgen ervoor dat de prent zich voor altijd in je cinefiele geheugen nestelt. Beeld en geluid zijn degelijk, maar niet zo goed als het een klassieker betaamt. De bonussectie is daarentegen kwalitatief hoogstaand.